başkent sana'nın eski kent merkezinde langırt oynayan yirmili yaşlarında bir grup gence rastlıyoruz. gün batıyor ve havadaki sükûneti gençlerin tezahüratları bölüyor. konu ülkede olup bitenlere gelince gençlerin neşesi kaçıyor.

sana üniversitesi'nde ticaret okumuş 23 yaşında bir genç "politik oyunlardan usandım. iş ve para istiyorum" diye feryat ediyor.  

yemen'de 2011 yılındaki halk ayaklanmasından bu yana siyasi istikrarsızlık hakim. işsizlik yüzde 54'e yükselmiş durumda. 10 milyon kişi açlık sınırında ve uzmanlara göre ülke çöküşün eşiğinde.

'zor bir hayal'

protestocular dört yıl önce sokaklara çıktığında kavganın, yoksulluğun ve yolsuzluğun olmadığı bir yemen istiyorlardı. artık bu gerçekleşmesi zor bir hayal gibi görünüyor.

geçtiğimiz hafta başbakan ve cumhurbaşkanı istifa etti ve ülkeyi daha derin bir kaosun içine sürüklediler. cumhurbaşkanı abdurabbu mansur hadi istifa bildirisinde politik bir çıkmaza girdiğini ifade etti.

yemen'in mevcut rejim altındaki durumunu göz önünde bulunduran uzmanlar husilerin kontrolü kolay bırakmayacağını söylüyor. sanalı siyaset uzmanı hisam el omeisy, al jazeera'ye verdiği röportajda, "hiçbir siyasi ortaklıkları olmaksızın ayakta kalan son güç olarak husiler gidişatı tam olarak belirleyemeseler de, çok büyük etkileri olacak" dedi.

uzmanlar ilk olarak "amerika'ya ölüm" sloganının, husilerin işbirliği yapmaya hevesli oldukları konusunda abd ve avrupa'yı ikna edemediğini söylüyor.

omeisy dış politikada batı'dan uzaklaşma, doğu'ya da bir bağımlılık olacağını ve daha büyük bir hakimiyet için çaba sarf edileceğini söylüyor.

husi isyancılar 21 eylül 2014'ten bu yana başkentte birçok kamu kurumuna el koydu ve ülkenin bazı bölgelerinde kontrolü ele geçirdi.

yemenli gazeteci ve yorumcu ebu bekir el şamahi geçen beş aya bakarak istikrarsızlığın artacağını düşünüyor.

bazı uzmanlar hükümet krizinin dikkatleri husi isyancıların üzerine çekeceğini düşünüyor. şamahi "hadi ve hükümetin istifası husiler açısından olumsuz bir gelişme. çünkü artık suçlayacakları kimse kalmadı" diyor.

yemen anayasası'nın 115. maddesi güçlerin meclis başkanına devredilmesi gerektiğini belirtiyor. fakat bazı uzmanlar meclis başkanı yahya el raye'nin pozisyonunun belirsiz olduğunu iddia ediyor. mecli başkanı'nın görev süresi sona ermiş ancak bu süre körfez işbirliği konseyi'nin (kik) inisiyatifiyle geçiş dönemi boyunca uzatılmıştı.

cumhurbaşkanı ve hükümetin istifası, kik'in kararını hükümsüz kıldı. şamahi "kik'in inisiyatifiyle görevine devam eden cumhurbaşkanı'nın istifasının bu inisiyatifi hükümsüz kıldığı, bu yüzden de meclis başkanı'nın da görevde kalamayacağı yönünde bir tartışma var" diyor.

öte yandan husiler yetki devrinin sorunsuz gerçekleşmesini sağlamak için tedbir aldıklarını duyurdular. omeisy bunun husilerin hükümetin istifasından memnun olmakla kalmayıp, hükümet görevine soyunmaları anlamına geldiğini söylüyor.

"geçiş dönemini atlatmak için, resmi bir hükümet kurulana kadar kısa bir süreliğine bir başkanlık konseyi ya da üzerinde uzlaşma sağlanan bir cumhurbaşkanı atanabilir."

'husilerin acelesi yok ama...'

amerika'da yaşayan yemen uzmanı fernando carvajal'a göre, husilerin acelesi yok ancak eski cumhurbaşkanı ali abdullah salih meclisin cumhurbaşkanlığı seçimi çağrısında bulunması gerektiği konusunda çok ısrarcı bir tutum içinde. "şu an her şey husiler ve salih arasında geçiş dönemi cumhurbaşkanını belirlemek için süren pazarlıklara bağlı. böylece bu süre içinde bir seçime gerek kalmayacak."

şamahi güneyde tartışılan şeyin güneyli liderlerin birleşip, bölgesel güçleri ikna ederek ordu desteğiyle ayrılıklarını ilan edip edemeyecekleri olduğunu söylüyor. bu bir seçenek olabilir. arap el kaide'sinin sorumlu tutulduğu charlie hebdo saldırılarının ardından oluşan iktidar boşluğu hem yerel hem de uluslararası güçler arasında güvenlik kaygılarını arttırmış durumda.

medya yorumcusu ve yemen observer'ın eski editörü şuayip el mosava "yemen topraklarının büyük bölümünde güvenlik boşluğu var. ancak acil olan iki güvenlik sorunu bulunuyor: petrol kaynakları açısından zengin doğudaki marib bölgesi'nin durumu ve güneyde kanlı yerel çatışmalara neden olacak gibi görünen yükselen ayrılık fikri" diyor.

hem modava, hem şamahi bu tehditlerin şiddetli husi saldırıları ve üzerinde hâlâ tartışılan amerikan insansız hava aracı saldırılarıyla azaldığı görüşünde birleşiyorlar. 2002-2015 yılları arasında bu saldırılarda 541 sivil hayatını kaybetti.

hükümetin istifası, a.b.d'nin önemli müttefiki hadi'yi kaybetmesine neden oldu. hadi insansız hava aracı saldırılarını onaylamıştı. a.b.d'nin hükümet onayı olmadan saldırılarına devam edip etmeyeceği merakla bekleniyor.

ancak mosava, el kaide lojistik destek alamazsa tehdidin iç mesele olarak kalacağını düşünüyor. 2011'den beri devrimi destekleyen yemenli aktivist abdı elfgeeh'e göreyse her şey bitmedi:
"değişimin halka ve topluma yansıması zaman alacaktır."

charlene anne-al jazeera