viyana'da 18 mart salı günü başlayan ikinci tur nükleer müzakerelerin ikinci gününde konuşan ab güvenlik ve dış politika yüksek temsilcisi catherine ashton, müzakerelere 7 nisan'da devam etme kararı aldıklarını söyledi. ashton 17-18 mart'ta yürütülen görüşmelerin ayrıntılarına dair ise bilgi vermedi.

reuters haber ajansı'na göre, abd'li üst düzey bir yetkili, müzakerelerde tüm tarafların verilen 6 aylık  süreye bağlı kalmayı amaçladığını, ancak iran ile bmgk daimi üyeleri ve almanya arasındaki farklılıkları gidermenin çok zor olacağını, anlaşmaya varılmasının 'zorlu bir uğraş' gerektirdiğini söyledi.

iran dışişleri bakanı cevad zarif ise, müzakerelerin olumlu ilerlediğini söyledi. zarif ise, 20 temmuz'da bitmesi planlanan müzakerelerin sonunda bir anlaşmaya varılacağı konusunda da 'iyimser'olduğunu açıkladı. 

cevad zarif ayrıca, ingiliz financial times'da yayınlanan makalesinde ülkesinin nükleer programı ve müzakerelerle ilgili sözünü tuttuğunu, şimdi sıranın batı'da olduğunu bildirdi. 

zarif, makalesinde ülkesinin geçen üç yüzyıl boyunca hiçbir savaş başlatmadığını belirterek, nükleer silahlara sahip olmanın iran'ın güvenliğine zarar vereceğini ve prensipte nükleer silahlara karşı olduklarını ifade etti.

mevkidaşlarını nükleer krize son vermeye çağıran zarif, "kapsamlı bir nükleer anlaşmayla ilgili görüşmelere başlarken, muhataplarımız zor kararlar vermek durumunda kalacaktır. herkesin yapması gereken, daha fazla cesaret gösterilmesidir" dedi.

iran ile masaya oturan p5+1 ülkelerinden çin'in heyet başkanı vang çün, iran ile viyana’da süren nükleer görüşmelerin derinleşmesi nedeniyle toplantıda "bazı hassas ve karmaşık" konulara değinileceğini belirtti, "umarız bu görüşmelerde ilgili taraflar siyasi bakış açısı ile konuya yaklaşarak pragmatik bir tavır takınır" dedi.

vang, viyana konferansı'nın ikinci turunda temel konunun, sorunun çok kapsamlı çözümü adına gerekli unsurların belirlenmesi olduğunu söyledi.

çin heyeti başkanı, iranlı ve abd'li tarafların konuya son derece “samimi” yaklaştıklarını belirtti.

avrupa birliği (ab) adına tahran yönetimi ile müzakereleri yürüten ab güvenlik ve dış politika yüksek temsilcisi catherine asthon’un basın sözcüsü michael mann da konferansın ilk gününde yaptığı açıklamada, “tarafların iyi niyetle müzakere yaptıklarını, müzakere edilen konuların çok karmaşık olması nedeniyle müzakerelerin yavaş ilerlediğini” söyledi.

yeni yol haritası

bm güvenlik konseyi'nin daimi üyeleri abd, rusya, çin, fransa ve ingiltere ile almanya’dan oluşan p5+1 ülkeleri ile iran arasında viyana’da başlayan nükleer müzakerelerin ikinci turunda, “iran için yeni bir yol haritasının belirleneceği” belirtiliyor.

iran heyetine başkanlık eden dışişleri bakanı cevad zarif de görüşmeler başlamadan önce yaptığı açıklamada, detayların masaya yatırılmasıyla beraber sürecin daha da zorlu hale geleceğini söylemişti.

nihai anlaşma şansı

taraflar arasında 24 kasım’da varılan ve 20 ocak’ta yürürlüğe giren geçici anlaşmanın uygulanması için iran’a tanınan altı aylık süre nisan ayında doluyor.

anlaşmada tahran yönetimi altı ay boyunca yüzde 5'in üzerinde uranyum zenginleştirme faaliyetine son vereceğini ve yüzde 20'ye yakın zenginleştirilmiş uranyum stokunu seyrelteceğini taahhüt etmiş, karşılığında iran’a uygulanan yaptırımlar hafifletilmişti.

diplomatik kaynaklar, ilk anlaşmanın istenilen sonuca ulaşması durumunda viyana müzakerelerinin sonucunda ikinci ve nihai bir anlaşma imzalanabileceğini belirtiyor.

parçin meselesi

nükleer müzakereler sürerken, uluslararası atom enerjisi ajansı (uaea) ile iran arasında henüz açıklığa kavuşturulmamış iki önemli konu bulunuyor.

bunlardan biri parçin nükleer tesisinde 2009 yılından bu yana denetim yapılamaması, ikincisi ise nükleer silahların yayılmasının önlenmesi antlaşması’nın (npt) ani denetimleri öngören ek protokolünün onaylanması.

tahran hükümeti, 2009 yılından beri parçin nükleer tesisinde “ulusal güvenlik” gerekçesiyle uaea müfettişlerinin denetim yapmasına izin vermiyor. uaea ise denetim yapamadığı için iran’ın nükleer programının askeri boyutuna ilişkin kaygıların giderilemediğini belirtiyor.

salı günü başlayan ikinci tur müzakerelerin 20 mart perşembe günü sona ermesi bekleniyor. 

ashton’ın sözcüsü viyana’daki müzakere sürecinin ise temmuz ayında sona ermesinin planlandığını bildirdi.

kaynak: aa ve reuters