irak meclis başkanlığı, pazar günü yaptığı çağrıda oturumun yeni hükümete güvenoyu vermek için düzenleneceğini bildirdi. siyasi gruplar arasında pazarlıkların sürdüğü ülkede, tam bir uzlaşı sağlanamaması hükümetin ilanının gecikmesine neden oluyor.

yeni hükümeti kurmakla görevlendirilen haydar ibadi’nin yasal olarak hükümeti 10 eylül’e kadar kurması gerekiyor. ibadi, cumartesi günü yaptığı açıklamada hükümet kurma çalışmalarında son merhaleye geldiğini söyledi. haydar ibadi gecikmenin nedeni olarak siyasi grupların bakanlıklar için isim bildirmede yavaş davranmalarını gösterdi.

kürtler kızgın

hükümet kurma görüşmelerini yürüten kürt heyeti kaynakları pazar günü, şii ulusal ittifak ile yürüttükleri görüşmelerin, taleplerinin göz ardı edilmesinden dolayı çıkmaza girdiğini açıkladı.

kürtler adına bağdat'taki hükümet müzakerelerini sürdüren dışişleri bakanı hoşyar zebari ise gün içinde kürt heyetinin süleymaniye'ye gidip kürt liderlerle toplantı yapacaklarını ve bir sonraki hükümete katılıp katılmama kararını açıklayacaklaırnı söyledi. 

irak cumhurbaşkanı fuad masum 12 agustos’ta hükümeti kurma görevini ibadi’ye vermişti.

sünnilere altı bakanlık

irak'ta sünnilerin temsilcisi milli güçler koalisyonu, yeni hükümette altı bakanlığı aldıklarını açıklamıştı. şii ulusal ittifak ise cumhurbaşkanı yardımcıları olarak başbakan nuri maliki ve iyad allavi'yi aday göstermişti.

milli güçler koalisyonu'ndan milletvekili halid mefreci, şii politikacıların yoğunlukta olduğu ulusal ittifak ile hükümet kurma çalışmaları kapsamında devam eden görüşmelerde 'genel af ile adalet ve sorumluluk hukuku' konuları dışındaki meselelerde uzlaşmaya vardıklarını söyledi.

sünnileri temsil eden milli güçler birliği sözcüsü zafer anni, daha önce yaptığı açıklamada ibadi’nin sünni blokun taleplerini karşılama meselesinde ciddi bir niyet görmediklerini, yine de müzakerelere devam ettiğini söyledi.

şii ulusal ittifak adaylarını açıkladı

irak meclisi'nde en çok sandalyeye sahip ulusal ittifak'ın, cumhurbaşkanı ve başbakan yardımcılığı görevleri için belirlediği adaylar açıklandı.

ulusal ittifak milletvekili selim şevki, şii politikacı ammar hekim liderliğindeki muvatın koalisyonu'ndan milletvekili ahmed celebi'nin başbakan yardımcılığına aday gösterildiğini açıkladı.

şevki, eski başbakan nuri maliki ve irak meclis'inin eski başkanı ve ulusal koalisyon (vataniyye) başkanı iyad allavi'nin de cumhurbaşkanı yardımcılığına aday gösterildiğini belirtti.

maliki'ye 'dokunulmazlık zırhı'

başbakan nuri maliki, cumhurbaşkanı fuad mahsum'un kendisini değil de bir başka şii siyasetçi olan haydar ibadi'yi hükümeti kurmakla görevlendirmesine itiraz etmiş ve başbakanlıkan çekilmeyeceğini açıklamıştı. bunun üzerine maliki'ye bağlı güçler, bağdat'ta yeşil bölge de dahil birçok devlet kurumunu ve ibadi'nin evini kuşatma altına almış, kısmi bir darbeye yeltenmişti. ancak maliki'nin darbe teşebbüsünün iran ve abd'den destek görmemesi üzerine maliki 'siyasi hayatının devam etmesi' ve 'yargılanmayacağı güvencesi'nin verilmesi karşılığında geri adım atarak ibadi'nin başbakanlığını tanıyacağını açıklamıştı.

maliki'nin şii ulusal ittifak tarafından cumhurbaşkanlığı yardımcılığına aday gösterilmesi ona hem siyasi hayatını devam ettirme hem de dokunulmazlık sağlayacak.

adayların bu görevlere gelebilmesi için ise en az 165 milletvekilinin oyunu alması gerekiyor.

bağdat'ta kıran kırana pazarlık

irak cumhurbaşkanı fuad mahsum tarafından hükümeti kurmakla görevlendirilen şii siyasetçi haydar ibadi, hükümet programını siyasi aktörlerle koordinasyon içinde oluşturdu, ancak bakanlıkların dağılımında süreç tıkanıyor. kürtler, şiiler ve sünniler arasında hangi bakanlığın kime verileceği konusunda kıran kırana pazarlıklar devam ediyor, taraflar pozisyonlarında sertleşiyor.

irak'ta bakanlıklar konusundaki pazarlıklar sadece kürtler, şiiler ve sünniler arasında da kalmıyor. şii partiler de kendi aralarında bakanlık paylaşımı konusunda uzlaşamıyor. savunma bakanlığı'nın kime verileceği şiiler arasındaki temel çekişmelerden birisi. şii siyasetçi ammar hekim'in liderliğini yaptığı irak yüksek islam konseyi, savunma bakanlığı'nı isterken, haydar ibadi buna karşı çıkıyor. ibadi, savunma bakanlığı'na iyad allavi döneminde ulusal güvenlik bakanı olarak çalışan kasım davut'un gelmesini istiyor. bir başka şii grup olan bedir örgütü, liderleri olan hadi amiri'de ısrarcı. ammar hekim'in partisi ise bakır zubeydi'yi savunma bakanı olarak görmek istiyor.

dışişleri bakanlığı tartışmalı

siyasi pazarlıkların en hararetli tartışmalarından birisi de dışişleri bakanlığı'nın kime verileceği. irak'ta, saddam hüseyin sonrası 2005'te yapılan ilk seçimlerden bu yana dışişleri bakanlığı kürtlere veriliyordu. ancak diplomatik kaynaklar, hükümeti kurmakla görevli olan haydar ibadi'nin dışişleri bakanı olarak şii siyasetçi ibrahim caferi'yi aday göstermekte ısrar ettiğini söylüyor. ibadi, kürtlere dışişleri bakanlığı yerine maliye bakanlığı'nı teklif etti ancak kürtler bu teklifi reddetti.

maliki'nin liderliğini yaptığı kanun devleti koalisyonu ise petrol bakanlığı'nın kendilerinde kalmasını istiyor. sünnileri temsil eden milli güçler birliği ise elektrik bakanlığı ile yüksek eğitim bakanlığı'nın kendilerine verilmesini talep ediyor.

hükümet senaryoları:

irak’ta haydar ibadi’nin hazırladığı tartışmalı kabine listesinde şiilere 17, sünnilere 8, kürtlere ise 2'si azınlıklara tahsis edilmek üzere 7 bakanlık veriliyor. sızan isimler şunlar:

irak ulusal ittifakı (şiileri temsilen)

dışişleri bakanı: ibrahim caferi.

adalet bakanı: hasan şammari.

ticaret bakanı: evs hazali.

savunma bakanı: kasım davut.

petrol bakanı: hüseyin şehristani.

ulaştırma bakanı: beyan cebr.

yüksek eğitim bakanı: ibrahim bahrul ulum.

sadr hareketi (şii): gençlik, sağlık, su kaynakları, belediyeler, iletişim, endüstri bakanlıklarını alacak. imar bakanı muhammed darrac ise yerini koruyacak.

milli güçler birliği (sünnileri temsilen):

içişleri bakanı: cabir halaf cabiri

elektrik bakanı: selman cumeyli

eğitim bakanı: muhammed ikbal

tarım bakanı: falah hasan

çevre bakanı: kuteybe cuburi.

eyalet işleri bakanı: salah cuburi.

ek olarak bir başbakan yardımcılığı.

kürt ittifakı:

maliye bakanı: roz nuri şevayes.

göçmenler bakanlığı

kültür bakanlığı

turizm bakanlığı

hoşyar zebari ise başbakan yardımcısı olacak.

haydar ibadi görevlendirildi

maliki'nin lideri olduğu kanun devleti koalisyonu, 30 nisan'da yapılan genel seçimlerde 92 sandalye çıkarmıştı.

ancak cumhurbaşkanı fuat masum, irak ulusal şii ittifakı'nın aday olarak gösterdiği parlamento başkan yardımcısı haydar ibadi'yi görevlendirdi.

kaynak: al jazeera