müslümanlar için önemi ne?

kudüs’teki eski şehirde bulunan mescid-i aksa ve çevresi kur’an-ı kerim’de mukaddes olarak tanımlanır, buraya beyt-ül mukaddes (beytil makdis) de denir. dünyanın ilk mescitlerinden biridir.

mekke'deki kabe ve medine’deki mescid-i nebevi'den sonra islam dininin üçüncü kutsal mekânıdır. müslümanların kabe'den önceki ilk kıblesi de burasıdır. 

hz. muhammed zamanında mekke’ye en uzak mescit olduğu için “en uzaktaki mescit” anlamında mescid-i aksa adı verilmiştir.  

yaklaşık 144 dönümlük haremü-ş şerif’in içinde yine müslümanlar için kutsal sayılan kubbetü-s sahra ve yahudilerin "ağlama duvarı", müslümanların "burak duvarı" dediği duvarla ile birlikte yer alır.

kimin kontrolündedir?

doğal afet ve saldırılarda defalarca yıkıma uğrayan mescit, tarih boyunca kudüs'ün ele geçirilmesi ile hristiyanlar, eyyübiler, osmanlılar, ürdün ve israil arasında el değiştirdi. 

kudüs'te mescid-i aksa’nın da içinde bulunduğu tüm kutsal mekânlar 1924’ten beri ürdün'ün himayesinde. bu mekanlarla ilgili her türlü kararı ürdün kutsal değerler bakanlığı’na bağlı vakıflar dairesi veriyor .

mescid-i aksa'nın çevresindeki güvenlikten ise 1967'deki altı gün savaşlarında kudüs'ün kontrolünü ele geçiren israil ordusu sorumlu. 2000 yılındaki ikinci intifada'dan önce öğle saatlerine kadar turistlere açıktı. israil'de bazıları intifada'dan sonra sadece ibadet için açılan mescid-i aksa'nın kontrolünü tamamen ele geçirmek istiyor. 

likud partisi’nden radikal görüşleri ile bilinen bir milletvekili şubat 2014'te “mescid-i aksa’da ürdün yerine israil egemenliğinin” kabul edilmesini öngören bir tasarı sundu. tasarının kabul görmesi beklenmiyordu ancak ürdün yine de tepki göstererek 1994 yılında israil ile imzaladıkları barış anlaşmasının yeniden gözden geçirilebileceğini açıkladı. ürdün parlamentosu, çarşamba günü kral abdullah'a sunulmak üzere israil'in ürdün büyükelçisi'nin sınır dışı edilmesi için bir karar tasarısını onayladı. 

yakın dönemde mescid-i aksa’ya yönelik saldırılar

- 21 ağustos 1969’da fanatik bir yahudi mescid-i aksâ’yı yakma girişiminde bulundu.

- 8 nisan 1980’de mescid’in girişine yerleştirilen bombaların patlaması son anda engellendi.

- 8 ekim 1990’da mescid-i aksâ’ya yönelik saldırıda 30 müslüman katledildi, 800’ü yaralandı.

- israil 1990'lı yıllardan beri arkeolojik olduğunu söylediği kazı çalışmaları yapıyor. müslümanlara göre israil kazı çalışmaları ile müslümanların kutsal mekânını çökertmeye çalışıyor.

- israil'in eski başbakanı ariel şaron, 28 eylül 2000 yılında yüzlerce korumasıyla mescid-i aksâ’yı ziyaret etti. bu, ikinci intifada'nın fitilini ateşleyen olaydı. filistinliler ayaklandı ve şaron’un kutsal mescid-i aksâ’ya girmesini protesto etti.

- israil son yıllarda mescidin girişlerindeki güvenlik önlemlerini arttırdı. israil askerleri caminin avlusunda gösteri yapan filistinlilere sık sık müdahale ediyor. 

kaynak: al jazeera