uluslararası atom enerjisi kurumu (iaea), tüm orta doğu ülkelerini nükleer silahların yayılmasını önleme antlaşması’na taraf olmaya çağırdı.

bölgenin nükleer silahlardan arındırılması için çağrı anlamına gelen metin, isim vermeden söz konusu anlaşmanın tarafı olmayan tek orta doğu ülkesi israil’i hedef alıyor. karar, “iaea tedbirlerinin orta doğu’da uygulanması” başlığını taşıdı.

birleşmiş milletler’e (bm) bağlı olarak faaliyet gösteren iaea’nın viyana’da gerçekleştirilen toplantısında, arap ülkelerinin desteğiyle mısır tarafından teklif edilen karar, abd ve israil’in de dahil olduğu sekiz ülkenin çekimser kaldığı oylamada, 113 üyenin oyuyla kabul edildi.

fransız haber ajansı afp’ye göre, mısır elektrik ve enerji bakanı hasan yunus, konuya ilişkin olarak yaptığı açıklamada şu ifadeleri kullandı: “nükleer silahların yayılmasını önleme antlaşması’nın evrenselleşmesi ve iaea tedbirlerinin tüm dünyada uygulanması hedeflerinin, halen sadece bazı durumlarda cazip olduğunu düşünen çevreler, büyük hayret uyandırıyor.”

israil memnun

öte yandan, israil, metinde adının geçmemesinden memnun olduğunu açıkladı. reuters haber ajansına göre, israil atom enerjisi komisyonu direktör yardımcısı david danieli, “her ne baskı veya amaçla” yapılmış olursa olsun, bu gelişmenin olumlu görüldüğünü kaydetti. danieli, bir sonraki yıl düzenlenecek toplantıda, “bu gereksiz oylamanın tamamen gündemden çıkarılmasını umduğunu” da belirtti.

iaea, “orta doğu'nun nükleer ve kitle imha silahlarından arındırılmasına” yönelik olarak 2012 yılında bir konferans düzenlemeyi planlıyor.

arap temsilciler, metinde israil’in adının geçirilmemesini, bu toplantı öncesinde bir “iyi niyet gösterisi” olarak tanımladı. arap temsilciler, 2009 ve 2010 yıllarında iaea toplantılarında alınan benzer kararları, ‘israil’in nükleer yetenekleri’ adıyla teklif etmişlerdi.

'iaea'yı abd yönlendiriyor'

nükleer silahların yayılmasını önleme antlaşması’nı imzalamayı reddeden israil’in nükleer silaha sahip olduğu, uluslararası toplumda yaygın bir kanı. abd ve israil ise geçtiğimiz günlerde ilk nükleer santralini devreye sokan iran ve daha sınırlı ölçüde suriye’yi potansiyel nükleer tehdit olarak görüyor.

bm genel kurul toplantılarına katılmak için new york'ta bulunan iran cumhurbaşkanı mahmud ahmedinejad ise, associated press haber ajansına verdiği demeçte, abd ve iran’ın çeşitli alanlarda işbirliği yapabileceğini ve iran'ın tartışmalı nükleer programı hakkında konuşabileceğini söyledi. cumhurbaşkanı, bu teklifle ilgili olarak obama’ya gönderdiği mektuba cevap alamadığını da vurguladı.

ahmedinejad, iaea’nın abd tarafından yönlendirildiği iddiasında bulunurken, “kuruluş, abd’nin kelimelerini kullanıyor” ifadesini kullandı.

iran, bu ayın başında ilk nükleer santralini faaliyete geçirmişti.

iaea, geçtiğimiz günlerde, iran’ın gizli nükleer silah programı yürüttüğüne ilişkin edindiği “kapsamlı ve detaylı” istihbaratın “endişe” verici olduğunu açıklamıştı.

nükleer girişim new york’ta toplandı

bu arada, nükleer silahların yayılmasının önlenmesi amacıyla kurulan yayılmanın önlenmesi ve silahsızlanma girişimi (npdi) oluşum, perşembe günü new york'ta bir toplantı yaptı. türkiye dışişleri bakanlığı'ndan yapılan açıklamaya göre, üye 10 ülkenin dışişleri bakanları seviyesinde bir araya geldiği belirtildi.

açıklamada şu ifadelere yer verildi: “silahsızlanma konferansı'nda uzun süreden beri devam eden tıkanıklığın aşılması, nükleer silahsızlanma ile ilgili şeffaflığın artırılmasına yönelik önlemler ve kanada'nın bm genel kurulu'na bu yıl sunmayı öngördüğü karar tasarısının desteklenmesi dahil çekirdeği bölünebilir maddeler andlaşması müzakerelerine başlanması için olası seçenekler üzerinde durmuşlar; npdi'ın 2012 yılında orta doğu'da nükleer silahlardan arındırılmış bölge oluşturulması konusunda düzenlenecek konferansın başarısına muhtemel katkılarını değerlendirmişler; nükleer denemelerin kapsamlı yasaklanması andlaşması'nın evrenselleştirilmesi ile kısa sürede yürürlüğe girmesine taahhütlerini yinelemişlerdir."

girişim, avustralya, kanada, şili, almanya, japonya, meksika, hollanda, polonya, türkiye ve birleşik arap emirlikleri’ni içeriyor.

kaynak: al jazeera ve ajanslar