iran'ın başkenti tahran’da ingiltere büyükelçiliği’ne düzenlenen saldırıların ardından, iki ülke arasındaki diplomatik ilişkiler en düşük düzeye iniyor. ingiltere dışişleri bakanı william hague, ingiltere'deki tüm iranlı diplomatları sınırdışı ettiklerini açıkladı. 

avam kamarası'ndaki konuşmasında iran'ın büyükelçiliğini kapatması gerektiğini söyleyen hague, tüm diplomatların 48 saat içinde ülkelerinden ayrılmaları gerektiğini söyledi.

"biz de tahran’daki ingiltere büyükelçiliği'ni şu an itibarıyle kapatmış durumdayız" diyen hague, tüm elçilik çalışanlarını iran'dan çıkarma kararı aldıklarını ve çalışanların ülkeyi terk ettiklerini belirtti.

tahran’da salı günü öğle saatlerinde düzenlenen saldırının rejimin de bilgisi dahilinde olduğunu düşündüklerini kaydeden hague, iran ile ilişkilerin tamamen kesilmediğinin ise altını çizdi.

iran'ın başkentindeki ingiltere büyükelçiliği, ülkenin uygulama kararı aldığı yeni yaptırımları protesto eden göstericiler tarafından basılmış ve yağmalanmıştı. camların kırıldığı, bir aracın ateşe verildiği ve ingiliz bayrağının yakıldığı olay, polisin müdahalesi sonrasında akşam saatlerinde sona ermişti.

ingiltere olay sonrası diplomatlarını ülkeden çekmeye başlamıştı. ingiltere'nin tepkisinin ardından diğer bazı avrupa ülkeleri de tahran'daki büyükelçilerini çekme kararı aldı. 

almanya'nın, iran’daki büyükelçisini ülkedeki durumu istişare etmek amacıyla geri çağırdığı belirtiliyor.

der spiegel dergisinin internet sitesi alman dışişleri bakanı guido westerwelle’nin tahran büyükelçis bernd ebel’in  geri çağırma kararı aldığını yazdı.  stern dergisi de aynı habere yer verdi.  

çarşamba günü erken saatlerde bir hükümet yetkilisi almanya’nın tahran’daki büyükelçiliğinde görev yapan diplomatların sayısının azaltılmadığını belirtmişti. alman dışişleri bakanı ise henüz haberlerle ilgili yorum yapmadı. 

fransa dışişleri bakanlığı sözcüsü de viyana sözleşmesinin ihlal edildiği gerekçesiyle tahran’daki büyükelçisini geri çağırdı.

italya da tahran büyükelçisini çekmeyi düşünüyor. italya, roma’daki iran büyükelçisinden de iran’daki yabancı diplomatların güvenliğinin sağlanmasını istemeye hazırlanıyor. 

yaptırımlara öfke 

saldırıların nedeni ise londra'nın geçen hafta nükleer programı nedeniyle tahran'a yeni yaptırımlar uygulanmasını kararlaştırmasıydı. batılı bazı ülkelerin ortaklaşa kararlaştırdıkları yaptırımlar kapsamında, ingiliz şirketlerinin iran şirketleriyle her tür ticareti yasaklanmıştı.

mali işlemler yapılması yasaklananlar arasında iran merkez bankası da vardı. iran anayasayı koruyucular konseyi pazartesi günü ülkenin iran'la diplomatik ilişkilerini azaltma kararı almıştı. bu karar uyarınca ingiltere'nin ülkedeki büyükelçisi de sınırdışı edilecekti.

ingiltere’nin mali yaptırımı, birleşmiş milletler (bm) bünyesinde faaliyet gösteren uluslararası atom enerjisi kurumu’nun (uaek) iran’ın nükleer programına ilişkin raporu kabul etmesinden sonra gelmişti. raporda, ‘iran'ın nükleer tesislerinde nükleer silah üretmeye yönelik kimi faaliyetlerde bulunulduğuna ilişkin güvenilir kaynaklardan istihbarat alındığı’ belirtiliyor.

'olmamış sayacağız'

islam işbirliği teşkilatı (iit) icra komisyonu dışişleri bakanları toplantısının ardından anadolu ajansı’na konuyla ilgili açıklama yapan iran dışişleri bakanı ali ekber salihi, talihsiz bir olayın yaşandığını ve iran'ın yabancı büyükelçilikleri korumakla yükümlü olduğunu dile getirdi. salihi, ingiltere dışişleri bakanı ile dün bir buçuk saat telefonla görüştüğünü belirterek ''umarım bu olayı hem biz hem de ingiltere olmamış sayacağız. ve bundan sonra da ilişkilerimiz normal devam edecek'' dedi.

 ancak iranlı bazı yetkililerin açıklamalarının tonu ise sert oldu. iran dışişleri bakanlığı sözcüsü,  ingiltere’nin ülkedeki iranlı diplomatları sınırdışı etme kararının acele alınmış bir karar olduğunu söyledi. devlet televizyonunda yayınlanan açıklamada, konuyla ilgili iran’ın gerekli adımları atacağı kaydedildi. 

iran meclis başkanı ali laricani ise ingiltere ile diplomatik ilişkilerin seviyesini düşürmekte haklı olduklarını, buna bizzat ingiltere'nin neden olduğunu söyledi.

ali laricani, ''ingiltere ile diplomatik ilişkilerin seviyesinin düşürülmesi bu ülkenin iran'a karşı hasmane tutumuna bir cevaptır'' ifadesini kullandı.

laricani, mecliste düzenlediği basın toplantısında iranlı öğrencilerin ingiltere'nin tahran büyükelçiliğine yönelik eyleminin aslında iran halkının duygularını yansıttığını belirterek, iranlıların ingiltere'den çok çektiğini ifade etti.

ingiltere'nin, iran halkının görüşüne saygı duymadığını savunan laricani, devrimden sonraki süreçte de bu ülkenin, iran'a karşı politikalarında bir değişime gitmediğini dile getirdi.

laricani, ingiltere'nin iran'a karşı davranışlarını düzeltmesi halinde bu ülkeyle diplomatik ilişkilerin yeniden normale döneceğini söyledi.

batı başta olmak üzere, birçok ülke iran’ın nükleer silah edinmeye çalıştığını iddia ediyor. tahran ise, nükleer programının barışçıl olduğunu öne sürerek, bu iddiaları reddediyor.

tahran, ekim ayında ilk nükleer santrali olan bir milyar dolar değerindeki buşehr’i devreye sokmuş ve uranyum zenginleştirme faaliyetlerini başarıyla yürüttüğünü açıklamıştı. santral, uaek’nun aktif reaktörler listesinde bulunuyor.

kaynak: al jazeera ve ajanslar