düşünce kuruluşları şark forum ve amec’in (the afro-middle east centre) istanbul’da düzenlediği toplantıda “ortadoğu’da radikalizmi yeniden düşünmek” konulu konferansta, işid tüm boyutlarıyla tartışıldı. iki günlük konferansın ilk gününde, tartışmave sunumlarda öne çıkansa, işid’i bugüne getiren faktörlerde dinin en önemli etken olmadığı vurgusuydu. konferansın çarpıcı tespitleri, örgüte nerelerden katılım olduğu, eski baas'çıların örgüt içindeki etkisi, bombardımanların etkisizliği ve bölge halkı arasında işid'e desteğin yükseliyor oluşu vardı.

cumhurbaşkanlığı sözcüsü ibrahim kalın işid ile mücadele için iki öncelik olması gerektiğini söyledi: fikirlerle ve olgularla mücadele. bu stratejilerden biri işlemeden diğeri de tek başına işe yaramaz.

kalın, işid ile mücadelede mevcut bombalama stratejisinin işe yaramadığını ve gerçek anlamda bir işbirliği olmadığından söz etti ve önümüzdeki hafta düzenlenecek islam işbirliği teşkilatı zirvesi’nde türkiye’nin tüm müslüman ülkeler arasında gerçek anlamda, istihbaratı da kapsayan bir işbirliği önereceğini söyledi.

kalın, şiddetin artık hayatımızda normalleşmesinin de etkisinden söz etti. “şiddet hayatımızın bir parçası oldu. abd'de okullardaki katliamlardan, hollywood filmlerinde şiddetin adeta yüceltilmesine, bilgisayar oyunlarında normalleştirilmesine kadar… şiddet, tüketim kültürünün ve hayatımızın bir parçası halime geldi. bunlara dikkat etmek bir adım olabilir.” dedi. son olarak kalın, geleneksel islam öğretisinin de günümüz sorunlarıyla daha ilgili hale getirilmesi gerektiğine değindi.

“işid, irak savaşının bir sonucu”

iraklı araştırmacı yahya al kubaisi işid’in kuruluşuyla ile ilgili komplo teorilerine inanmadığını belirtti ve işid’in özellikle irak’ta 2003 sonrasında ulusal bir hükümet kurulamamasının ve suriye’de 2011 sonrasında yaşananların bir sonucu olduğunu söyledi.

pek çok işid liderinin sünni temsiliyetini elinde tutmaya çalışan, mevcut sistemi reddeden baasçı generaller olduğuna, bu kişilerin dindar, cihatçı, selefist olmadığına dikkat çekti. “neden işid’de iraklı ve suriyeli sayısı diğer tüm milletlerden daha fazlayken, intihar bombacıları hiç bu milletlerden olmuyor?” sorusunun da çok önemli olduğunun altını çizdi.

"40 bin yabancı savaşçıdan  8 bini eski sovyet coğrafyasından"

ortadoğu hakkında kapsamlı haberleri ve analizleriyle dikkat çeken, internet sitesi middle east eye’ın editörü ve guardian gazetesinin eski dış politika başyazarı david hearst de işid’in nasıl ortadoğu’da kendine alan bulabildiğini anlattı.

"bölgesel şartlar işid’in genişlemesine alan sağlıyor. işid, dış müdahale, devlet yapısının eksikliği, mezhepçilik ve diktatörlükten beslendi. şu anda ciddi anlamda bölgesel bir işbirliği şart, daha sonra yerel çözümlere sıra gelebilir. abd ve işid karşıtlarının hepsi farklı cephelerde mücadele veriyor, birbirlerine güvenmiyor ve birbirlerine güvenmiyor ve birbirlerini baltalıyorlar. fransa, abd ve batı ülkeleri dış politikalarında kontrolü kaybettiler. işid’in yayılmasını önlemenin yolu, demokrasiyi, temsili ve meşruluğun teşvik etmektir."

hearst sorunun kökeninin sadece ortadoğu’da olmadığının altını çizdi ve “işid’de şu an 40 bin yabancı savaşçı olduğu söyleniyor. bunların 8 bini eski sovyet coğrafyasından, 2 bin 500’ü abd’den geldi.” dedi.

"işid hala elindeki iki kentin de kontrolünü yitirmedi."

işid’in askeri kapasitesi hakkında bilgi veren exeter üniversitesi’nden ömer aşur ise işid’e yönelik 18 aylık bombardımanın işid’e zarar verse de tam anlamıyla işe yaramadığını ve işid’in gücünü anlamlandırmakta güçlük çekildiğini dile getirdi  "taliban bombalamalar sonucu başkentini 2 ayda, saddam 1,5 ayda kaybetti. işid hala elindeki iki kentin de kontrolünü yitirmedi." dedi.

ashour, işid'in askeri kapasitesini tanımlarken uzun yıllardır bu tür çatışmalardaki tecrübesine, hayatta kalan savaşçıların en iyiler olmasına, konvansiyel savaş kapasitesine, şehirde "terörist" eylemler yapma tecrübesine ve elindeki silahların önemine dikkat çekiyor.

ömer ashour farklı aktörlerin işid üzerindeki etkisi sorulduğundaysa, işid çok büyük ölçüde bağımsız bir aktör yanıtını verdi.

“musul halkında işid’e destek arttı” 

georgetown üniversitesi’nden emad shahin ise, işid’in yükselişini sadece dini faktörlerle açıklamanın hata olacağına ve ideolojik olmayan faktörlerin göz ardı edilmemesi gerektiğine değindi. etkili bir yönetimin eksikliği, güvenlik sorunu ve bölgesel hegemonyanın işid’in daha da gelişmesine olanak sağladığını belirtti ve şunları söyledi:

“musul’da yapılan bir araştırma gösteriyor ki 2015’in başında ve sonunda yinelenen ankete göre, halk arasında işid’e yönelik destek artarken, abd’ye destek azalıyor”

kaynak: al jazeera