abd dışişleri bakanı john kerry, abd barış enstitüsü’nde ülkesinin suriye politikasına yönelik bir konuşma yaptı. suriye meselesinin g-20’nin en önemli konularından biri olacağını söyleyen kerry, abd’nin krizi sona erdirmek için en başından beri dile getirilen her seçeneği değerlendirdiğini belirtti.

suriye krizinin çözümü için yürütülen çalışmaları anlatmadan önce kerry, barışçıl başlayan gösterilerin esed rejiminin saldırıları sebebiyle iç savaşa dönüştüğünü hatırlattı. savaşın ve işid’in ortaya çıkmasının sorumlusu olarak esed’i gösterse de, amerika için en büyük tehdidin işid olduğunun altını çizdi:

“birinci ve ikinci dünya savaşları’ndan beri savaştığımız ne varsa işid’in liderleri onları temsil ediyor. abd düşman arayışına girmiyor, ama düşmanların gelip bizi aradığı zamanlar oluyor. daeş, bir şey söylediğinde, amerika’ya, amerikalılara ve amerika’nın çıkarlarına saldırmakla tehdit ettiğinde, bunun gerçek bir tehdit olduğunu biliyoruz.”

kerry, iki uçtaki rejim ve işid’in birbirlerini nadiren hedef aldığını da hatırlattı:

“suriye’deki durumla ilgili asıl gerçek, esed ve daeş’ın birbirlerinin en keskin rakibi olmaları gerektiği halde, aynı sorunun parçaları olması. iki tarafın düşmanlığı aslında sembolik. daeş’ten korkanlar tek çözümün rejim olduğunu sanıyor. bu ilişki sadece sembolik değil, iki tarafın birbirine dayandığı ortak yaşam ilişkisi.”

‘kobani düşmedi çünkü biz devreye girdik’

kerry, ‘diktatörün’ de ‘teröristin’ de bir çözüm olamayacağını söyledi. krize geniş kitlelerce kabul edilebilecek bir çözüm bulmak için abd’nin ortaya koyduğu üç hedefi sıraladı:

“birincisi, işid’le mücadele ederek ortadan kaldırmak. ikincisi suriye’deki iç savaşı bitirecek diplomatik çabalara yoğunlaşmak. son olarak da bölgedeki dostlarımızı desteklemek.”

işid’le mücadelenin yıllara yayılacak bir savaş olduğunu hatırlattı, bunun sahadaki müttefiklerle çözüleceğini söyledi. işid’le mücadele eden gruplara verilen hava desteğini anlatırken kerry, kobani’yi de hatırlattı:

“daeş’i kritik önemdeki sınır kenti kobani’den çıkardık. herkes kobani’nin düşeceğini tahmin ediyordu ama düşmedi çünkü biz devreye girdik. cephane ve kapasite sağladık, böylece insanlar saldırılara karşılık verebildi…"

‘müttefiklerimizle bir planımız var’

“suriye’de daeş’le savaşan ılımlı muhalefete sağladığımız cephane ve silah desteğini artırdık. az sayıda da olsa askerimiz suriye’de ılımlı muhalefete danışmanlık yapacak. incirlik hava üssü’nde operasyonel gücümüzü genişletiyoruz, daha sık ve etkili uçuşlar yapıyoruz."

"çok da uzun olmayan bir zaman önce, daeş, suriye’nin türkiye sınırının yarısından fazlasını kontrol ediyordu. bugün sadece yüzde 15’e indi. ve müttefiklerimizle kalanını da açarak güvenliğini sağlamak için bir planımız var, bunu gerçekleştireceğiz.”  

kerry, 23 ekim’den bu yana suriye krizinin çözümü için yapılan viyana toplantılarına da değindi. ilk kez krizde farklı taraflarda olan ülkelerin aynı masaya oturarak ortak bir bildiride anlaştığını söyledi. tüm ülkelerin işid’le mücadele edilmesi ve suriye’nin toprak bütünlüğünün korunması gerektiği konusunda hemfikir olduğunu hatırlattı.

ruysa’nın viyana sunacağı ve sızdırıldığı iddia edilen planda, işid’le mücadele haricinde tüm ülkede bir ateşkes öngörülüyordu. kerry, viyana’da süren diplomatik çabalar esnasında ülke genelinde varılacak bir ateşkes anlaşmasının mümkün olup olmadığının da inceleneceğini, ancak bunun işid’i kapsamayacağını söyledi.

‘esed konusundaki anlaşmazlığın bize engel olmaması konusunda anlaşmaya vardık’

esed’in suriye halkı ve muhalifler tarafından kabul edilebilir olmadığını bir kez daha hatırlatan kerry, bu konuda rusya ile bir anlaşmaya varamadıklarını, ancak bu anlaşmazlığın müzakere masasına oturmaya engel olmadığını söyledi:

“suriye’deki muhalefete esed’e güvenmelerini, onu kabul etmelerini söylemek basitçe hiç gerçekçi bir talep değil. bu yüzden gerçek bir geçiş süreci için uğraşıyoruz. gerçekçi bir geçiş olmadıkça, savaş asla bitmeyecek."

“bu noktada esed ve rolü ve hâlâ rusya ve iran’la çalışıyoruz. karar almış değiliz. esed görevdeyken daeş’i temizlemenin de barışın da mümkün olmadığını inanıyoruz. işte bu kritik noktada ayrışıyoruz. rusya ve abd masadaki diğer ülkelerle birlikte, bu anlaşmazlığın oluşturduğumuz ortak zemin üzerinde hareket etmeye, meşru bir müzakere süreci oluşturmaya engel olmaması konusunda akıllıca bir anlaşmaya vardı. yapılacak çok fazla iş var."

“esed’in suriyelileri birleştirmek, savaşı bitirmek gibi bir kabiliyeti artık yok. eğer savaş bitecekse bir alternatif bulmalıyız.”

kerry konuşmasının ardından viyana’da yapılacak suriye toplantısına katılmak için yola çıktı. 14 kasım cumartesi günü yapılacak olan toplantıya bu kez katılım yüksek. toplantıya abd, türkiye, arap birliği, çin, mısır, avrupa birliği, fransa, almanya, iran, irak, italya, ürdün, lübnan, umman, katar, rusya, suudi arabistan, birleşmiş milletler ve ingiltere’den temsilciler katılacak.

kaynak: al jazeera