adalet ve kalkınma partisi (akp) milletvekillerinin imzasıyla sunulan, hâkimler ve savcılar yüksek kurulu (hsyk)’nun yapısını değiştirmeyi amaçlayan 52 maddelik teklif, türkiye büyük millet meclisi adalet komisyonu’nda görüşülecek.

akp'nin teklifinde, adalet bakanı'nın hsyk'daki etkisi artıyor. 

teklif kanunlaşırsa adalet bakanı, daire başkanları ile hsyk başkan vekili’ni yeniden seçecek. hsyk üyeleri dışında; kurulda görevli tüm bürokratlar, teftiş kurulu başkanı, buraya bağlı yöneticiler ve müfettişlerin görevleri bitecek.

hangi hsyk üyesinin hangi dairede görev yapacağı, teftiş kurulu başkanı, genel sekreter yardımcıları adalet bakanı tarafından 10 gün içinde yeniden belirlenecek.

görevden alma yetkisi bakan'a

hsyk’nın şimdiye kadarki tüm genelge ve kararları, yeni kanunla birlikte iptal edilecek. savcıların adli, hâkimlerin idari görevlerini belirleme ve genelge çıkartma yetkisi adalet bakanı’nda olacak.

hsyk üyeleriyle ilgili disiplin işlemleri hakkında artık hsyk genel kurulu değil adalet bakanı değerlendirip karar verecek. yani bir hsyk üyesini görevden alma yetkisi de adalet bakanı’nda olacak.

soruşturma iznini bakan verecek

hsyk üyelerinin adli suçlarıyla ilgili soruşturma ve dava açılması izinlerini de yine adalet bakanı verecek. hsyk genel kurulu, kararlara yapılan itirazları değerlendiremeyecek. dairelerin hangi işlere bakacağına da adalet bakanı karar verecek.

bakan, gelen dosyayı istediği daireye sevk edebilecek.

seçim sistemi değişiyor

hsyk’ya üye seçilirken danıştay, yargıtay ve ilk derece mahkemelerindeki seçimlerde her yargı mensubu aday sayısı kadar kişiye oy verebiliyordu. 

son teklifle artık sadece bir adaya oy verebilecekler. yani daha önce anayasa mahkemesi’nin iptal ettiği düzenleme yeniden getiriliyor.

şu an hsyk’nın üç ayrı dairesinde yedişer kurul üyesi var. teklife göre, üç dairenin üye dengesi değişecek. ilk iki daire beşer, üçüncü daire ise 11 üyeden oluşacak.

genel kurul, daire başkanlarını adalet bakanı'nın önereceği iki isim arasından seçecek. hangi üyenin hangi dairede görev yapacağı konusundaki son söz de bakan’a ait.

teftiş kurulu bakan'a bağlanıyor

hsyk 3. dairesi’nin, hâkim ve savcılarla ilgili denetlemelerde karar verme ve şikayetleri karara bağlama yetkisi de hsyk 2. daire’ye devredilecek.

teftiş kurulu başkanlığı doğrudan bakan'a bağlı olacak. genel kurul’un toplantı günlerini ve gündemini bakan belirleyecek. dairelerin kararlarına yapılan itirazı genel kurul değil, bir sonraki numaralı daire karara bağlayacak. yönetmelik çıkarma yetkisi de genel kurul’dan alınarak bakan’a veriliyor.

hâkim ve savcıların yurtdışına gönderilmelerine de bakanlık karar verecek.

türkiye adalet akademisi’nin yapısı değişecek. eğitimler konusunda hükümetin belirleyiciliği esas olacak. adalet akademisi başkanı’nı da kanun çıkınca ilk toplantısında bakanlar kurulu seçecek.

operasyonlarla gündeme geldi  

ak parti, 2010'daki referandumla belirlenen hsyk’nın yapısını yeniden değiştirme kararını, istanbul’da hükümetten habersiz yürütülen yolsuzluk ve rüşvet operasyonu sonrasında verdi. 

hsyk'nın 13 üyesi, adli kolluk yönetmeliği’nin yolsuzluk ve rüşvet soruşturmasının ardından değiştirilmesine karşı çıkmış, değişikliğin anayasa’ya aykırı olduğunu "yönetenlerin yargı tarafından denetlenmesi hukukun gereğidir" açıklamasıyla duyurmuştu. 

başbakan recep tayyip erdoğan ve adalet bakanı bekir bozdağ, hsyk'nın açıklama yapmasını eleştirmişti. erdoğan, hsyk’nın adli kolluk açıklaması’ndan sonra ‘yetkim olsa hsyk’yı yargılardım” demişti.

erdoğan, 30 aralık'ta yaptığı açıklamada da, anayasa değişikliği ile hakim ve savcıların denetim yetkisini adalet bakanlığı’ndan almakla hata yaptıklarını söyledi. üç yıldır hakimler ve savcılarla ilgili şikayetleri hsyk müfettişleri inceliyor.

kaynak: al jazeera ve ajanslar