Türkiye - İsrail ilişkileri
'Mavi Marmara'da anlaşma yakın
İsrail gazetesi Haaretz’in haberine göre İsrail Türkiye'ye, Mavi Marmara gemisinde ölen ve yaralanan Türk vatandaşları için 20 milyon dolar tazminat teklif etti. Anlaşmanın çok yakın olduğunu söyleyen Türk yetkililer ise tazminatla ilgili açıklama yapmadı.
Haberin Öne Çıkanları
Tazminat anlaşması çok yakın
Haaretz: İsrail 20 milyon dolar teklif etti
Türkiye 30 milyon dolar istemişti
gazetenin batılı diplomatik kaynaklara dayandırdığı haberde türkiye’nin henüz israil’in teklifini kabul etmediği, mart ayında yapılacak yerel seçimlerden önce anlaşmanın resmiyete dökülmeyeceği belirtiliyor.
haaretz’in haberine göre müzakereler hakkında bilgilendirilen ancak isimlerini vermeden konuşmaları istenen diplomatlar, müzakerelerde gelişme olduğunu ancak henüz anlaşma sağlanmadığını söyledi.
al jazeera’nin ulaştığı türk dışişleri kaynakları da görüşmelerin sürdüğünü ve “nihayete erme aşamasına epey yaklaşıldığını” söyledi. tazminat konusunda rakam vermeyen türk yetkililer önemli olanın israil’in özür dilemiş olması olduğunu ifade etti.
anlaşma yakın
başbakan yardımcısı bülent arınç israil’le henüz bir anlaşmaya varılmadığını söyledi ancak “çözümün yakın olduğunu ben de hissediyorum” dedi. arınç, tazminat konusunun çözüme bağlanmasının türkiye-israil ilişkilerinde yeni bir dönem başlatacağını savundu.
"eğer tazminat konusu çözüme bağlanırsa arkadan diplomatik ilişkilerin kurulması, eskiden olduğu gibi büyükelçilik düzeyinde atamaların yapılması ve bununla ilgili çalışmaların başlaması gerekiyor. bunu takiben de israil ve türkiye bu ambargoların, ablukaların kaldırılması konusunda birlikte çalışacaklar."
arınç tazminat miktarıyla ilgili israil ya da türkiye tarafından resmi açıklama yapılmadığını söyledi. ancak rakamların tatmin edici olacağını vurguladı.
"biz bu haksız fiil karşısında uluslararası hukuk neyi emrediyorsa onu talep ediyoruz. '30 istendi 20 verildi', bunlar gerçekçi değil. böyle bir olay karşısında geçmişte hangi ülke hangi uluslararası hukuk kriterlerine uygun tazminat ödemişse biz hukuk devletiyiz ancak onu talep edebiliriz. anlaşma imzalanabilirse rakamların mutlaka tatmin edici olduğunu hepimiz göreceğiz."
türkiye ne istedi?
türkiye daha önce mavi marmara baskınında hayatını kaybeden dokuz türk vatandaşı ve yaralanan vatandaşları için tazminat olarak israil’den 30 milyon dolar istemişti.
israil anlaşma ile birlikte israil askerlerine karşı türkiye’de açılan davaların da düşmesini istiyor.
türk yetkililer israil’in askerlerine yönelik istediği yasal düzenleme ile ilgili “bu sürecin sonunda bir anlaşma olacaksa, bu anlaşma elbette meclis'in onayından geçecek ve türkiye hukuku açısından bağlayıcılığı oluşacak.” ifadesini kullandı.
türkiye daha önce mavi marmara baskınında hayatını kaybeden dokuz türk vatandaşı ve yaralanan vatandaşları için tazminat olarak israil’den 30 milyon dolar istemişti.
israil anlaşma ile birlikte israil askerlerine karşı türkiye’de açılan davaların da düşmesini istiyor.
türk yetkililer israil’in askerlerine yönelik istediği yasal düzenleme ile ilgili “bu sürecin sonunda bir anlaşma olacaksa, bu anlaşma elbette meclis'in onayından geçecek ve türkiye hukuku açısından bağlayıcılığı oluşacak.” ifadesini kullandı.
israil özür diledi
israil başbakanı benyamin netanyahu, mart 2013’te türkiye başbakanı recep tayyip erdoğan'ı telefonla arayarak 2010 yılındaki mavi marmara baskınından dolayı özür dilemişti.
abd başkanı barack obama'nın devreye girmesiyle erdoğan'a ulaşan netanyahu, baskında hayatını kaybeden sivillerin ailelerine de tazminat ödemeyi kabul ettiklerini iletmişti.
taraflar arasında sekteye uğrayan görüşmeler aralık ayında türk yetkililerin israilli müzakere ekibini türkiye’ye davet etmesiyle yeniden ivme kazanmıştı.
israil bu görüşmelerde türkiye’nin talep ettiği 30 milyon dolara karşılık 15 milyon dolar teklif etmişti.
netanyahu'dan ek 3 milyon dolar yetki
haaretz’in haberine göre israil başbakanı netanyahu, müzakere ekibiyle yaptığı görüşmelerden sonra tazminatı 20 milyon dolara yükseltme, gerekiyorsa anlaşmanın sağlanabilmesi için üç milyon dolar daha arttırma yetkisi verdi.
anlaşma sağlanırsa tazminatlar yaralılara ve hayatını kaybedenlerin ailelerine ödenecek.
kudüs yönetimi anlaşma ile birlikte ilişkilerin normalleşmesini, büyükelçilerin geri dönmesi, bakanlar düzeyinde toplantıların ve karşılıklı ziyaretlerin de yeniden başlamasını istiyor.
diplomatik ilişkiler askıda
31 mayıs 2010'da türkiye'den abluka altındaki filistin toprağı gazze'ye yardım götüren mavi marmara gemisi, uluslararası sularda israil askerlerinin operasyonuyla durdurulmuş, olayda dokuz türk ölmüştü.
saldırının ardından tel aviv'deki büyükelçisini çeken türkiye, orta doğu’daki en önemli stratejik ortağı olan ülkeyle diplomatik ilişkilerini askıya almıştı.
türkiye’de dönemin israil genelkurmay başkanı rau aluf gabiel ashknazi, deniz kuvvetleri komutanı eliezer alfred marom ve hava kuvvetleri komutanı avishay levi'nin de gıyabında dava açılmıştı.
özür ve tazminatın dışında, gazze'ye uygulanan ablukanın kaldırılması türkiye'nin israil'den başlıca talepleri arasındaydı. ancak israil yalnızca mevcut ambargo kurallarına güvence verdi, abluka konusunda bir adım atmadı.
ablukayı kırmak için yola çıkmıştı
israil, gazze ablukasını kırmak için yola çıkan mavi marmara gemisine uluslararası sularda askeri operasyon düzenleyerek, dokuz türkiye vatandaşını öldürmüştü. ankara’nın resmi özür talebine olumsuz cevap veren israil’le türkiye’nin ilişkileri kopma noktasına gelmişti.
aylar süren görüşmeler sonuç getirmeyince, defalarca ertelenen birleşmiş milletler’in (bm) mavi marmara baskınına ilişkin raporu 2011 eylül ayında açıklanmıştı.
bm'nin 105 sayfalık raporu, israil komandolarının gemide örgütlü ve şiddetli bir direnişle karşılaştıklarını öne sürmüş, askerlerin kendilerini korumak için güç kullanmaları gerektiğini savunmuştu.
buna karşın israil askerlerinin aşırı ve mantıksız güç kullandığını vurgulayan bm raporu, yolcuların hayatlarını kaybetmesini kabul edilemez bulmuştu ve israil askerlerinin daha sonra da yolculara kötü muamele ettiğini aktarmıştı.
rapor, israil'e üzüntüsünü uygun biçimde açıklaması ve tazminat ödemesini tavsiye etmişti.
dikkat çeken bir başka nokta ise raporun, israil'in gazze'yi deniz ablukası altında tutmasını yasalara uygun bulması olmuştu.
raporun içeriğine sert tepki gösteren türkiye, israil ile diplomatik ilişkilerin ikinci katip düzeyine düşürülmesi de dahil olmak üzere bir dizi kararı hayata geçirmişti.
kaynak: al jazeera ve ajanslar
Yorumlar