renksiz, kokusuz, tatsız, bu nedenle fark edilmesi zor, öldürme potansiyeline sahip bir gaz olan karbonmonoksit zehirlenmesine karşı halk uyarıldı. göğüs hastalıkları uzmanlarının derneği olan toraks derneği başkanı prof. dr. sedat altın, “en fazla kışın kömür-odun sobalarından veya doğalgaz kombi ve sobalarından sızan gaz nedeniyle ölümler oluyor. ya da baca tıkanıklığı nedeniyle özellikle kuvvetli lodosta geriye basınçla uykuda insanlar gazı soluyup ölüyor” diye konuştu.

karbonmonoksit beyinde hasara neden oluyor

karbonmonoksit zehirlenmeleri kışın  en yüksek seviyesine ulaştığına dikkat çeken prof. dr. sedat altun,  sözlerini şöyle sürdürdü:

“karbonmonoksit, dokularda ve özellikle de kalp kasına bağlanarak oksijen yetersizliğine bağlı bozukluklara ve sonuçta geri dönüşümsüz sekellere ve nihayetinde ölüme yol açmaktadır. karbonmonoksitin, kanda oksijeni taşıyan kan hücrelerindeki  hemoglobine olan ilgisi oksijenden 20–250 kat fazladır. böylece oluşan oksijensizlik, tüm organlarda bozukluklara neden olmakla birlikte oksijensizliğe en hassas organımız olan beyinde hasara neden olur. ölümler, daha çok gece uykuda olmaktadır, o yüzden de doğal olarak yatak odalarında veya yatılan odalarda daha fazla olmaktadır.”

karbonmonoksit zehirlenmesinin görülme sıklığı

türkiye’de karbonmonoksit zehirlenme sıklığının 100 binde 14 olduğunu belirten prof. dr. sedat altın şu bilgileri verdi:

“işçi sağlığı ve güvenliği kurumu tarafından 2010 yılında toplam 10 bin 154 zehirlenme vakası  bildirildi. bunların 39’u ölümle sonuçlandı.  zehirlenmeler en sık marmara bölgesinde 3 bin 426 vaka olarak bildirilmiş ve en yüksek ölüm bursa’da 18 vaka ile görülmüş. bu hafta içinde, doğalgaz sızıntısı nedeniyle aynı aileden 5 olmak üzere bir gecede 8 ölüm, haberlere yansıdı.”

zehirlenme belirtilerine dikkat!

karbonmonoksit zehirlenmesi konusunda  yaşlılar, çocuklar, hamileler, akciğer ve kalp hastaları risk grubunda kabul ediliyor. karbonmonoksit zehirlenmesinin belirtilerinin ayırt edici olmadığına dikkat çeken prof. dr. sedat altın, şöyle konuştu:  

“gazın yüksek düzeyde alınması birkaç dakika içinde ölüme neden olmaktadır. karbonmonoksit zehirlenmesinin belirtileri çok ayırt edici olmayabilir. bu nedenle grip ve yiyecek zehirlenmeleriyle karıştırılabilmektedir. kişiden kişiye değişen belirtiler gösterebilmesine rağmen genel bazı belirtiler şunlardır; oksijen yetersizliğine nedeniyle deride ve dudaklarda morarma nefes darlığı, göğüste sıkışma hissi, baş dönmesi, baş ağrısı, mide bulantısı, halsizlik, bilinç kaybı gelişir.”

karbonmonoksit zehirlenmesinde ilk yardım

ilk yardım, zehirlenme olduğu şüphenilen kişilerin hemen ortamdan uzaklaştırılarak temiz havaya çıkartılması ve bilinci bulanmış kişilere acilen oksijen verilmesi ile yapılıyor.  ne kadar hızlı davranılırsa ölüm ve sakatlıkların oluşması ihtimali azaltılmış oluyor. prof. dr. sedat altın, “evinizde karbonmonoksit kaçağından şüphelendiğinizde, yapacağınız ilk şey orayı terk etmek ve temiz havaya çıkmaktır. o yüzden böyle birini hemen ortamdan  uzaklaştırın. normal basıncta yüzde 100 oksijen tüm hastalara en az 6 saat verilmelidir. ağır vakalarda hiperbarik oksijen tedavisi gerekebilir. zehirlenen kişilerin acilen bir sağlık kurumuna götürülmeleri gereklidir” dedi.

karbonmonoksitten korunma önerileri

ev ve işyerlerindeki ısıtıcı sistemlerin özellikle gaz kullanan sistemlerin düzenli bakımının gerektiğini belirten prof.  dr. sedat altın şunları söyledi:

“ortamların yeterli havalandırılması ve bacaların düzenli temizlenmesi, ev ve işyerlerinde karbonmonoksit zehirlenmelerini engelleyebilir.”

kaynak: al jazeera