başbakan nuri maliki'ye yakınlığıyla bilinen ve hali hazırda cumhurbaşkanlığı görevini vekaleten yürüten irak cumhurbaşkanı yardımcısı hudeyr huzai cumhurbaşkanlığının yayınladığı kararname ile irak parlamentosunun ilk oturumunu 1 temmuz'da yapacağını açıkladı.

irak devlet televizyonunun haberine göre, 30 nisan'daki seçimlerin ardından yapılacak ilk oturumda yeni hükümetin oluşturulma sürecine başlanması bekleniyor.

nuceyfi'den destek

sünni irak meclis başkanı usame nuceyfi'nin lideri olduğu birleşikler hareketi (muttahidun), parlamentonun ilk oturumuna katılacaklarını açıkladı. hareket, nuceyfi'nin meclis başkanlığı için tek adayları olduğunu belirtti. 

irak'taki önemli şii liderlerden mukteda sadr'ın yeni hükümetin hızla kurulması çağrısı da muhalefetten destek buldu. sumaria televizyonu'nun haberine göre, birleşikler hareketi liderlerinden muhammed halidi, "mukteda sadır'ın açıklamaları her zaman halkı birbirine bağlar. muttahidun koalisyonu olarak, sadr'ın yeni hükümetin hızla kurulması önerisine katılıyoruz. yeni hükümetin yeni yüzlerle ve tüm siyasi kesimlerden oluşmasını istiyoruz." dedi.

"bu krizden kurtulmak için en iyi çözüm yeni bir hükümet kurmak ve irak'taki tüm siyasi kesimler arasında bir diyalog oluşturmaktır. işid ve el kaide hariç silahlı gruplarla müzakere yapılması lazım. diyalog ülkedeki krizlerin esas çözümüdür."

ülke savaşta, meclis kapalı

yeni meclisi belirleyen 30 nisan’daki genel seçimlerin üzerinden neredeyse iki ay geçmesine rağmen irak parlamentosu siyasal aktörler uzlaşamadığı için ilk oturumunu henüz yapamadı.

irak anayasası'na göre, yeni meclis, ilk oturumunu yaptıktan sonraki 45 gün içinde, yeni parlamento başkanını, cumhurbaşkanını ve onun yardımcılarını seçmek zorunda. yeni seçilen cumhurbaşkanı da 15 gün içinde başbakanı atıyor. başbakan ise 45 gün içinde hükümeti kurmak zorunda.

irak’ta abd işgalinden sonra 2005’te yapılan ilk genel seçimlerin ardından, hükümet 156 günde, 2010’daki seçimlerden sonra da 9 ayda kurulabilmişti.

hükümet kurmayı zorlaştıran tablo

irak başbakanı nuri maliki’nin başkanlığını yaptığı göre kanun devleti koalisyonu 30 nisan’da yapılan seçimlerde tek başına hükümet kurabilecek sandalye sayısına ulaşamadı. 328 sandalyeli mecliste maliki’nin 92 sandalyesi var.  

maliki’nin rakibi sünni partiler ise birlikte hareket edememiş ve seçimlere ayrı bloklar halinde girmişlerdi. sünni partiler 2010 seçimlerine göre güç kaybına uğradılar. usame nuceyfi'nin birleşikler (muttahidun) hareketi 23, iyad allavi'nin lideri olduğu ulusal koalisyon (vataniye) 22, salih mutlak'ın arap koalisyonu (arabiye) 9 sandalye kazandı.

diğer şii partilerden ammar hekim liderliğindeki irak yüksek islam konseyi 29, mukteda sadr’ın özgürler hareketiyse 28 milletvekili çıkardı.

ilk oturumunu yapamayan irak meclisi’nde kürtlerin de 62 sandalyesi var.

kürtler, irak’ın cumhurbaşkanlığı koltuğunda bir kürdün oturmasında ısrarlı ama sünni ve şii arapların bir kısmı bu fikre itiraz ediyor. bu konudaki uzlaşmazlık, yeni cumhurbaşkanının belirlenmesini, dolayısıyla yeni cumhurbaşkanının hükümet kurmak için başbakan atamasını da geciktiriyor.

kaynak: al jazeera, reuters ve sumaria tv