açıklama kongredeki bazı grupların yönetimi daha şeffaf olmaya çağırmasının ardından geldi.

beyaz saray anlaşma metninin tamamını kongre'yle paylaştı. kamuoyuna ise dört sayfalık bir özet açıkladı.

beyaz saray sözcüsü jay carney, uluslararası atom enerjisi kurumu'nun (uaek) anlaşmadaki teknik ayrıntıların belli unsurlarının gizli kalması yönünde ricada bulunduğunu belirtti.

anlaşmadan başlıklar

açıklanan metne göre iran, anlaşmanın uygulanmaya başlayacağı 20 ocak'a kadar zenginleştirilmiş uranyum üretimini durdurmayı ve yüzde 20 oranında zenginleştirilmiş uranyum stoğunun yarısını seyreltmeye başlamayı kabul etti.

uaek 6 ay boyunca iran'ın uranyum zenginleştirmesi ve santrifüj kullanımına dair taahütlerine uyup uymadığını kontrol edecek.  metin, iran'ın arak reaktörü için yakıt üretme ve test etmesine de yasak getiriyor.

ortak komisyon kurulacak

metinde ab, p5+1 (bm daimi üyesi 5 ülke ve almanya) ve iran'ın, ortak eylem planı'nın uygulamaya geçirilmesini gözlemlemek için uaek ile birlikte çalışmak üzere bir ortak komisyon kuracağı söyleniyor.  komisyon ab, p5+1 ve iranlı uzmanlardan oluşacak ve ayda en az bir kez toplanacak.

uaek müfettişleri natanz ve fordo uranyum zenginleştirme tesislerini her gün ziyaret edecek ve bu ziyaretlerin bir kısmı planlı, bir kısmı ise önceden haber verilmeden yapılacak. müfettişler, arak reaktörünü de ayda en az bir kere ziyaret edecek.

beyaz saray yayınladığı metinde iran’ın kaygıları gidermek için uaek ile çalışacağını söyledi.

yaptırımlar azaltılacak

iran’ın taahütlerine uyması karşılığında yaptırımlar hafifletilecek. iran’ın buradan kazancı 7-8 milyar dolar olacak.  

beyaz saray yaptırımların hafiflemesinin 6 aylık bir sürece yayılacağını söyledi. petrol, bankacılık ve finans başta yaptırımların büyük bir kısmı yürürlükte kalmaya devam edecek.

açıklamada "şimdi iran'ın nükleer programıyla ilgili endişelerimizi gideren kapsamlı bir çözümün takibine yönelik kritik çalışmaya odaklanacağız" dendi.

abd dışişleri bakanlığı müsteşarı wendy sherman, anlaşmayla ilgili olarak dün kongre üyelerini kapalı bir toplantıda bilgilendirdi. ancak toplantıdan çıkan bazı kongre üyeleri, kaygılarının azalmaktan öte daha da arttığını söyledi.

obama yönetiminin dış politikasını en çok eleştiren isimlerden biri olan cumhuriyetçi senatör lindsey graham, yaptığı açıklamada, "brifingden sonra her zamankinden daha fazla rahatsızım" dedi.

anlaşmayı eleştiren çevreler, obama yönetiminin iran'a çok fazla taviz verdiğini savunuyor.

kaynak: al jazeera ve ajanslar