türkiye-rusya üst düzey işbirliği konseyi’nin alt organı olan ortak stratejik planlama grubu’nun dördüncü toplantısına başkanlık etmek üzere moskova’da bulunan davutoğlu, görüşmenin verimli geçtiğini ve enerji konusunda işbirliğinin de genişleyen bir potansiyele sahip olduğunu söyledi. iki lider görüşmenin ardından ortak basın toplantısı düzenledi. 

davutoğlu, “soğuk savaş mantığınının geri gelmesinden kimse medet ummamalı” dedi. davutoğlu, türkiye'nin suriye’de süren savaş ve ukrayna krizlerinde farklı görüşlere sahip olduğu rusya ile dostluğu pekiştireceğini söyledi:

“bu bölgede ve çevre bölgede soğuk savaş mantığının tekrar geri gelmesinden kimse medet ummamalı. soğuk savaş mantığı şu ana kadar son 20 yıldır birlikte inşa ettiğimiz güvenlik mekanizmalarını, birlikte inşa ettiğimiz siyasi mekanizmaları hem dumura uğratabilir hem de yeni krizleri beraberinde getirebilir. avrasya ölçeğinde türkiye ve rusya'nın ilişkileri gibi derinlemesine gelişmiş bir ilişkiye sahip iki ülke çok az.”

davutoğlu, ukrayna’da seçimlerin ardından krizin sona ermesini umduğunu, bunun için tüm uluslararası kuruluşların çalışması gerektiğini belirtti. konuşmasında ukrayna’dan ayrılmayı talep eden gruplara da değindi:

“umut ederiz ukrayna seçimleri sonrasında rusya - ukrayna ilişkileri daha sağlam bir zemine oturur. karşılıklı diyalog çerçevesinde sorunlar konuşulur. hem ukrayna'nın toprak bütünlüğü ilkesini hem de bütün tarafların aktif olarak katılacağı anayasa reformları da dahil olmak üzere siyasi süreçlerin bir an önce kurulması gerektiğini benimsiyoruz.”

lavrov ülkenin doğusunda rus yanlısı milisler ve ukrayna ordusu arasında yaşanan çatışmalarla ilgili olarak şunları söyledi:

“kiev yönetiminin ülkenin doğusundaki askeri operasyonları durdurarak, diyalog çalışmalarına başlamasını istiyoruz. askeri operasyonlar durursa, ukrayna'da cumhurbaşkanlığı seçimlerini kazanan poroşenko'nun donetsk'de iyi karşılanması için ön adım olabilir."

ukrayna’da yaşanan krizin ardından ülkenin doğu bölgelerinde ve kırım’da yapılan referandumlara rusya destek veriyor. türkiye ise bu süreçte avrupa birliği ile aynı görüşü savunuyor ve ‘ukrayna’nın toprak bütünlüğünün ve bağımsızlığının türkiye için önemini’ vurguluyor.

‘kırım tatarları o toprakların asli unsurudur’

davutoğlu, ukrayna’nın özerk bölgesi kırım’da yaşayan tatar türklerinin türkiye için önemini de toplantıda dile getirdi, “önemli olan asırlar boyu çokkültürlü bir yapıya sahip kırım yarımadası’nda bütün grupların barış içinde yaşamasıdır. bu çerçevede herkesin son derece dikkatli şekilde perspektif beslemesi bizim için önemlidir. ukrayna'daki ve kırım'daki yetkililerle temas halinde olarak çatışma doğmaması için çaba sarf etmeliyiz. umut ederiz ki bütün sorunlar uluslararası hukuk çerçevesinde çözüme kavuşturulur." dedi.

lavrov da tatar türklerinin taleplerinin dikkate alınacağını belirtti:

"kültürel alanda adımlar atılacak, kırım tatar kültürünün yaşatılması için merkezler okullar ve tiyatrolar açılacak. putin'in, kırım tatarlarının temsilcileriyle yaptığı görüşmeden sonra bu adımlar netleştirildi. rusya yaşanan acıların telafi edilmesi için adımlar atıyor. kırım tatar meclisi'yle işbirliği protokolü imzaladı ve devletler bazında da, diğer seviyelerde de kırım tatarlar aktif rol alacaklar. onların bütün istekleri karşılanmaya çalışılacaktır."

kırım, 16 mart 2014’te yapılan ve tatarların boykot ettiği referandum sonucuna dayanarak rusya tarafından ilhak edilmişti. davutoğlu referandumun ardından ‘türkiye’nin ukrayna'nın toprak bütünlüğü ve uluslararası hukuka uygunluğunu esas aldığını, tatar türklerinin kırım'daki mevcudiyetinin teminat altına alınması ve korunması konusunda hassas olduğunu’ belirtmişti.

yüz binlerce kırım tatarı 1944 yılında sovyet lideri stalin tarafından yurtlarından sürgün edilmiş, yerlerine ukraynalı ve rus nüfus yerleştirilmişti.

‘görüş ayrılıkları konuşmaya engel değil’

davutoğlu, türkiye’nin doğalgaz ihtiyacının neredeyse yarısının satın alındığı rusya ile görüş ayrılıkları olduğunu, ancak bunun ekonomik ilişkilere yansımayacağını belirtti:

"suriye konusunda görüş ayrılığımız var, ukrayna konusunda da var. ortak çıkar alanlarımız da var her iki konuda. belli konularda görüş ayrılıkları olsa bile bu konular türk - rus ilişkilerinin nihai karakteristiğini belirleyemez. bu görüş ayrılıklarına umut ederiz ki birlikte alternatif çözüm yolları bulmak için istifade ederiz. bu görüş ayrılıkları var diye diyaloğu kesmek, görüşmeleri bir şekilde durdurmanın doğru bir yol olduğu kanaatinde değiliz."

lavrov da "biz ukrayna'yı ve suriye'yi söylemlerle değil, profesyonel olarak karşılıklı anlayış çerçevesi içinde değerlendirebiliriz. türk - rus ilişkilerinin özelliği de budur." dedi ve türkiye - rusya arasındaki ticari ve ekonomik ilişkilere uluslararası siyaseti karıştırmak istemediklerini açıkladı.

kaynak: al jazeera ve anadolu ajansı