israil başbakanı binyamin netanyahu, iran ile nükleer müzakerelerde uzlaşmaya varılmasına ilişkin abd başkanı barack obama ile görüştü.

netanyahu, iran’ın nükleer programına ilişkin, tahran ile p5+1 ülkeleri arasında isviçre'nin lozan kentinde yapılan görüşmelerde varılan “çerçeve anlaşmasına” yönelik muhalefetini dile getirdi.

"nükleer müzakerelerde varılan çerçeve anlaşmasının, iran'ın bomba elde etmesini engellemekten ziyade önünü açacağını" savunan netanyahu, bu durumun bölgede nükleer silahların yaygınlaşması ve korkunç bir savaş çıkması riskini arttıracağını söyledi.​

netanyahu, bunun alternatifinin ise daha iyi bir anlaşmaya varılana kadar, iran'a karşı sağlam durarak üzerindeki baskıyı arttırmak olduğunu söyledi. 

iran’ın, "israil, bölge ve dünya için büyük bir tehdit oluşturduğunu" savunan netanyahu şunları kaydetti:

"uzlaşılan çerçevede varılacak bir anlaşma israil'in geleceğini tehdit edecektir, daha iki gün önce iran, ‘israil’in yok edilmesi müzakere dahi edilemez' dedi. tam da bu günlerde israil'e saldırmak için terör vekillerini silahlandırma faaliyetlerini arttırıyor. bu anlaşma ile iran'ın nükleer programı meşrulaşacak, ekonomisi güçlenecek, ortadoğu ve ötesindeki saldırganlık ve terör faaliyetleri artacaktır."

netanyahu, nükleer müzakerelerde iran ile batı arasında varılan çerçeve anlaşmasının iran’ın israil’in var olma hakkını tanımasını sağlaması gerektiğini söyledi.

israil başbakanı binyamin netanyahu, kabine güvenlik toplantısı sonrasında yaptığı konuşmada, toplantıda ‘beklenen anlaşmaya karşı birliğin sağlandığını’ ifade etti.
netanyahu, “israil, herhangi bir nihai anlaşmanın iran’ın israil’in var olma hakkını tanıması için bir taahhüt içermesini talep ediyor” dedi.

"abd, israil'e tehdit oluşturabilecek anlaşma istemiyor"

abd, israil’e tehdit oluşturabilecek herhangi bir anlaşmayı kabul etmeyeceğini duyurdu.

beyaz saray sözcüsü eric schultz, abd’nin iran'ın nükleer programı üzerinde israil’e tehdit oluşturabilecek herhangi bir anlaşmanın altına imza atmayacağını söyledi.

gazetecilere konuşan schultz, obama’nın lozan’da batı ile iran’ın arasında sağlanan nükleer çerçeve anlaşması üzerinde kongre’deki siyasi partilerin başkanlarıyla görüşeceğini söyledi.

anlaşmanın detayları ne? süreç nasıl işleyecek?

iran ile p5+1 ülkeleri arasında varılan uzlaşının ardından açıklanan bildiriye göre, iran 10 yıl boyunca uranyum zenginleştirmede kullanılan santrifüjlerinin üçte ikisinden fazlasını azaltacak.

iran'ın mevcut santrifüj sayısı yaklaşık 19 bin. iran, bu sayıyı 6 bin 104'e indirecek ve bu santrifüjler birinci jenerasyon olacak. bu sayının da sadece 5 bin 60'ı uranyum zenginleştirmede kullanılabilecek. 

iran'ın mevcut düşük seviyede zenginleştirilmiş uranyum stoğunun üçte ikisi ülke dışına çıkarılacak. iran, en az 15 yıl yüzde 3,67'den fazla uranyum zenginleştiremeyecek.

iran'ın nükleer programı 10 yıl boyunca gözetim altında olacak ve fazla santrifüjler ve uranyum zenginleştirme altyapısı uluslararası atom enerjisi kurumu'nun (uaek) gözetimindeki bir yerde tutulacak.

fordo nükleer tesisi fizik ve teknoloji merkezine dönüştürülecek ve iran'ın natanz dışında başka bir uranyum zenginleştirme tesisi kalmayacak.

hemen nihai anlaşmanın taslağı yazılmaya başlanacak, 30 haziran'a kadar taslak metin hazırlanmış olacak. 30 haziran'da belirlenen hedeflere ulaşılırsa, nihai anlaşma imzalanacak.

sürecin bundan sonraki kısmını uaek izleyecek. uaek iran'ın söz konusu anlaşma çerçevesinde verdiği sözleri tutup tutmadığını takip edecek ve raporlayacak.

uaek'in olumlu raporlar vermesi ve 30 haziran'a kadar şartların yerine gelmesi halinde iran'a uygulanan yaptırımların kalkması bekleniyor. ancak, iran anlaşmaya sadık kalmazsa, tekrar yaptırımlara maruz kalacak.

'tarihi bir uzlaşma'

nükleer müzakerelerde iran ve batı ülkeleri arasında ‘siyasi çerçeve anlaşması’ sağlandı. anlaşmanın taslağı yazılmaya başlanacak ve tüm şartlar yerine getirilirse 30 haziran’da nihai anlaşma imzalanacak.

abd başkanı barack obama varılan anlaşmayla ilgili yaptığı açıklamada, "bu iyi ve tarihi bir uzlaşmadır. eğer nihai bir anlaşma sağlanırsa dünya daha güvenli bir hale gelecek. iran'ın artık nükleer silah elde etme fırsatı olmayacak. eğer iran anlaşmaya uyarsa iran'a yönelik abd ve bm yaptırımları aşama aşama kalkacak, aksi olursa yaptırımlar tekrar yürürlüğe girecek" demişti.

iran cumhurbaşkanı hasan ruhani, twitter üzerinden yaptığı açıklamada, iran ile 5+1 ülkeleri arasında yürütülen nükleer müzakerelerde kilit konulara çözüm bulunduğunu ve taslak hazırlamaya başladıklarını duyurmuştu. 

kaynak: al jazeera ve aa