“çok düşündüm intiharı. çok da firar eden oldu. zaten kendimi vatan haini sandım. bir an sanki ben yıllarca teröristtim. cezaevinde saatlerce terli bırakıp belini bükmeden kalıyorsun. aynı deli gibi, zaten oradan çıkan değişiyor, asabileşiyorsun.” 

askeri cezaevinde yaşadıklarını anlatan bir askere ait olan bu ifadeler, asker hakları platformu’nun hazırladığı rapordan.

platform, “asker hakları 2014 raporu”nu istanbul taksim hill otel’de açıkladı.

toplantıda konuşan platform üyesi tolga islam, zorunlu askerliğin kaldırılmasını istediklerini söylerken, şüpheli asker ölümleriyle ilgili soruşturmaların etkin ve ve şeffaf bir şekilde yürütülmesi gerektiğini belirtti.

toplantıya katılan meclis insan hakları inceleme komisyonu başkanı ak parti milletvekili ayhan sefer üstün ise türk silahlı kuvvetleri’nde (tsk) hak ihlâllerinin tartışılır hale gelmesinin çok önemli bir nokta olduğunu söyledi. ak partili vekil, askeri cezaevlerinin rutin olarak denetimlerinde olduğunu hatırlatarak, şunları söyledi: “askeri cezaevlerinin denetimi konusunda bir sıkıntı yok. tek tip elbise kuralı vardı. bunu eleştirdik, kaldırdılar. işıklar sürekli yanık kalıyordu. bu konuda da düzenleme değişikliği yapıldı. birçok askeri cezaevi, birçok sivil cezaevinden daha tertipli düzenli.”  

'çıplak arama yerine boz elbise'

ayhan sefer üstün cezaevlerindeki çıplak aramalarla ilgili ise, “türkiye’nin bir sorunu. çıplak arama kanunda var ama bunu insanileştirelim dedik. ameliyat elbisesi gibi bir boz elbise giydirilsin. cezaevlerinin bazılarında bu uygulamalar başladı. adım adım bu uygulama yaygınlaştırılıyor” diye konuştu.

her 12 askerden biri intiharı düşünüyor

www.askerhaklari.com sitesine yapılan, ismini gizleyen 653 kişinin başvurusundan yola çıkılarak hazırlanan raporun detaylarını, asker hakları platformu üyesi kerem çiftçioğlu açıkladı. 2012 nisan - 2013 nisan dönemi verilerini içeren rapora göre, her 12 askerden biri intiharı düşünüyor; asker intiharları sivillerden iki buçuk kat fazla. en çok şikâyetin yapıldığı yerler sırasıyla ankara, istanbul, izmir, kıbrıs, erzurum, şırnak, hakkari, kars, hatay ve kırıkkale oldu.

askerliğini yaparken hak ihlalerine uğrayıp siteye başvuran ismini saklayan askerlerin anlatımlarının da yer aldığı raporda, tsk’nın sivil denetime açılmadıkça insan hakkı ihlallerinin süreceği vurgulandı, “şüpheli asker ölümleri” konusunda ciddi soruşturmaların yürütülmediğine dikkat çekildi.

rapordaki çözüm talepleri

raporda, askerlikte hak ihlâllerinin yaşanmaması için çözüm talepleri ise şöyle sıralandı:

*yapısı gereği etkin bir soruşturma ve yargılama yapamayan, aihm içtihatlarına da aykırı olan askeri yargı sistemi bir an evvel kaldırılmalı, tüm faaliyetler sivil yargı yoluyla denetim altına alınmalıdır.

*tsk’ya yönelik etkin, bağımsız ve sivil bir denetim mekanizması oluşturulmalıdır. kamu denetçiliği kurumu’nun vakit kaybetmeden özellikle kötü muamele, intihar şüphesiyle, kaza ve ecel diye tanımlanan tüm ölümlü vakalarda kendi girişimiyle birden çok araştırma yürüterek gerekli düzenlemeleri ilgili bakanlıklara tavsiye etmesi gerekmektedir. kamu denetçiliği kurumu, askeri tesisleri özellikle habersiz bir şekilde ziyaret edebilmeli, herhangi bir aracı olmadan zorunlu askerlerle görüşebilmelidir.

*sivil denetimin bir diğer kolu olarak medya, askerlerin uğradığı insan hakları ihlâlleri konusunda duyarlı davranmalı ve kamuoyu oluşturmalıdır.

*tsk’nın insan hakları ihlâlleri ve intiharlar konusunda şeffaflaşması gerekmektedir.

*profesyonel askerliğin yaygın hâle getirilerek zorunlu askerlik uygulamasına son verilmesi gerekmektedir.

*çıkarılan yeni disiplin kanunu, rütbelilere geniş bir tahakküm yetkisi sağlamaya devam etmektedir. hakaret, dayak, tehdit gibi keyfi muamelelere son verecek; disiplini mutlak hiyerarşi yerine hukukun üstünlüğü yoluyla sağlayacak bir düzenleme yapılmalıdır.

kaynak: al jazeera