rusya dışişleri bakanı sergey lavrov iran’ın cenevre’de olmamasının ‘affedilmez bir hata’ olacağını savundu. bm’nin iran’ı davet etmesini desteklediğini belirten lavrov, tahran’ın yer almayacağı bir cenevre toplantısının sahte olacağını ileri sürdü.

rusya ve iran, suriye'de beşşar esed rejiminin en yakın müttefikleri konumunda.

bm iran'ı davet etti

bm genel sekreteri ban ki-moon, iran’ı 22 ocak’ta isviçre’nin montrö kentinde yapılacak cenevre-2 konferansı’na davet etti.

new york'ta basın toplantısı düzenleyen ban, iran dışişleri bakanı cevad zarif'in olumlu ve yapıcı bir rol oynayacakları güvencesi vermesi üzerine davet etme kararını aldıklarını belirtti.

iran’ın suriye'de çözüm için düzenlenecek bir toplantıda mutlaka yer alması gerektiğini belirten ban, “iran dışişleri bakanı cevad zarif'le son günlerde uzun görüşmeler gerçekleştirdim. zarif bana, diğer davet edilen ülkeler gibi, cenevre-2 konferansı'nın cenevre-1'de kabul edilen bildiri temelinde ve bunun uygulamasına yönelik olacağını anladıklarına ilişkin teminat verdi. müzakerelerin amacının suriye'de karşılıklı rızaya dayalı tam yetkili bir geçiş hükümeti kurulması olduğu konusunda fikir birliğine vardık” şeklinde konuştu.

muhalifler ve abd'nin iran tepkisi

ban ki-moon’un açıklamasının ardından suriye muhalif ve devrimci güçler ulusal koalisyonu’nun sözcüsü luay safi tepki gösterdi. suriye muhalif ve devrimci güçler ulusal koalisyonu’nun twitter hesabına göre safi, davet geri çekilmezse kendilerinin konferansa katılmayacaklarını ifade etti.

koalisyonun önemli isimlerinden enes abdah da konuyla ilgili tepkisini al jazeera'ya belirtti. iran'ın davet edilmesinin smdk'yı şaşırttığını söyleyen abdah, "bu karar mantıksız. hiçbir şekilde kabul edemeyiz" dedi.

abd ise iran'ın 2012'decenevre'de alınan, suriye'de geçiş hükümeti kurulması kararına destek vermesi gerektiğini belirtti. dışişleri bakanlığı sözcüsü jen psaki, "bu destek açık bir şekilde ifade edilmedikçe, iran'a davet iptal edilmelidir" diye konuştu. 

gözler iran’dan gelecek açıklamaya çevrildi

diplomatik kaynakların al jazeera’ya verdiği bilgiye göre,  ban, cenevre-2 için gönderdiği davet mektubunda, ‘daveti kabul eden ülkelerin cenevre-1 müktesebatını kabul ettikleri düşünülür’ benzeri bir ifade kullanıyor.

ayrıca ban, iran’a davetiye gönderdiğini açıklamadan önce aralarında türkiye dışişleri bakanı ahmet davutoğlu’nun da olduğu bazı ülke temsilcileriyle görüştü ve onlara iran’ın, cenevre toplantısına yapıcı katkıda bulunmak için taahhütte bulunduğunu ve tahran’ın bununla ilgili bir açıklama yapmaya söz verdiğini söyledi.

aynı kaynaklara göre abd’den gelen, ‘iran, cenevre 1’de alınan kararların tamamını kabul ettiğini kamuya açıklasın, bunu yapmazsa daveti geri çekilsin’ açıklamasının da bu durumla igili olduğunu belirtiyorlar. iran’ın davet edileceğini önceden bilen abd, iran’ın bir an önce bu yönde bir açıklama yapmasanı sağlamak için, ‘davet geri çekilmeli’ dedi.

aynı kaynaklara göre, iran’ın davet edilmesine asıl karşı çıkan ülke olan suudi arabistan’ın itirazlarını azaltabilmek için ban, bahreyn’i de davet etti. iran’ın yanısıra ban’ın son anda davet gönderdiği ülkeler arasında yunanistan, güney kore, avusturalya, hollanda, vatikan, lüksemburg ve meksika da var.

iran ön koşul istemiyor

iran dışişleri bakanı zarif ise pazar günü kendilerine herhangi bir ön koşul dayatılmazsa cenevre-2'ye katılabileceklerini söylemişti. zarif, "iran islam cumhuriyeti'nin bölgede eşsiz bir rolü var. bu rolü tanımak istemeyenler kendilerine zarar verir" şeklinde konuşmuştu.

geçen hafta batı ülkelerini uyaran rusya dışişleri bakanı sergey lavrov da suriye'de barışın sağlanması için iran'ın sürece müdahil olması gerektiğini ifade etmişti.

40 ülke katılacak

cenevre-2 konferansı’nın montrö'de düzenlenecek uluslararası bölümü için iran dışındaki ülkelere de yeni davetiye gönderildi. ban, “toplantının daha geniş katılımlı olması suriye hükümeti ve muhalefeti arasında gerçekleşecek müzakerelere destek verme açısından önemli” dedi.

daha önce cenevre-2 konferansı için aralarında türkiye'nin de yer aldığı 30 ülkeye davetiye gönderilmişti. ancak rusya ve abd arasında anlaşma sağlanamadığı için iran çağrılmamıştı.

cenevre-2 konferansı’nın ilk bölümü uluslararası seviyede bm genel sekreteri ban ki-moon'un başkanlığında isviçre'nin montrö kentinde, davetli 40 ülkenin katılımıyla 22 ocak'ta gerçekleştirilecek.

konferansın cenevre bölümünde ise bm ve arap birliği'nin suriye özel temsilcisi lahdar brahimi’nin arabuluculuğunda suriye hükümet ve muhalefeti bir masa etrafında bir araya gelecek.

kaynak: al jazeera ve ajanslar