abd’de yapılacak başkanlık seçimleri öncesi cumhuriyetçi aday adaylarını ilk kez karşı karşıya getiren iowa eyaletindeki ön seçimler büyük bir çekişmeye sahne oldu. eski pennsylvania senatörü rick santorum ve eski massachusetts valisi mitt romney ön seçimde yüzde 25’er oy aldı. romney rakibinden sekiz oy fazla alarak ilk ön seçimleri kıl payı kazanmayı başardı.

oyların tamamı sayılırken, üçüncü sırayı ise yüzde 21’lik oy oranıyla ron paul aldı. yarışın iddialı isimlerinden olan eski temsilciler meclisi başkanı newt gingrich yüzde 13 ile dördüncü sırada kaldı.

bir dönem ön seçim yarışında ciddi şans verilen teksas valisi rick perry ise seçimlerde oyların yüzde 10'unu alarak beşinci sırada yer alabildi. bunun üzerine bir açıklama yapan perry, memleketi teksas'a dönerek başkan adaylığıyla ilgili 'değerlendirme' yapacağını söyledi.

'kazandırmaz ama kaybettirir'

iowa seçimleri, yarışın kilit bir noktası olmasından çok adayların tanınması açısından önem taşıyor. “iowa’da seçim kazanamazsınız ama kaybedebilirsiniz” diyen al jazeera muhabiri alan fisher, bu seçimlerden sonra cumhuriyetçi parti'nin gündeminin şekilleneceğini, new hampshire ve güney carolina eyaletlerindeki seçimlere bu çerçevede hazırlık yapılacağını söyledi. 

cumhuriyetçi parti’nin aday adayları arasındaki romney, abd başkanı ve demokratların adayı barack obama’yı yenmesi en muhtemel isim olarak görülüyor. santorum ise muhafazakar kimliğiyle bilinirken, tarım bölgesi özelliği taşıyan ve yüzde 91’in üzerinde beyaz nüfusa sahip iowa'da öne çıkmayı başardı.

daha önce yapılan kamuoyu yoklamalarında ön sıralarda yer alan newt gingrich, kendisine karşı düzenlenen yoğun reklam kampanyalarının da etkisiyle arka sıralara düşmüştü. gingrich, söz konusu kampanyaların romney tarafından finanse edildiğini söylemişti.

obama'nın rakibi belirlenecek

demokrat parti başkanlık seçimlerine barack obama ile giriyor, bu yüzden ön seçim süreci sadece cumhuriyetçi başkan aday adayları arasında. cumhuriyetçilerin ön seçimi, obama ile kasım ayındaki seçimlerde kimin yarışacağının belirlenmesi amacıyla gerçekleştiriliyor.

cumhuriyetçi parti'nin başkan adayı, altı aylık bir dönem boyunca ülkenin bütün eyaletlerinde yapılacak ön seçimlerin sonuçları dikkate alınarak 27 ağustos’ta florida’da yapılacak genel kurulda belirlenecek ve 6 kasım seçimlerinde obama'ya karşı yarışacak.

eyaletler, ön seçimlerde ya parti seçmenlerinin sandığa gidip oy verdiği 'ön seçim' yöntemini ya da kilise, okul gibi yerlerde toplanıp, kimi seçeceklerini tartışarak karar verdikleri 'parti toplantıları' yöntemini benimsiyor. bu seçimler aslında doğrudan başkan adayını seçmeye değil, eyalet delegelerinin yapacağı genel kurul oylamasında hangi adaya oy vereceğini belirlemeye yönelik. eyalet delegeleri, genelde seçmenlerin tercihlerine sadık kaldığından, çoğu zaman daha genel kurul yapılmadan partilerin başkan adayları belli oluyor.

kaynak: al jazeera ve ajanslar