iran'da cuma günü gerçekleşen uzmanlar meclis seçimlerinde resmi olmayan ilk sonuçlara göre, başkent tahran'da reformcu kanadı temsil eden cumhurbaşkanı hasan ruhani ve eski cumhurbaşkanı haşimi rafsancani’nin öndeliğinde seçimleler katılan 16 kişilik listedeki adayların çoğu meclise girmeye hak kazandı. tamamı din adamlarından oluşan ve ülke liderinin halefini seçmekle yükümlü 88 sandalyeli uzmanlar meclisi'nde başkent tahran 16 sandalyeyle temsil ediliyor. muhafazakârlarların en güçlü adayı bile onuncu sırada yer alabildi.

parlemento seçimlerinde ise tahran'dan seçilecek 30 vekilden 29'u da reformcular tarafından kesin olarak kazanıldı. sonuçlara göre son vekil de reformculardan olabilir. muhafazakârların en güçlü adayı haddad adil'in de, ilk sonuçlara göre sandalyesini kaybetmesi bekleniyor. 

toplam 88 kişiden oluşan uzmanlar meclisi üyeleri 8 yıl görev yapıyor ve ülkedeki en büyük otorite olan dini lideri seçiyor.

resmi olmayan ilk sonuçlara göre, başkent tahran'dan rafsancani önderliğinde seçimlere katılan 'reformcu' ve hükümeti destekleyen 'ılımlı' kanadın oluşturduğu ortak listedeki adayların 13'ü meclise girebiliyor.

açıklanan ilk rakamlara göre, tahran'da şu ana kadar sayılan yaklaşık 1,5 milyon oydan rafsancani yaklaşık 692 bin oyla birinci, ruhani ise 652 bin oyla ikinci sırada bulunuyor.

tahran'da muhafazakârların liste başı olan ayetullah ahmet cenneti, aldığı 476 bin oyla ancak 10'üncü sırada yer alabildi. cenneti, aynı zamanda seçimlere katılmak isteyen kişilerin yeterliğini denetleyen anayasayı koruyucular konseyi'nin genel sekreteri. muhafazakârların tahran'daki diğer ağır topu olan muhammed yezdi ve misbah yezdi sırasıyla 12 ve 16'ıncı sırada yer aldı.

açıklan sandık sayısın artmasıyla sıralamada değişiklik olsa da haşimi ve ruhani'nin sıralamadaki yerinin değişmesi beklenmiyor.

söz konusu meclis için reformcuların listesinden aday olması beklenen iran islam devrimi'nin kurucu lideri ayetullah humeyni'nin torunu hasan humeyni'ye seçimlere katılma hakkı tanınmamıştı.

üç grup yarışıyor

iran’da siyasal partiler var ama, seçimlere partiler katılmıyor,  milletvekili olmak isteyenler bireysel ve kendi isimleri adına yarışıyor. birbirine yakın düşünen adaylar, listeler oluşturuyor.  bu seçimlerde de daha önceki seçimlerde olduğu gibi, üç ana grup var. ama bu grupların kendi içinde de görüş farklılıkları, tonları var. gruplar arasında geçişkenlikler de yaşanıyor.

her üç grup da, iran islam devrimi’nin ilkelerine bağlı olduklarını söylüyorlar. ancak siyasal özgürlerin geliştirilmesi ve batı'yla ilişkiler açısından farklı yaklaşımlara sahipler.

reformcular: batı, özellikle abd ile ilişkilerin normalleşmesinden yanalar.  daha fazla siyasal özgürlük istiyorlar. basın özgürlüğüne önem veriyorlar. bu grubun önemli isimleri arasında eski cumhurbaşkanlarından muhammed hatemi var.

pragmatistler: batı ile ilişkilere karşı değiller ama reformistler kadar da önem vermiyorlar. sosyal reformlardan yanalar ancak kontrollü bir serbestlik savunuyorlar. fakat muhafazakârlardan farklı olarak, devleti ideolojik nedenlerle ve katı duruşla zora sokmamak gerektiğini düşünüyorlar. şimdiki cumhurbaşkanı hasan ruhani bu gruptan. ayrıca meclis başkanı ali laricani de eskiden muhafazakârlarla birlikte anılmakla birlikte şimdi pragmatistlerle hareket ediyor. pragmatistlere ‘ılımlılar’ da deniliyor.

muhafazakarlar: batı ve abd ile ilişkilere mesafeli bakıyorlar. kültürel değerlerin öneminin altını çiziyorlar. sistemle iyi entegre olmuş din adamları, devrim muhafızları ve geleneksel ticaret sınıfı bu grubun içinde.

kaynak: al jazeera, reuters, dha