mısır'da parlamento seçimleri için oy kullanma süreci başladı. mısır hükümeti tarafından 2013 aralık ayında terör örgütü ilân edilen müslüman kardeşler teşkilatı (ihvan) üyelerinin katılmadığı seçimlerde, mübarek döneminin önemli isimlerinin adaylığı dikkat çekiyor.

mısır halk meclisi olarak bilinen mısır parlamentosu seçimleri, 3 temmuz 2013'te ordunun yönetime el koymasından sonra görevinden uzaklaştırılan ülkenin seçilmiş cumhurbaşkanı muhammed mursi’nin ardından ilan edilen "yol haritası"nın üçüncü aşamasını oluşturuyor.

yol haritasının birinci aşaması anayasa yapımı ve referandum oldu. ocak 2014’te yapılan referandumun ardından yeni anayasa kabul edildi. ikinci aşama ise cumhurbaşkanlığı seçimleriydi. haziran 2014’te cumhurbaşkanlığı seçimleri yapıldı.

mısır'ın eski anayasasında, mısır halk meclisi ile meclisin alt kanadı "şura meclisi" vardı. ancak yeni anayasada şura meclisi yer almıyor. geçen mart ayında yapılması kararlaştırılan seçimler, idare mahkemesi tarafından seçim kanunu'ndaki yasalara aykırı maddeler nedeniyle ertelenmişti.

568 milletvekili olacak

mısır cumhurbaşkanı’nın parlamento aritmetiği üzerinde önemli bir etkisi var. anayasaya göre milletvekillerinin yüzde 5’ini yani 28 milletvekilini cumhurbaşkanı abdulfettah sisi bağımsız aday listesinden atayacak. söz konusu uygulama hüsnü mübarek döneminde de vardı.

yeni parlamento 568 milletvekilinden oluşacak. bunlardan 420'si bağımsız milletvekili, 28'ini ise cumhurbaşkanı sisi atayacak; parlamentoya sadece 120 milletvekili siyasi parti listelerinden girebilecek. 

parlamentonun büyük kısmının bağımsızlardan oluşmasının sebebi mısır anayasası ile ilgili. çünkü mısır anayasası'na göre parlamentoda üçte iki çoğunluğun sağlanması halinde cumhurbaşkanının durumu kritik bir hal alıyor. üçte iki çoğunluğun sağlanması halinde cumhurbaşkanıyla ilgili referandum kararı alınabiliyor.

iki aşamada yapılacak

seçimler iki ayrı aşamada yapılıyor. ilk aşama 27 vilayetin 14’ünde ve seçmenler bugün sandık başına gidiyor.

ilk aşamada seçimlerin başladığı vilayetler giza, feyyum, beni suveyf, el minye, asyot, vadi el cedid, suhac, gına, luksor, asvan, kızıldeniz, iskenderiye, bahira ve matruh.

ikinci aşamada ise 13 vilayette sandık başına gidilecek. bu aşamadaki vilayetler kahire, kalyubiyye, dekahliyye, menufiyye, garbiyye, kefr el şeyh, şarkiyye, dumyat, port said, ismailiyye, suveyş, kuzey sina, güney sina’dan oluşuyor.

ülke vilayetlerinin bu şekilde bölünmesi 25 ocak devrimi’nden sonraki seçimler ile başladı. sandık başlarında mutlaka bir yargı mensubunun bulunması gerekiyor. bu nedenle bütün vilayetlerde aynı anda seçim yapılamıyor.

yargı mensuplarına iki günlük seçim mesaisi için mısır şartlarında iyi bir ödeme yapılıyor. mursi döneminde yapılan anayasa referandumunda sandıklarda görev almayı kabul eden yargı mensuplarına yaklaşık 3 bin abd doları ödenmişti. çünkü yargı mensuplarının yarısına yakını görev almak istememişti.

seçim bölgeleri

ülke dört ayrı seçim bölgesine ayrıldı. parti listelerinden katılan 120 aday bu dört ayrı bölgede yarışacak. 

ülkenin doğu ve batı deltası olarak isimlendirilen bölgelerindeki vilayetler ikiye ayrıldı. her seçim bölgesinde adaylar 15 sandalye için yarışacak. üçüncü seçim bölgesinde sadece kahire yer alırken, dördüncü bölgede “said mısır” olarak isimlendirilen ülkenin güney şehirleri yer alıyor. güney şehirleri ve kahire için ise 45’er sandalye ayrıldı.

mısır dışındaki 139 farklı ülkede yaşayan seçmenlerin cumartesi sabahı başlayan oy verme süreci pazar akşamı sona erecek. yemen, suriye, orta afrika ve libya’da dışişleri bakanının seçim takibinden sorumlu yardımcısı hamdi sened luza'nın ifadesine göre "güvenlik zafiyeti nedeniyle" seçimler yapılmadı.

luza yazılı açıklamasında, "yurtdışındaki mısırlılar parlamento seçimlerine orta düzeyli katılım gösterdi. seçim merkezlerinde herhangi bir şikâyete ya da ihlale rastlanmadı" ifadelerini kullandı.

seçim tarihleri

mısır’da seçimlerin "daha iyi organize" edilmesi için ülke bölgelere ayrılmış durumda. 27 ilin ilk 14 vilayetinde bugün ve yarın seçmenler sandık başına gidecek. diğer 13 vilayette ise seçim 22 ve 23 kasım 2015’te yapılacak.

seçmen ve aday sayısı

bu seçimlerde oy kullanacak toplam seçmen sayısı 55 milyon 606 bin 578 olarak açıklandı. milletvekili adaylarının toplam sayısı ise 5 bin 420.

seçim güvenliği ve yargı kontrolü

seçim güvenliği mısır polisi ve ordusu tarafından sağlanacak. seçimler yargı mensupları tarafından kontrol edilecek. 16 bin 500 civarında yargı mensubunun görev alacağı belirtildi. afrika ve arap birliği’nin yanı sıra 61 büyükelçilik, 81 yerel, 6 da uluslararası kuruluş seçimlere gözlemci gönderiyor.

seçime katılan blok, parti ve bağımsızlar

seçimlere mübarek döneminin bazı figürleri olan selefi nur partisi, hürler partisi, vefd partisi, mısır cephesi koalisyonu, istiklal akımı, vatan geleceği partisi, tecammu partisi ve sosyalist halk birliği partileri katılıyor.

bu seçimde de bazı koalisyonlar oluşturuldu. adından en fazla bahsedilen oluşum eski istihbaratçı samih seyf ezel liderliğindeki “mısır sevgisi için” koalisyonu. “cumhuriyet birliği” ve "vatan cephesi koalisyonu" diğer önemli iki oluşum olarak öne çıkıyor.

muhalif partiler

müslüman kardeşler’in siyasi kanadı hürriyet ve adalet partisi’nin yanı sıra, 1990'ların ortalarında müslüman kardeşler’den ayrılan ebu ala madi ve arkadaşları tarafından kurulan “vasat partisi” ve 25 ocak devrimi’nin ardından cumhurbaşkanlığı'na aday olmak için cemaatten ayrılan ebul futuh tarafından kurulan “güçlü mısır” partileri seçimleri boykot eden önemli muhalif partiler.

seçimleri boykot eden önemli isimlerin başında ise mısır dışında yaşayan muhammed baradey ve eymen nur geliyor. amr musa tarafından kurulan kongre partisi de seçimlere katılmıyor. müslüman kardeşler’in siyasi kanadı hürriyet ve adalet partisi’nin yanı sıra nur partisi dışındaki diğer selefi partiler de seçimi boykot ediyor.

el-ahram stratejik araştırmalar merkezi’nin ünlü isimlerinden amr şubeki gibi bazı şahsiyetler de oluşacak yeni parlamento aritmetiğine açıktan karşı çıkıyor.

öne çıkan seçim sloganları

parti ve koalisyonlar seçimler için farklı sloganlar hazırladı. bunlardan bazıları şöyle:

• mısır sevgisi için koalisyonu; “mısır sevgisi için toplandık”,
• nur partisi; “şeffaflık ve hedef”,
• hür mısırlılar partisi; “fakirliği yeneceğiz”
• solcu tecemmu partisi; “fakirlik, işsizlik, yolsuzluk ve teröre karşı hep birlikte”
• vefd partisi; “vefd mısırlıların hayali... tarihi olan gelecek”

yeni parlamentonun açılışı

üç yıl aradan sonra mısır parlamentosu seçimlerin ardından tekrar açılacak. 25 ocak devrimi’nin ardından yapılan ilk demokratik seçimlerle işbaşına gelmiş olan milletvekillerinden oluşan parlamento 2012’de açılmış ve altı ay sonra haziran 2012’de anayasa mahkemesi kararı ile iptal edilmişti. geçiş dönemini yöneten askeri konsey başkanı muhammed tantavi, mahkeme kararını öncelikli uygulamaya sokmuştu.

buna benzer bir durum mübarek döneminde de yaşanmış; ancak mübarek, anayasa mahkemesi kararını üç yıl sonra uygulamıştı. yeni oluşacak parlamentonun bu yılın sonunda açılması bekleniyor.

kaynak: aa