birleşmiş milletler'e bağlı kimyasal silahların yasaklanması örgütü (ksyö) genel direktörü ahmet üzümcü, suriye'deki kimyasal silahların imha edilmesinde en zorlu aşamanın silahların lazkiye limanına ulaştırılması olduğunu ve bugüne kadar limana ulaştırılan maddelerin miktarının ‘çok da fazla’ olmadığını söyledi.

üzümcü suriye'den gelecek kimyasal silahların italya'daki bir limanda abd gemisine transferiyle ilgili temaslarda bulunmak üzere roma'ya geldi. burada gazetecilerle de konuştu, gecikmelerin savaş bölgesinde çalışmaktan ve bazı teknik sorunlardan kaynaklandığını ancak sürecin hızlandırılacağını söyledi.

kimyasal maddelerin transfer işlemlerinin güvenlik endişesiyle de yavaş işlediğini anlatan üzümcü, suriye'deki kimyasal silahların ülkeden çıkarılmasının haziran ayı sonuna kadar tamamlanacağını açıkladı.

bütçe 35-30 milyon euro

üzümcü operasyon için 35-40 milyon euro bütçe ayrıldığını, bunun yaklaşık 100 bin dolarını türkiye'nin verdiğini söyledi.

levent üzümcü, kimyasal silahların taşınması ve imha edilmesi operasyonunda suriye içindeki transferin tamamen suriye makamlarının sorumluluğunda olduğunu hatırlattı. sonraki aşamanın ise birçok ülkenin katkısıyla gerçekleşebileceğini ifade eden üzümcü, "bizim bir fonumuz var. başka ülkelerin yanı sıra türk hükümeti de buna katkıda bulundu. ülkeler çeşitli oranlarda katkılar yapıyorlar. sürekli olarak öneriler alıyoruz. ingiliz hükümeti bir takım kimyasal silahları imha edeceğini söyledi. almanlar aynı şekilde. italya fonumuza 3 milyon euro verdi, ayrıca bir liman tahsis edecek. türk hükümetinin de bunu desteklediğini düşünüyorum" dedi.

lahey merkezli ksyö başkanı suriye hükümetinin ülkedeki iki kimyasal tesise yönelik saldırı düzenlendiğini duyurması üzerine endişelerini dile getirdi. üzümcü bu haberin doğrulanmadığını ancak 'bu tesislerin ele geçirilmesine yönelik bir girişimin kimsenin yararına olmayacağını' söyledi. 

operasyon boyunca suriye'deki rejime güvenilip, güvenilemeyeceği sorusu üzerine üzümcü, "şu ana kadar, suriye hükümetinin bizimle çalışmaları olumlu yönde gelişti. herhangi bir zorluğumuz olmadı. epey ilerleme kaydettik. bütün tesisleri denetlememiz mümkün oldu, üretim tesisleri kullanılamaz hale getirildi, bütün füze başlıkları imha edildi ve bunların denetlenmesi mümkün oldu." diye konuştu.

'geçici ateşkes' için görüşmeler

suriye'nin elindeki 1290 tonluk kimyasal silah ve mühimmatın imhasına yönelik plan daha önce de sahadaki çatışmalar nedeniyle gecikmeye uğramıştı. 

üzümcü'nün açıklamasına göre kimyasal silahların lazkiye limanına güvenle ulaşması için geçiş yolları üzerinde 'geçici ateşkesler' uygulanması amacıyla taraflar arasında görüşmeler sürüyor. 

üzümcü konvoyların güvenliği için suriye hükümetinden istenen ekstra malzemelerin de sağlanmasında gecikme yaşandığını söyledi. 

ilk gemi yolda

kimyasal maddelerin ülkeden çıkarılması abd ve rusya’nın girişimiyle eylül 2013'te kabul edilen,  bm’nin de desteklediği  planın ilk ayağı. sürecin sonunda suriye’nin kimyasal silahlardan tamamen temizlenmesi öngörülüyor. 

suriye rejimine ait yaklaşık 500 ton kimyasal silah ve malzemenin 16 tonu ocak ayının ilk haftası lazkiye limanı'ndan norveç'e ait ticari bir gemiye yüklenerek yola çıktı.

üzümcü ilk partinin 'ocak sonu-şubat başı gibi' italya'da henüz ilan edilmeyen bir limana ulaşacağını açıkladı. 

gemideki kimyasal silahlar ve ekipman bu limanda bir abd gemisine aktarılacak ve bu gemide özel bir yöntemle imha edilecek. imha işleminin yaklaşık 3 ay sürmesi bekleniyor. 

italya'da güvenlik tartışması

hardal ve sarin gibi ölümcül gazların italya'da bir limanda transfer edilecek olması ülkede şimdiden  güvenlik endişelerini arttırdı. üzümcü 48 saat sürmesi beklenen transfer işlemi için gereken tüm güvenlik önlemlerinin alındığını açıkladı. 

italyan yetkililerin perşembe günü gemilerin yanaşacağı limanı açıklaması bekleniyor.  italyan basınında ise gemilerin büyük ihtimalle sardunya limanına yanaşacağı yazıyor. sardunya valisi ugo cappellacci çarşamba günü yaptığı açıklamada transfere kesinlikle karşı olduklarını, adanın 'italya'nın çöplüğü' olmadığını söyledi. 

italya'nın güneyindeki calabria, puglia ve sicilya'daki ticari limanlar da olasılıklar arasında.

suriye’de başkent şam’ın yakınında 21 ağustos’ta düzenlenen kimyasal saldırıda yüzlerce suriyeli ölmüştü.

abd ile suriye'deki rejimi destekleyen rusya, ülkenin kimyasal silahlardan temizlenmesiyle ilgili anlaşmaya bu saldırıdan sonra varmıştı.

kaynak: al jazeera ve ajanslar