gazetecilerin sorularını yanıtlayan vatikan basın sözcüsü peder federico lombardi, papa francis'in 20. yüzyılın ilk soykırımının ermeni toplumuna yapıldığına dair açıklamaları ve sonrasında türkiye-vatikan arasında yaşanan diplomatik krizi de değerlendirdi.

lombardi, “papa her zaman gayet açık konuşuyor. papa francesco ayin sırasında sadece, papa 2. jean paul ve 2. karekin’in 2001’de imzaladığı ortak bildiriye atıfta bulundu. yani ‘soykırım’ kelimesini atıfta bulunurken kullandı” dedi.

papa’nın, daha önce de kullanılan bir terimi devam niteliğinde kullandığını vurgulayan lombardi, “şunu da söylüyor papa; 'genellikle 20. yüzyılın ilk soykırımı olarak kabul edilen...’  papa, tarihsel kavramlandırma konusunda dahiyane davrandı, böylece ‘ermeni soykırımını tartışmaya devam edelim’ dedi ve geçen asırda birçok başka şey de olduğunu ve olmaya devam ettiğine işaret etti” diye konuştu. 

papa’nın bu sözleri söylemekteki niyetinin, böyle olayların bir daha tekrar etmemesi, bunlara karşı uygun bir tutum takınmak ve iyi bir tarih yazmaya dikkat çekmek olduğunu söyleyen peder lombardi şöyle devam etti:

“kabul etmek isteyenler için bu oldukça açık ve zengin bir konuşmaydı. papa ayinin sonunda da türk ve ermeni halkı arasında uzlaşma ve diyalog olmasını da diledi ve bu oldukça pozitif bir görünüm. bu, benim ya da başka birisi tarafından daha ayrıntılı açıklanacak bir şey değil, zira yeterince açıktı.”

"erdoğan'ı komisyon teklifini düşünmeye itti"

“türk tarafından tepkiler olursa biz bunu dikkate alırız, dinleriz ancak bunu bir polemik konusu yapmak istemeyiz” diyen lombardi, “erdoğan’ın önceki gün söylediği tarihçilerden oluşan karışık bir komisyon kurulması teklifi ilginçti. bu noktada kesinlikle pazar günkü ayin güçlü bir şekilde bunu düşünmeye itmiştir. papa, tarihi ve günümüzün tartışmalarını deşmek niyetindeydi. ayrıca diyaloğun daha fazla düşünülmesini de istiyor” dedi.

toplantı sonrası türk gazetecilerin, “türkiye’nin ortak bir komisyon kurulması teklifi yeni değildi ancak siz söz konusu ayinin bunu düşünmeye ittiğini söylediniz” uyarısı üzerine lombardi şöyle konuştu:

“erdoğan’ın komisyon teklifi beni memnun eder. türklerin soykırımı kabul etmemesi de yeni bir şey değil ona bakarsanız. ben komisyon teklifi hiç yapılmadı demedim. ben erdoğan’ın söylediğinin anlamlı olduğunu belirttim. benim için enteresandı bu teklif. bana açıklama yaptırmayın artık lütfen. biz her türlü polemiği engellemek istiyoruz. türkler tepki koymak isterse koyabilirler elbette. papa’nın niyeti gayet açıktı. türklerin itirazlarını da dikkate alacağız ancak tartışmaların içinde olmayacağız.”

papa francesco, pazar günü ermeni üst düzey temsilcilerin de katılımıyla vatikan’da 1915 olaylarında ölenleri andığı bir ayin düzenlemişti. burada, papa 2’nci jean paul ve ermeni apostolik kilisesi katolikosu 2’nci karekin’in 2001 yılındaki ortak bildirisine atıfta bulunmuştu. söz konusu metinde, 1915 olaylarından “genellikle 20’nci yüzyılın ilk soykırımı olarak görülen” şeklinde bahsedilmişti.

bunun üzerine türkiye tepki göstermiş, vatikan büyükelçisi türkiye'ye çağırılmıştı. cumhurbaşkanı tayyip erdoğan, ortak komisyon kurulması önerisini yinelediği salı günkü konuşmasında papa'yı uyarmıştı.

kaynak: dha