Kronoloji

Kronoloji: Suriye'de isyandan iç savaşa

Ülkede Mart 2011'de rejim karşıtı gösterilerle başlayan süreçte 100 binin üzerinde insanın şiddete kurban gittiği tahmin ediliyor.

suriye'de protestolar, yaklaşık üç yıl önce, ilk olarak ülkenin güneyindeki dera'dan ülke geneline yayıldı. şimdilerde, silahlı muhaliflerle esed rejimi arasındaki çatışmalar ve ülke geneline yayılan şiddet olayları sonucu, birleşmiş milletler insan hakları yüksek komiserliği'ne göre şu ana kadar 100 binden fazla kişi hayatını kaybetti ve binlercesi tutuklandı.
 
kasim 2013
 

22 kasım: iran ile nükleer görüşmelerde sonuç almak için abd'li ve rus bakanlar harekete geçti. rusya dışişleri bakanı sergey lavrov cenevre'ye gitti. abd dışişleri bakanı john kerry de müzakerelere katılacak.

14 kasım: suriye muhalefeti geçici kabineyi istanbul'daki genel kurul toplantısında belirledi. geçici hükümetin ise gaziantep merkezli faaliyet göstermesi planlanıyor.

11 kasım: suriyeli muhalifler ülkede yaklaşık üç yıldır devam eden çatışmaları sona erdirmeyi hedefleyen uluslararası barış görüşmelerine ‘şartlı’ olarak katılmayı kabul etti. 

9 kasım: suriye ulusal koalisyonu, barış konferansına katılmak için ülkede geçiş hükümeti kurulmasını ve beşşar esed'in görevi bırakmasını şart koştu.

7 kasım: başbakan erdoğan, cihadcı grupların türkiye'den suriye'ye geçtiği iddialarına "kaide'yi barındırmamız söz konusu olamaz" yanıtını verdi.

ekim 2013
 

23 ekim: 'suriye'nin dostları' grubu dışişleri bakanları toplantısında abd ve ingiltere dışişleri bakanları 'esed gitmeli' mesajı verdi. 

8 ekim: genel sekreter ban ki mun, suriye’nin kimyasal silahlarının imhası için 100 kişilik güçlü bir ekip kurulmasını önerdi.

6 ekim: dışişleri bakanı ahmet davutoğlu, suriye devlet başkanı beşşar esed’in türkiye’nin el kaide’ye destek verdiği iddiasını yalanladı.

eylül 2013
 


esed, kimyasal silahlar sözleşmesi’ni imzalayacağını açıkladı. [reuters]

24 eylül: washington post gazetesine konuşan abdullah gülabd ve rusya'nın uzlaştığı kimyasal silah anlaşmasını olumlu bulduğunu ancak suriye'deki krizin sadece kimyasal silahlara indirgenmemesi gerektiğini söyledi.

23 eylül: suriye devlet başkanı esed, rusya ve çin'in ülkesine müdahale için öne sürülen hiçbir bahaneyi desteklemeyeceğini söyledi.

22 eylül: suriye muhalefeti koalisyonu, iç savaşı bitirmeyi hedefleyen cenevre toplantısına katılmak için tam yetkili geçiş hükümeti kurulmasını şart koştu. 

21 eylül: suriye’deki eylemciler beşşar esed rejimine karşı savaşan muhalif gruplardan hür suriye ordusu (hso) komutasındaki yüzlerce savaşçının el kaide yanlısı nusra cephesi tarafına geçtiğini aktardı.

20 eylül: ingiliz the guardian gazetesine konuşan kadri cemil, şam yönetimi konferansta dış müdahalenin sona erdirilmesi, ateşkes ilan edilmesi ve suriye halkının demokratik yolla kendi kaderini tayin edebileceği barışçıl bir siyasi sürecin sağlanması önerileri ortaya koyacağını ifade etti. 

16 eylül: abd dışişleri bakanı, suriye'nin kimyasal silahlarını teslim etmemesinin sonuçları olacağını söyledi.

13 eylül: ülkesine askeri müdahaleyi önlemeye çalışan suriye lideri esed, kimyasal silahlar sözleşmesi’ni imzalayacağını açıkladı.

5 eylül: suriye'ye yönelik askeri operasyon öngören tasarı, amerikan kongresi’nin üst kanadı olan senato’nun dış ilişkiler komitesi’nde onaylandı.

5 eylül: rusya dışişleri bakanlığı, 19 mart tarihinde han el esel'de düzenlenen kimyasal saldırıdan elde edilen kanıtların suriye ordusunun standart silahlarına işaret etmediği, aksine bir isyancı grubunun elindeki malzemelerin izlerinin bulunduğunu açıkladı.

4 eylül: rusya devlet başkanı vladimir putin, şam yönetiminin kendi halkı üzerinde kimyasal silah kullandığının kanıtlanması durumunda ise, 'cezai' bir harekatı içerecek bm kararına rıza göstermeyi gözardı etmeyeceklerini açıkladı.

3 eylül: suriye'de 21 ağustos tarihinde yüzlerce sivilin ölümüne neden olan kimyasal saldırı sonrasında suriye'ye müdahaleye hazırlanan abd'de, başkan barack obama kongre'den yetki istemeye karar verdi. harekat için kararlı olduklarını belirten abd başkanı'nın operasyon talebi, 9 eylül haftasında kongrede görüşülecek.

ağustos 2013
 

31 ağustos: ingiliz parlamentosunun suriye'ye karşı sınırlı bir askeri harekata izin vermeyen oylaması sonrasında konuşan abd dışişleri bakanı john kerry, 21 ağustos tarihinde yüzlerce kişinin öldüğü kimyasal silah saldırısı için bir müdahaleye girişeceklerini yineledi.

31 ağustos: başbakan recep tayyip erdoğan, sınır komşusu suriye'yi hedef alacak uluslararası bir askeri harekatın uzun süreli olması gerektiğini söyledi.

DOSYA: SURİYE'DE İÇ SAVAŞ

31 ağustos: suriye'de 21 ağustos tarihinde yüzlerce kişinin öldüğü bölgeye giden 13 kişilik bm heyeti, bölgede yaptıkları bir haftalık incelemenin ardından bm yönetimine rapor sunacaklarını açıkladı.

29 ağustos: suriye’de pkk’ya yakınlığıyla bilinen kürt partisi pyd’nin lideri salih müslim, dışarıdan müdahale ile suriye'deki kimyasal silahların imha edilemeyeceğini belirtti.

28 ağustos: batı, kimyasal silah kullandığı iddia edilen beşşar esed'e uyarı niteliğinde bir askeri saldırıya hazırlık sinyali verdi.

1 ağustos: suriye devlet başkanı beşşar esed beş ay sonra ilk kez halkın arasına çıktı. şam'ın güney semti deraya'da askeri birlikleri ziyaret eden esed, uluslararası topluma 'direnmeye devam edecekleri' mesajını verdi.

temmuz 2013
 

24 temmuz: suriye’de beşşar esed rejimini devirmek için savaşan muhalifler, ülkenin kuzeyinde stratejik öneme sahip halep kentinin batı bölgelerinde kontrolü tamamen ele geçirdiklerini açıkladı.

23 temmuz: abd başkanı obama'nın haziran ayında aldığı karara, kongre'nin temsilciler meclisi ve senato kanadı istihbarat komitelerinden onay çıktı.

12 temmuz: el kaide ile bağlantılı bir grup, esed rejimine karşı savaşan özgür suriye ordusu komutanlarından kemal hamami'yi öldürdü.

9 temmuz: beyrut'un nüfusun önemli kısmını şiilerin oluşturduğu ve hizbullah'ın kontrolünde bulunan dahiye bölgesinde bir alışveriş merkezine bomba yüklü araçla düzenlenen saldırıda onlarca kişi yaralandı.

haziran 2013
 

28 haziran: muhalifler, suriye'nin lübnan sınırındaki rastan kentine havadan ve karadan bomba atıldığını, olaylar sırasında 20 kişinin öldüğünü bildirdi.

14 haziranabdsuriye rejimi tarafından muhaliflere karşı kimyasal silah kullanıldığının tesbit edilmesinin ardından suriyeli muhaliflere desteğini artıracağını açıkladı.

12 haziran: londra merkezli insan hakları gözlemevi, ülkenin doğusunda bir köye muhalifler tarafından yapılan baskında 60 şiinin öldürüldüğünü öne sürdü.

11 haziran: suriye'nin başkenti şam'da meydana gelen intihar saldırılarında, en az 14 kişi öldü, çok sayıda kişi yaralandı. 

9 haziran: lübnan’da faaliyet gösteren şii hizbullah grubunun suriye'deki iç savaşa dahil olmasını protesto etmek isteyen eylemcilerin gösterisi, bir eylemcinin ölümüyle sonuçlandı.

mayis 2013
 

31 mayıs: rus yapımı s-300 füzelerinin teslimatına başlandığını açıklayan suriye devlet başkanı beşşar esed, topraklarına yönelik bir saldırıya yanıt vereceklerini söyleyerek israil'e gözdağı verdi.

30 mayıs: suriyeli muhaliflerin çatı örgütü olan suriye muhalif ve devrimci güçler ulusal koalisyonu (smdk), haziran ayında isviçre'nin cenevre kentinde yapılması öngörülen uluslararası konferansa katılmayacağını açıkladı.

29 mayıs: rusya, suriye'deki krize çözüm aranacak ikinci cenevre konferansı'na iran'ın da katılmasını istedi.

28 mayıs: silah ambargosunu kaldıran ab'yi eleştiren rusya, şam'a s-300 füzeleri gönderilmesine yönelik planlarda değişiklik olmadığını açıkladı. rusya'nın israil'le anlaşmaya vararak söz konusu füzeleri göndermekten vazgeçtiği iddia ediliyordu.

28 mayıs: ab ülkeleri suriye'ye iki yıldır uyguladıkları silah ambargosuna son verip, muhaliflere askeri yardımın önünü açtı.

27 mayıs: genişleme ve birleşme amacıyla yaklaşık bir haftadır istanbul'da toplantı halinde olan smdk uzlaşma sağlayamadı.


reyhanlı'daki saldırıda 52 kişi hayatını kaybetti. [aa] 

25 mayıs: suriye yönetiminin, abd ve rusya'nın girişimiyle planlanan ikinci cenevre konferansı'na katılacağı bildirdi.

23 mayıs: eski smdk başkanı muaz hatib, suriye lideri esed'e yönetimi yardımcılarına devrederek kendi seçeceği 500 yakını ile ülkeyi terk etmesini önerdi.

22 mayıs: suriye'nin dostları grubu, iran ve hizbullah'a suriye rejimine desteği kesme çağrısında bulundu.

21 mayıs: türkiye güvenlik gerekçesiyle hatay'daki yayladağı sınır kapısı'nı geçici olarak kapattı.

19 mayıs: hizbullah destekli suriye ordusu, kusayr'da operayon başlattı.

18 mayıs: abd, rusya'nın suriye'ye gelişmiş füze göndermesinin şam rejimini cesaretlendirdiğini söyledi. suriye'ye silah sattıklarını gizlemediklerini belirten rusya dışişleri bakanı lavrov ise, uluslararası anlaşmaları ihlal etmediklerine dikkat çekti.

17 mayıs: washington'u ziyaret eden türkiye başbakanı erdoğan, beyaz saray'da başkan obama ile suriye krizini görüştü.

15 mayıs: ikinci cenevre konferansı için diplomatik temaslarını sürdüren abd ve rusya, siyasi çözümden umutlu olduklarını bildirdi.

13 mayıs: hizbullah destekli hums ve dera çevresinde harekat başlatan suriye ordusu büyük ilerleme kaydetti.

11 mayıs: hatay'ın suriye sınırındaki ilçesi reyhanlı'da bombalı araçla düzenlen saldırıda 52 kişi öldü. ankara, olayla ilgili suriye rejimini suçladı.

10 mayıs: hizbullah lideri nasrallah, şam yönetiminin, israil'in hava saldırılarına yanıt olarak kendilerine etkili silahlar göndereceğini söyledi.

9 mayıs: türkiye başbakanı erdoğan, suriye'de uçuşa yasak bölge ilan edilmesini destekleyeceklerini söyledi.

8 mayıs: rusya ve abd dışişleri bakanları, suriye'de siyasi çözüm sağlanması için ikinci cenevre konferansı düzenlenmesi ve tüm tarafların masaya oturtulması konusunda uzlaştı.

6 mayıs: bm'den kimyasal silah konusunda aynı gün içinde iki farklı açıklama geldi. bm komisyonu üyelerinden carle del ponte, muhaliflerin sarin gazı kullandığının tespit edildiğini belirtirken, komisyon'dan yapılan açıklama bu yönde kesin bir kanıt olmadığı bildirildi.

5 mayıs: israil son iki günde ikinci kez suriye'ye saldırı düzenleyerek şam yakınlarındaki bir tesisi vurdu.

4 mayıs: israil savaş uçakları, hizbullah örgütüne füze taşıdığı gerekçesiyle suriye topraklarında bir araç konvoyunu bombaladı.

3 mayıs: suriye rejim güçlerinin sahil şeridinde yer alan sünnilerin yaşadığı banyas ve beyda köylerinde çoğunlu kadın ve çocuk en az 150 kişiyi öldürerek, katliam gerçekleştirdiği öne sürüldü.

2 mayıs: şanlıurfa'daki akçakale sınır kapısı'ndan türkiye'ye girişlerine izin verilmeyen suriyeliler ateş açtı, bir türk polis memuru öldü.

1 mayıs: lübnan'daki hizbullah'ın lideri hasan nasrallah, suriye rejimine desteğini açıkladı. muhalifler nasrallah'a tepki gösterdi.

nisan 2013
 

30 nisan: suriye içişleri bakanlığı yakınlarında düzenlenen bombalı saldırıda 13 kişi öldü.

29 nisan: suriye başbakanı vail halki, aracına düzenlenen silahlı saldırıdan sağ kurtuldu.

27 nisan: suriye'ye girişlerine izin verilmeyen bm ekibinin, ülke sınırları yakınlarında kimyasal silah kullanımına dair iz aradığı açıklandı

26 nisan: abd, suriye rejiminin sarin gazı kullanmış olabileceğini ancak bu konuda ellerinde kesin kanıt bulunmadığını açıkladı.

25 nisan: halep'teki tarihi emevi camii bombalandı.

24 nisan: washington yönetimi, nato'nun suriye'deki kimyasal silah tehdidi karşısında teyakkuzda olmasını istedi.

21 nisan: abd, suriyeli muhaliflere silah içermeyen 123 milyon dolarlık ek yardım yapacağını açıkladı.

18 nisan: suriye televizyonuna konuşan devlet başkanı esed, kazanmaktan başka çarelerini olmadığını belirterek halkına 'zafer' sözü verdi.


nisan ayı boyunca ülkede savaşan taraflar birbirlerini kimyasal silah
kullanmakla suçladı. [reuters]

17 nisan: rusya ve türkiye dışişleri bakanları suriye krizini masaya yatırdı. toplantıda iki taraf arasındaki görüş ayrılığı bir kez daha su yüzüne çıktı.

16 nisan: suriye lideri beşşar esed dördüncü kez genel af ilan etti.

14 nisan: suriye hava kuvveteri, kürt kenti haseke'ye bombardıman düzenledi.

13 nisan: suriye ordusuyla çatışan silahlı muhalifler kuzeydeki kürt kenti kamışlı'dan çekildi.

12 nisan: suriye insan hakları gözlemevi'ne göre ordu birliklerinin dera'ya düzenlediği operasyonda onlarca sivil öldü.

10 nisan: suriye muhalefetini destekleyen batılı ülkelerde endişe yaratan şam karşıtı radikal islamcı nusra cephesi, el kaide'ye bağlılığını açıkladı.

9 nisan: suriye rejimi, kimyasal silah iddialarını araştıracak bm ekibinin ülkeye girişine izin vermedi.

8 nisan: başkent şam'da bomalı araçla düzenlenen saldırıda en az 15 kişi öldü.

2 nisan: londra merkezli suriye insan hakları gözlemevi iki yıllık sürede, 6 bin kişinin hayatını kaybettiği geçtiğimiz mart ayının isyanın en ölümcül ayı olduğunu bildirdi.

mart 2013
 

29 mart: fransa cumhurbaşkanı françois hollande, suriyeli muhaliflere silah gönderilmesi durumunda bunların radikal grupların eline geçmesinden endişe ettiğini söyledi.

26 mart: arap birliği'ndeki üyeliği askıya alınan şam yönetiminin koltuğu smdk'ya verildi.

25 mart: bm, güvenlik sorununun giderek artması üzerine suriye'deki uluslararası personelini çekeceğini duyurdu.

24 mart: smdk başkanı muaz hatib görevinden istifa etti.

21 mart: bm genel sekreteri ban-ki moon, kimyasal silah iddialarının soruşturulacağıı söyledi.

19 mart: rusya, silahlı muhaliflerin kimyasal silah kullandığını iddia etti.


suriye'deki isyan ikinci yılını geride bıraktı. [reuters]

18 mart: sürgünde geçiş hükümeti kurmayı hedefleyen suriyeli muhalifler geçici başbakanlığa kürt lider gassan hito'yu seçti.

15 mart: demokratik reform talebiyle başlayan ayaklanma, ikinci yılını geride bıraktı

14 mart: fransa yönetimi, ingiltere ile birlikte, ab’nin suriye’ye uyguladığı silah ambargosunun kaldırılması amacıyla bir ab toplantısı yapılmasını talep edeceklerini duyurdu.

13 mart: ingiltere başbakanı david cameron, ‘ilerleyen dönemde’ ab’nin suriye’ye uyguladığı silah ambargosunun uzatılmasına karşı çıkabileceklerini açıkladı.

abd dışişleri bakanı john kerry, ölümlerin sona ermesi için suriye devlet başkanı beşşar esed ve isyancıları aynı masada görmek istediğini söyledi.

12 mart: fransa dışişleri bakanı laurent fabius, birliğin ülkeye yönelik silah ambargosunu kaldırmayı gündemine almasını istedi.

birleşmiş milletler uluslararası çocuklara yardım fonu (unicef), hem ülke içindeki hem de ülke dışındaki sığınmacı çocuk neslinin tamamen kaybolma tehlikesiyle karşı karşıya olduğunu açıkladı.

11 mart: suriye’nin kuzeyinde yer alan halep kentindeki kuveyk nehri'nden, infaz edilmiş 20 kişinin cesedi çıkarıldı.

türkiye'nin hatay ilinin reyhanlı ilçesindeki cilvegözü sınır kapısı'nda meydana gelen patlamayla ilgili olarak yürütülen soruşturma kapsamında, aralarında türk ve suriyeli zanlıların da olduğu sekiz kişi gözaltına alındı.

10 mart: bm mülteciler yüksek komiseri antonio guterres, suriye'deki kriz çözülmezse ülkeden kaçanların sayısının yıl içinde 2-3 katına çıkabileceğini söyledi.

suriyeli rejim karşıtlarının geçici hükümeti belirlemeyi planladığı istanbul toplantısı, 'dış baskılar' nedeniyle ileri bir tarihe alındı.

9 mart: suriyeli isyancılar, golan tepeleri'nde iki gün önce kaçırdıkları 21 bm barış gücü askerini ürdün sınırında yetkililere teslim etti.

8 mart: smdk, 12-13 mart tarihlerinde istanbul’da geçici başbakanını seçme kararı aldı. seçilecek kişi, suriye’deki rejimin düşmesi ve esed'in görevi bırakması halinde geçiş sürecinde ülkeye liderlik edecek.


çatışmalar nedeniyle ülkeden ayrılanların sayısı 1 milyonu geçti. [afp]

7 mart: arap birliği, suriye’nin üyeliğini smdk’ya vereceğini duyurdu ve üye ülkelerin rejim karşıtlarına silah yardımı yapmasına izin verdi.

suriyeli silahlı muhalifler, israil sınırındaki golan tepeleri'nde görev yapan 21 bm barış gücü askerini şam rejimine yardım ettikleri iddiasıyla alıkoydu.

türkiye'deki cumhuriyet halk partisi'nden bir heyet beşşar esed'le görüştü. esed başkent şam'daki görüşmede, türk halkının, hükümetinin suriye politikasına karşı olduğunu belirtti.

6 mart: bm mülteciler yüksek komiserliği, çatışmalar nedeniyle suriye'yi terk edenlerin sayısının toplamda bir milyonu aştığını bildirdi.

abd dışişleri bakanı john kerry, suriye’de muhalif gruplara gönderilen silahların doğru kişilerin eline geçtiğini belirtti.

suriye ordu birlikleri, muhaliflerin eline geçen rakka kentini geri almak için havadan ve karadan saldırıda bulundu.

5 mart: irak'ın batısındaki anbar eyaletinde, tedavi olmak üzere ülkeye getirilen silahsız suriye askerlerini taşıyan konvoya pusu kuruldu. silahlı saldırıda 48 asker ile dokuz iraklı koruma görevlisi öldürüldü.

muhalifler, ülkenin kuzeydoğusundaki büyük kentlerden rakka'yı ele geçirdiklerini bildirdi. muhalifler ayrıca, rakka valisi hasan celili'yi de yakaladıklarını açıkladı.

3 mart: suriye devlet başkanı beşşar esed, türkiye’yi, ülkesine ‘terörist ve silah’ sokmakla suçlayarak, ülkedeki şiddetin durması için başbakan recep tayyip erdoğan ile konuşulması gerektiğini söyledi.

1 mart: abd'nin suriyeli muhaliflere askeri malzeme göndereceğini açıklamasının ardından, ab ülkeleri silah ambargosu kurallarını hafifletti.

şubat 2013
 

28 şubat: abd dışişleri bakanı john kerry, suriye'nin dostları grubu konferansı'nda, şam rejimi karşıtlarına 60 milyon dolar ek yardım sözü verdi.

26 şubat: şam rejimi karşıtları, abd ve ingiltere'nin devreye girmesiyle roma'da yapılacak suriye'nin dostları grubu konferansı'na katılma kararı aldı.

25 şubat: moskova'da bulunan suriye dışişleri bakanı velid muallim, çatışmaları sona erdirmek için tüm muhaliflerle masaya oturabileceklerini söyledi.

24 şubat: suriye ulusal konseyi dünyayı, suriye halkına karşı işlenen suçlara karşı "utanç verici bir şekilde tepkisiz davranmakla" suçlayıp, protesto amacıyla uluslararası görüşmelerden çekildiğini bildirdi.

22 şubat: rusya, bm güvenlik konseyi'nin suriye'nin başkenti şam'daki bombalı saldırı sonrası herhangi bir açıklama yapmamasının ardından abd'yi 'çifte standart' uygulamakla suçladı.

21 şubat: başkent şam'da bomba yüklü bir araç baas partisi'nin binası yakınında infilak etti. devlet televizyonu'na göre en az 53 kişi öldü.

20 şubat: bm, suriye’de insanlık krizinin giderek derinleştiğini, tahminen dört milyon kişinin yardıma muhtaç durumda olduğunu bildirdi.

rusya dışişleri bakanı sergey lavrov, suriye'de şiddetin son bulması gerektiğini, tarafların askeri yöntemlerle sonuca ulaşamayacağını söyledi.

19 şubat: suriyeli muhalifler, ülkenin kuzeyindeki halep'e bağlı cebel bedru'ya isabet eden scud füzesi nedeniyle en az 47 kişinin hayatını kaybettiğini bildirdi.


halep yakınlarında scud füzesi saldırısı sonucu en az 47 kişi hayatını
kaybetti. [reuters]

18 şubat: birleşmiş milletler bünyesindeki bağımsız uluslararası soruşturma komisyonu, suriye’de beşşar esed yönetiminin ve muhaliflerin savaş suçu işlediğini duyurdu.

suriyeli muhalifler, ürdün sınırındaki dera kentine düzenledikleri saldırı sonrası, ordu birliklerinden onlarca kişinin öldürüldüğünü duyurdu.

14 şubat: el kaide'nin suriye kolu olarak bilinen nusra cephesi üyeleri, üç gün süren çatışmalar sonrasında irak sınırındaki şedadi kasabasında kontrolü sağladı.

13 şubat: rusya'nın devlete ait silah şirketi rosoboroneksport, şam ile imzalanan anlaşmalar çerçevesinde silah satışını devam ettireceğini duyurdu.

11 şubat: türkiye'deki hatay ilinin reyhanlı ilçesindeki cilvegözü sınır kapısı'nda, park halindeki bir taksinin infilak etmesi sonucu 13 kişi hayatını kaybetti.

ahmed muaz hatib, ülkede yaşananlarla ilgili tahammülün tükenmesi halinde 'dış müdahalenin' bir seçenek olabileceğini söyledi.

8 şubat: türkiye cumhurbaşkanı abdullah gül, 12. islam işbirliği teşkilatı zirvesi için gittiği kahire'de, mısırlı mevkidaşı muhammed mursi'yle yaptığı ikili görüşme sonrası "suriye'de olup bitenleri seyrederken sanki kendi evimizin içi yanıyor, yıkılıyor ve kendi insanlarımız ölüyor gibi görüyoruz. suriye meselesi bu kadar çok içimizi yakıyor" dedi.

başkent şam'daki çatışmalar, başkanlık sarayı'nın üç kilometre yakınına kadar geldi.

5 şubat: suriye savunma bakanı fehd casim feric, ordu birliklerinin ülkede beşşar esed rejimiyle savaşan isyancılara karşı zafer kazanacağını ve bir önceki hafta israil savaş uçaklarının yaptığı saldırıya misilleme yapmayacaklarını söyledi.

ordu birlikleri, muhalifleri halep çevresindeki stratejik yerleşimlerden çıkarmak için ağır bombardımana başladı.

4 şubat: suriye devlet başkanı beşşar esed, israil'i, 'ülkesini istikrarsızlaştırmaya çalışmakla' suçladı, suriye ordusunun, kendisine yönelik saldırılara karşılık verebilecek güçte olduğunu söyledi.

3 şubat: smdk başkanı ahmed muaz hatib, tahran ve moskova ile ilk kez temas kurarak, almanya’nın münih kentindeki güvenlik konferansında rusya ve iran dışişleri bakanları ile bir araya geldi.

ocak 2013
 

31 ocak: suriye, israil'e ait savaş uçaklarının, başkent şam yakınlarındaki bir askeri araştırma merkezini vurduğunu duyurdu. bazı abd’li yetkililer ise, lübnan sınırında silah taşıyan bir konvoyun hedef alındığını öne sürdü.

28 ocak: suriye lideri esed, türkiye’nin isyancılara sınırdan verdiği desteği kesmesi halinde iki haftada savaşı sonlandırabileceklerini öne sürdü.

24 ocak: dünyanın önde gelen insan hakları kuruluşlarından human rights watch (insan hakları izleme örgütü) yeni raporunda suriyeli muhalifleri ülkede azınlıklara ait dini mekanlara saldırmak ve yağmalamakla suçladı.

21 ocak: smdk, istanbul’da yaptığı toplantıda, gerekli siyasi ve maddi desteğin sağlanamaması nedeniyle ülkede bir geçiş hükümeti kurma planını ertelediğini duyurdu.


rus ve abd'li yetkililerle cenevre'de görüşen bm-arap birliği özel
temsilcisi ibrahimi, suriye’de kısa vadede çözüm beklemediğini
söyledi. [reuters]

17 ocak: londra merkezli sivil toplum örgütü suriye insan hakları gözlemevi, ülkenin merkezinde yer alan hums kentinin kuzeyindeki ordu operasyonları sonucu 100’den fazla sivilin öldüğünü duyurdu.

12 ocak: bm-arap birliği suriye temsilcisi ahdar ibrahimi’nin, isviçre'nin cenevre kentinde rusya dışişleri bakan yardımcısı mikhail bogdanov ve abd dışişleri bakan yardımcısı william burns yaptığı görüşmeden sonuç çıkmadı.

9 ocak: suriye'de muhaliflerle yapılan bir takas anlaşması çerçevesinde aralarında dört türkiye vatandaşının da bulunduğu 2 bin 130 sivil tutuklu serbest kaldı. şam rejiminin bu adımına karşılık muhalifler de ellerindeki iranlı 48 kişiyi salıverdi.

8 ocak: rejim tarafından izin verilen muhalefet partileri, devlet başkanı beşşar esed’in pazar günü sunduğu yol haritasını 'geç kalındığı' gerekçesiyle reddetti.

7 ocak: suriyeli muhalifler, devlet başkanı beşşar esed’in uzun bir aradan sonra kamuoyuna önüne çıkarak açıkladığı barış planını reddetti.

6 ocak: suriye devlet başkanı beşşar esed, isyancılara verilen desteğin kesilmesi karşılığında, yeniden seçim, geniş temsile dayalı bir hükümetin kurulması, yeni bir anayasanın hazırlanması ve genel af içeren bir barış planı açıkladı.

5 ocak: türkiye'ye gönderilmesi planlanan patriot füzelerinden ilk ikisi, abd'nin oklahoma eyaletinden yola çıktı.

3 ocak: bm insan hakları yüksek komiserliği (ohchr), 15 mart 2011 tarihinden bu yana süren çatışmalarda hayatını kaybedenlerin sayısının 60 bini geçtiğini duyurdu.

aralik 2012
 

29 aralık: smdk rusya’nın teklifini geri çevirerek, müzakerelerin bir arap ülkesinde yapılmasını istedi.

28 aralık: rusya, birçok batılı ülke tarafından esed karşıtlarının meşru temsilcisi kabul edilen smdk’nın lideri ahmed muaz hatib'e karşılıklı görüşmeler için davetiye gönderdi.

26 aralık: suriye ordusunun jandarma komutanı abdülaziz casım şalal, beşşar esed rejimiyle bağlarını kopararak muhaliflerin safına geçtiğini duyurdu.

24 aralık: londra merkezli suriye insan hakları gözlemevi, ordu birliklerinin hums kentindeki son saldırılarında zehirli gaz bombası kullandığını iddia etti.

18 aralık: türkiye'nin nato'dan talep ettiği patriot füzelerinin kurulumu için görevlendirilen alman ve hollandalı askerlerden oluşan nato heyeti, kahramanmaraş'a vardı.


abd başkanı barack obama, suriye muhalif ve devrimci güçler
ulusal koalisyonu'nu halkın 'meşru temsilcisi' olarak gördüklerini
açıkladı. [reuters]

16 aralık: suriye ordusuna ait savaş uçaklarının, filistinlilerin kaldığı başkent şam’ın güneyindeki yarmuk mülteci kampı'nı vurduğu bildirildi. böylece suriye ordusu isyanın başladığı günden bu yana ilk kez bir mülteci kampını vurmuş oldu.

13 aralık: amerikan new york times gazetesi, suriye devlet başkanı beşşar esed’e bağlı birliklerin, silahlı muhaliflere karşı düzenledikleri saldırılarda scud füzeleri kullandığını iddia etti, amerikalı bir yetkili iddiayı doğruladı.

12 aralık: abd, suriye muhalif ve devrimci güçler ulusal koalisyonu'nu, ülke halkının 'meşru temsilcisi' olarak resmen tanıdığını duyurdu.

11 aralık: avrupa birliği, brüksel’deki genel işler konseyi toplantısında smdk’nın birlik nezdindeki statüsünü yükseltti ve örgütü 'halkın meşru temsilcisi' kabul etti.

9 aralık: şam yönetimine karşı silahlı mücadele veren özgür suriye ordusu'nun askeri birimlerinin başına tuğgeneral selim idris getirildi.

5 aralık: nato’ya üye ülkelerin dışişleri bakanları, brüksel'de düzenlendikleri toplantıda, türkiye'nin suriye sınırına patriot hava savunma sistemi kurulması talebine onay verdiabd, hollanda ve almanya'nın türkiye'ye ikişer patriot füze sistemi yollaması kararlaştırıldı.

kasim 2012
 

29 kasım: suriye’nin büyük bölümünde internet erişimi, cep telefonu ve sabit hatların kullanımı kesildi. taraflar kesintiyle ilgili birbirini suçladı, sorun kısa bir süre sonra giderildi.

24 kasım: bm mülteciler yüksek komiserliği (unhcr), ülkeden kaçan suriyeli sığınmacıların sayısının 442 bin 256'ya ulaştığını bildirdi.

23 kasım: körfez ülkelerinden katar, yeniden yapılanan suriyeli muhaliflerinden, başkent doha'da büyükelçilik açmasını istedi.

21 kasım: türkiye, suriye sınırına patriot savunma sisteminin kurulması için nato’ya resmen başvurdu.

20 kasım: ingiltere bir sürelik kararsızlığın ardından smdk’yı ülke halkının tek meşru temsilcisi olarak tanıyan devletler arasına katıldı ve maddi yardım sözünde bulundu.

19 kasım: suriye'de devlet güçleri tarafından hapse atılan türk gazeteci cüneyt ünal, üç aylık esaret sonrasında şam rejimi tarafından serbest bırakıldı ve chp heyetiyle beraber türkiye’ye döndü.


suriye'deki üç aylık tutsaklığı sona eren türk gazeteci cüneyt ünal,
ankara'da ailesiyle görüştükten sonra istanbul'a döndü. [aa]

15 kasım: türkiye, beşşar esed'e karşı oluşturulan muhalif grup smdk’yı halkın 'tek meşru temsilcisi' olarak tanıdığını açıkladı.

14 kasım: fransa, suriye muhalif ve devrimci güçler ulusal koalisyonu'nu (smdk) ülke halkının tek temsilcisi olarak tanıyan ilk batılı ülke oldu.

12 kasım: doha’daki toplantıların ardından suriye muhalefetinin yeni çatı yapılanmasının adı suriye devrimi muhalefet güçleri koalisyonu (smdk) olarak belirlendi.

11 kasım: katar'ın başkenti doha'da görüşmelerini bir haftadır sürdüren suriyeli rejim karşıtları, yeni oluşumun ana hatlarına ilişkin bir ön anlaşma imzaladı.

7 kasım: türkiye başbakanı recep tayyip erdoğan, ülkesinin nato'dan savunma amaçlı olarak patriot füzesi talep etmediğini açıkladı. açıklama, ingiliz haber ajansı reuters'ın, bir türk yetkiliye dayandırdığı, ankara'nın en kısa zamanda bu adımı atacağına ilişkin haberi üzerine geldi.

4 kasım: suriye muhalfetine dahil olan grupların temsilcileri, katar’ın başkenti doha'da hükümet karşıtı cepheyi yeniden yapılandırmak için bir araya geldi.

2 kasım: ele geçirilmiş bazı suriyeli askerlerin, isyancılar tarafından öldürüldüğünü gösterdiği iddia edilen bir video internet üzerinden yayıldı. bm sözcüsü rupert colville, doğrulanması halinde görüntülerin 'savaş suçu' kapsamına gireceğini söyledi.

1 kasım: abd dışişleri bakanı clinton, suriye'deki muhalif hareketin içindeki gruplara yeniden organize olmaları için çağrı yaptı. clinton ayrıca, washington’ın, yeni muhalif liderlikte yer alması amacıyla bazı isimler ve örgütler üzerinde çalıştığını belirtti.

ekim 2012
 

30 ekim: başkent şam’ın kuzeyindeki rukneddin mahallesinde meydana gelen saldırıda, suriye ordusunun üst düzey askeri yetkilerinden general abdullah mahmud halidi hayatını kaybetti.

26 ekim: uluslararası toplumun çabaları sonucu tarafların kurban bayramı için ilan ettiği ateşkes, çıkan çatışmalar nedeniyle hayata geçirilemedi.

22 ekim: ürdünlü güvenlik güçleri ile sınırın suriye tarafına geçmek isteyen silahlı muhalifler arasında çıkan çatışmada bir ürdün askeri öldü.

21 ekim: suriye devlet başkanı esed ile buluşan bm-arap birlği suriye özel temsilcisi ibrahimi, kurban bayramı'nda ateşkes sağlanması amacıyla hazırladığı öneriyi iletti.

19 ekim: suriye ordusuna bağlı savaş uçakları, silahlı muhaliflerin kontrolündeki maarratu numan kasabasını bombaladı. muhaliflere göre, saldırı sonucu 23'ü çocuk 44 kişi yaşamını yitirdi.


toplamda 100 bini aşkın sığınmacının bulunduğu türkiye'de, birinci
sırada 30 bin kişi ile şanlıurfa var. [reuters]

16 ekim: türkiye başbakanlık afet ve acil durum yönetimi başkanlığı (afad), esed yönetiminden kaçarak türkiye'ye sığınanların sayısının 100 bini aştığını duyurdu. maliye bakanı mehmet şimşek ise sığınmacılara türkiye bütçesinden 400 milyon lira harcandığını açıkladı.

14 ekim: suriye yönetimi, moskova-şam seferini yapan uçağın ankara'ya indirilmesinin ardından misilleme amacıyla hava sahasını türkiye'den yapılan sivil uçuşlara kapattı.

11 ekim: moskova-şam seferini yapan yolcu uçağı, şüpheli askeri malzemeler taşıdığı gerekçesiyle, türk savaş uçakları tarafından ankara esenboğa havalimanı'na indirildi ve arandı. uçakta bulunan bazı ekipmanlara el konulduğu duyuruldu.

10 ekim: nato genel sekreteri anders fogh rasmussen, türkiye-suriye sınırındaki duruma ilişkin olarak, gerektiği takdirde ittifak üyesi türkiye'yi korumak ve savunmak için zorunlu tüm hazırlıkların yapıldığını duyurdu.

8 ekim: bm genel sekreteri ban ki-moon, türkiye-suriye sınırında yaşanan gerilimin, bölgedeki çatışmaları tehlikeli biçimde tırmandırabileceğini söyledi.

5 ekim: bm güvenlik konseyi, akçakale'de beş sivilin öldüğü olay nedeniyle şam yönetimini 'en sert dille' kınayarak, bu tip olayların tekrarlanmamasını istedi.

4 ekim: türkiye'de hükümete sınır ötesi operasyon yetkisi veren başbakanlık tezkeresi, tbmm genel kurulu'nda 320 oyla kabul edildi.

3 ekim: muhalifler ile suriye ordusu arasında türkiye sınırı yakınlarında süren çatışmalar sırasında ateşlenen top mermisinin şanlıurfa iline bağlı akçakale ilçesine düşmesi sonucu beş kişi yaşamını yitirdi. türkiye, misilleme yaparak suriye tarafındaki bazı hedefleri top ateşine tuttu.

1 ekim: suriye'nin türkiye sınırına yakın kentlerinden kamışlı'da düzenlenen ve bölgedeki siyasi güvenlik birimi'ni hedef alan saldırıda dokuz kişi öldü.

eylül 2012
 

28 eylül: suriye ordusuyla muhalifler arasında türkiye sınırında gerçekleşen çatışmalar sırasında ateşlenen bir top mermisi, şanlıurfa’nın akçakale ilçesine düştü. olay sonucu iki ev zarar gördü.

26 eylül: iran'ın ingilizce yayın yapan yayın organı press tv'nin muhabirlerinden maya nasır, şam'da muhalifler ile ordu arasındaki bir çatışma sırasında vurularak öldü. katar emiri şeyh hamad bin halife al tani, bm genel kurulu'nda yaptığı konuşmada, aylardır süren şiddet olaylarının son bulması için arap ülkelerinin suriye’ye müdahale etmesi gerektiğini söyledi.

25 eylül: şam'da ordu birlikleri ile rejim yanlısı milislerin karargah olarak kullandığı okulu hedef alan bombalı saldırılarda, yerel medyanın haberlerine göre yedi kişi yaralandı.​


suriyeli muhaliflerin 23 eylül'de şam'daki konferansına çin ve
rusya'dan da temsilciler katıldı. [reuters]

23 eylül: bazı suriyeli muhalif gruplar, başkent şam’da esed rejimine barışçıl şekilde son vermenin yollarını aramak üzere bir araya geldi. buluşma, silahlı isyancı gruplar tarafından tepkiyle karşılandı.

​16 eylül: tahran yönetimi, iran devrim muhafızları’nın suriye’de ordusuna ,‘danışman’ statüsünde tavsiyelere vererek destek olduğunu açıkladı.

​14 eylül: devlet başkanı esed ile bir araya gelen bm-arap birliği suriye özel temsilcisi ibrahimi, ülkedeki krizin suriye halkı, ortadoğu ve bütün dünya için tehdit oluşturduğunu kaydetti.

11 eylül: bm insan hakları yüksek komiseri navi pillay, suriye’de hem ordunun hem de silahlı isyancıların insanlığa karşı suç işlediğini belirterek, uluslararası toplumu ‘önleyici tedbir’ almaya çağırdı.

5 eylül: devlet başkanı esed, suriye'ye insani yardım sevk etmek isteyen kızılhaç ekiplerinin, 'tarafsız ve bağımsız' davranma garantisi verdikleri sürece ülkeye girebileceğini açıkladı. yeni mısır cumhurbaşkanı muhammed mursi, esed'e çok geç olmadan koltuğu bırakma çağrısı yaptı.

2 eylül: bm suriye özel temsilciliği görevini devralmaya hazırlanan ahdar ibrahimi, ülkedeki değişim ihtiyacının, ‘acil, zorunlu ve kaçınılmaz’ olduğunu söyledi. uyuşmazlıkla alakalı tüm taraflarla diyalog kuracağını ifade eden yeni temsilci, müzakereler yoluyla bir sonuca varmak istediğini vurguladı.

ağustos 2012
 

29 ağustos: suriye devlet başkanı esed, ülkesinde yayın yapan dünya tv'ye verdiği mülakatta, devam eden iç karışıklığın üstesinden gelmek için daha fazla zamana ihtiyaç duyduklarını söyledi. suriye'nin kuzeyinde tampon bölge kurulması teklifine de değinen esed, bunun gerçekçi bir fikir olmadığını belirtti.

27 ağustos: silahlı muhalifler, suriye ordusunun bir helikopterini düşürdüklerini açıkladılar.

22 ağustos: lübnan'da, suriye yönetimini destekleyen gruplar ile rejime karşı olanları karşı karşıya ve sonraki günlerde de devam eden ölümlü çatışmalar meydana geldi.

19 ağustos: suriye devlet başkanı beşşar esed, şeker bayramı dolayısıyla halk arasına çıkarak namaz kıldı.

18 ağustos: daha önce afganistan ve irak'ta da görev yapmış tecrübeli cezayirli diplomat ahdar ibrahimi'nin, bm-arap birliği suriye özel temsilcisi olarak atanacağı açıklandı.


unmis can güvenliği kalmadığı gerekçesiyle gözlemcilerini 15
haziran'da şam'daki merkez ofise çekti. [aa]

16 ağustos: bm, nisan ayında başlattığı suriye'deki gözlemci misyonunu, silahsız bm görevlilerinin faaliyetlerini sürdürebilmesi için gerekli koşulların olmadığı gerekçesiyle sonlandıracağını açıkladı. misyonun görev süresi bm güvenlik konseyi tarafından uzatılmadı ve dolayısıyla resmi olarak 19 ağustos tarihinde sona erdi.

15 ağustos: abd savunma bakanı leon panetta, iran yönetiminin suriye’deki rejim yanlısı milisleri eğittiğini ve onlara silah sağladığını iddia etti.

14 ağustos: eski suriye başbakanı hicab, ilk kez kamuoyu önüne çıkarak açıklamalarda bulundu. hicab, rejim güçlerinin moralinin düşük olduğunu, sistemin psikolojik ve maddi olarak çökmekte olduğunu söyledi.

7 ağustos: suriye başbakanlığına vail halki atandı.

6 ağustos: suriye başbakanı riyad hicab, muhaliflerin saflarına katıldığını açıklayarak, ülkesinden ürdün'e kaçtı.

4 ağustos: bm genel kurulu, suriye lideri beşşar esed'i istifaya çağırdı.

2 ağustos: silahlı isyancılar, halep'te bir grup rejim yanlısını kurşuna dizdi. görüntüleri internet ortamında yayınlanan infaz uluslararası toplumun tepkisine neden oldu. bm-arap birliği suriye özel temsilcisi annan, ülkede şiddetin durması için gösterdiği çabalar sonuç vermeyince istifa etti.

1 ağustos: iki haftanın ardından halkın karşısına çıkan suriye lideri beşşar esed, ülkenin geleceğinin devam eden savaşa bağlı olduğunu söyledi. dışişleri bakanı davutoğlu, suriye'nin kuzeyindeki kürt hakimiyetiyle ilgili ankara'nın endişelerini iletmek erbil'e gitti.

temmuz 2012
 

31 temmuz: suriye ordusu halep'e yoğun hava bombardımanı başlattı.

30 temmuz: bm, çatışmalar nedeniyle 200 bin kişinin halep'i terk ettiğini duyurdu.

29 temmuz: iran'ı ziyaret eden suriye dışişleri bakanı velid muallim, ordunun halep'teki isyancıları kısa sürede yenilgiye uğratacağıı söyledi.

28 temmuz: türkiye dışişleri bakanı ahmet davutoğlu, suriye'nin kuzeyinde, bir köyde de olsa her tür 'terörist' yapılanmayı risk olarak gördüklerini belirtti.

27 temmuz: kürtler kuzeyde bir kenti daha ele geçirdi. 

26 temmuz: suriye'nin kuzeyine hakim olan bazı kürt grupların pkk ile yakınlığı ankara'da endişe yarattı.

25 temmuz: suriye yönetimi ordu güçlerini kuzey bölgelerinden çekerek buradaki beş kentin kontrolünü kürt gruplarına bıraktı.

24 temmuz: suriye'nin tehdidine yanıt veren abd yönetimi, kimyasak silah kullanılması halinde bunun hesabının sorulacağını bildirdi.

23 temmuz: suriye hükümeti, yabancı ülkelerden saldırı olması halinde ellerindeki kimyasal silahları kullanacaklarını ilan etti.

21 temmuz: bu zamana kadar küçük kentler ve kırsal bölgelerde yaşanan çatışmalar şam'ın ardından ülkenin ikinci büyük kenti halep'e sıçradı.


şam'ın el-midan bölgesinde çatışmaların sona ermesini ardından
gönüllüler sokakları temizliyor. [afp]

20 temmuz: bm, görev süreleri dolan suriye'deki gözlemcilerin faaliyetlerine bir ay daha devam etmesi kararı verdi. suriyeli isyancılar türkiye sınırındaki bazı gümrük kapılarının kontrolünü ele geçirdi.

19 temmuz: rusya ve çin suriye'ye yaptırım öngören bm güvenlik konseyi karar tasarısını üçüncü kez veto etti.

18 temmuz: şam'da ulusal güvenlik binasına düzenlenen intihar saldırısında, savunma ve içişleri bakanları ile iki üst düzey hükümet yetkilisi hayatını kaybetti.

16 temmuz: uluslararası kızılhaç örgütü suriye'de yaşananları iç savaş olarak nitelendirdi.

13 temmuz: kuzey irak'taki bölgesel yönetimin lideri mesut barzani'nin ev sahipliğinde erbil'de toplanan suriyeli kürt gruplar ortak hareket etme kararı aldı.

12 temmuz:: hama'ya bağlı terimse köyünde düzenlenen helikopterli operasyonda 200'den fazla sivilin hayatını kaybettiği bildirildi.

10 temmuz: şam'da suriye lideri beşşar esed'le görüşen bm-arap birliğ özel temsilcisi kofi annan, toplantının umut verici geçtiğini bildirdi.

6 temmuz: suriye lideri beşşar esed'in yakın dostu olan cumhuriyet muhafızları'nda görevli general menaf tlas, birliğinden firar ederek fransa'ya kaçtı.

5 temmuz: düşürülen uçağın iki pilotunun cenazeleri denizin 1300 metre derinliğinde bulunarak çıkarıldı. paris'te toplanan 'suriye'nin dostları' grubu bm'nin şam'a yönelik yaptırımlarını artırmasını istedi ancak askeri müdahale çağrısı yapmadı. 

3 temmuz: suriye lider beşşar esed, türk uçağının düşürülmesinden dolayı pişman olduklarını açıkladı.

1 temmuz: cenevre'de düzenlenen ve ilk kez rusya'nın da katıldığı suriye konulu uluslararası konferansta, ülkede tarafsız bir ortam yaratabilmek adına geçiş hükümeti kurulmasında uzlaşma sağlandı.

haziran 2012
 

29 haziran: suriye lideri beşşar esed, ülkesindeki sorunların dış müdahalelerle çözülemeyeceğini bildirdi.

28 haziran: barış planı başarısız olan özel temsilci kofi annan, ülkede geçiş süreci sağlanması amacıyla muhalefetin de dahil olduğu bir 'ulusal birlik hükümeti' kurulmasını önerdi. türkiye suriye sınırıda askeri sevkiyat yaptı.

27 haziran: suriye lideri beşşar esed, yeni hükümete ülkedeki isyanı bastırmak için ne gerekiyorsa yapılması talimatını verdi.

26 harizan: ankara şam'a karşı 'çatışma kurallarını değiştirdiğini, bundan sonra suriye'den türkiye sınırında yaklaşan her askeri unsurun hedef olarak değerlendirileceğini açıkladı. nato, türk hükümetine desteğini bildirdi. suriye ordusu ilk kez başkent şam'ın merkezine çok yakın bir bölgeyi bombaladı.

İki ülke arasındaki ortak askeri tatbikat Birleşik Arap Emirlikleri'nde gerçekleşti.

malatya'dan kalkış yapan tsk'ya ait askeri uçak, suriye hava
savunma birlikleri tarafından 'hava sahasını ihlal ettiği gerekçesiyle'
vuruldu. [aa]

25 haziran: şam, türk uçağının, ankara'dan yapılan açıklamaların aksine suriye hava sahasında vurulduğu belirterek, türkiye'nin egemenlik ihlali yaptığını vurguladı. ab düşürülen uçak nedeniyle suriye'yi kınarken, ankara'dan soğukkanlı tavrını sürdürmesini istedi. rejimden kaçan aralarından rütbeli subayların da bulunduğu 33 suriye askeri, türkiye'ye sığındı.

24 haziran: türkiye, suriye'nin düşürdüğü uçağın silahsız olduğunu ve uluslararası hava sahasında hedef alındığını açıkladı. 

23 haziran: suriye ordusu hava sahasını ihlal ettiği gerekçesiyle doğu akdeniz'de bir türk savaş uçağını vurdu.

23 haziran: başbakanlığa atanan riyad hicab kabineyi belirledi, dışişleri bakanı velid muallim ve içişleri bakanı ibrahim şear koltuklarını korudu.

22 haziran: rusya yönetimi, suriye rejimin isyancılarla karşılıklı olarak birliklerini yerleşimlerden çekmeye hazır olduğunu bildirdi.

20 haziran: suriye'deki bm gözlemci misyonun lideri robert mood, suriye halkına borçlu olduklarını çatışmalar azaldığından faaliyetlerine yeniden başlayacaklarını söyledi.

19 haziran: abd başkanı baracak obama ve rusya devlet başkanı vladimir putin ortak aöıklama yaparak suriye'deki şiddetin durması çağrısında bulundu.

17 haziran: hums kentine yapılan bombardımanda en az 80 kişinin öldüğü öne sürüldü.

16 haziran: çatışmaların durmaması nedeniyle bm gözlemci misyonunu askıya aldığını açıkladı. 

15 haziran: istanbul'da toplanan suriyeli muhalifler bm'ye baskıyı artırmanın yolunu ele aldı.

14 haziran: uluslararası af örgütü, suriye'nin insanlık suçu işlediğini ilan ederek rejim güçlerinin, çocukların da dahil olduğu sivilleri öldürüp yerleşim yerlerini ateşe verdiğini belirtti.


bm, suriye'nin batısındaki haffa kasabasında gözlemcilerine ateş
açıldığını açıkladı. [reuters]

13 haziran: bm'nin barışı koruma operasyonlarının başındaki herve ladsous, suriye'deki şiddeti ‘iç savaş’ olarak tanımlayan ilk örgüt yetkilisi oldu.

8 haziran: bm-arap birliği özel temsilcisi kofi annan suriye'de iç savaş çıkabileceği uyarısında bulundu.

7 haziran: hama'ya bağlı el kubeyr köyünde çoğu kadın ve çocuk en az 86 kişinin öldürüldüğü ortaya çıktı. rejim ve isyancıları katliamla ilgili birbirlerini suçladı. abd dışişleri baknaı hillary clinton, suriye lideri beşşar esed'in ülkeyi terketmesi gerektiğini söyledi. bm genel sekreteri suriye rejiminin meşruiyetini kaybettiğini bildirdi.

6 haziran: şam yönetimi uluslararası örgütlerin suriye'de insani yardım faaliyetlerine ilk kez izin verdi. riyad hicab yeni başbakan olarak atandı.

5 harizan: rusya ve çin annan planının desteklenmesi gerektiğinin altını çizerek, şam'ı hedef alan dış müdahaleye karşı olduklarını ilan etti.

3 haziran: suriye lideri beşşar esed dış kaynaklı bir savaşla karşı karşıya olduklarını söyledi. lübnan'da alevilerle sünniler arasındaki çatışmaların artması üzerine orduya 'vur emri' verildi.

2 harizan: bm-arap birliği özel temsilcisi kofi annan suriye'nin giderek büyük bir savaşa sürüklendiği söyledi.

mayis 2012
 

30 mayıs: beşşar esed'le şam'da görüşen bm-arap birliği özel temsilcisi kofi annan, suriye liderini cesur adım atmaya davet etti. türkiye, ankara'da tüm suriyeli diplomatları sınırdışı etti.

27 mayıs: bm, hula katliamını kınadı.

26 mayıs: hums'a bağlı hula kasabasında 100 civarında sivil katledildi. şam ile silahlı isyancılar olayın sorumlusu olarak birbirlerini suçladı.

24 mayıs: iktidardaki baas partisi'nin büyük çoğunluğun kazanadığı yeni parlamento göreve başladı.

18 mayıs: lübnan'da şiddetlenen çatışmalarda dokuz kişi öldü.


batılı ülkeleri suriye'de 'kaos ekmekle' suçlayan esed, özellikle
fransa'yı uyardı. [al jazeera]

16 mayıs: rus televizyonuna röportaj veren suriye lideri beşşar esed, batılı güçlerin ülkesinde kaos yaratmaya çalıştığını söyledi.

15 mayıs: rastan kentinde düzenlenen saldırıda en az 23 suriye askeri öldürüldü.

13 mayıs: suriye'deki gerilimi lübnan'a sıçradı. trablus kentinde alevilerle sünniler arasında çatışma çıktı.

12 mayıs: suriye'de iki ay boyunca esir alınan türk gazeteciler adem özköse ve hamit coşkun serbest bırakıldı.

10 mayıs: şam'da meydana gelen bombaları saldırılarda en az 55 kişi öldü.

5 mayıs: şubat ayında kabul edilen yeni anayasa ve beşşar esed'in reform sözü gereği, ülkede yarım asır sonra ilk kez çok partili genel seçimler yapıldı. muhalifler sandığı boykot etti.

4 mayıs: bm-arap birliği temsilcisi kofi annan'ın sözcüsü, suriye'deki çatışmaların hemen sona eremeyeğini, barış planının halen yürürlükte olduğunu söyledi.

3 mayıs: insan hakları izleme örgütü, suriye'de savaş suçu işlendiğini bildirdi. .

2 mayıs: silahlı isyancıların halep yakınlarında bir konvoya düzenlediği saldırı ile şam'da çıkan çatışmada toplam 21 asker hayatını kaybetti.

nisan 2012
 

27 nisan: bm, suriye yönetiminden askerlerini yerleşimlerden çekmesi konusunda uyarıda bulundu. şam'da meydana gelen intihar saldırısında en az dokuz kişi öldü.

25 nisan: muhaliflerin yoğun olduğu hama kentinde bir binada meydana gelen patlamada çok sayıda kişi öldü.

21 nisan: bm güvenlik konseyi suriye'ye ateşkesi denetlemek amacıyla giden heyetin 300 kişiye çıkmasını oybirliği ile kabul etti.

20 nisan: paris'te toplanan 'suriye'nin dostları' grubu annan planının son umut olduğunu aksi takdirde bm güvenlik konseyi'nin yaptırım kararı alabileceğini açıkladı.

19 nisan: bm genel sekreteri ban ki-moon suriye'nin ateşkese uymadığını bildirdi.

18 nisan: çin'i ziyaret eden suriye dışişleri bakanı muallim, annan planını uyguladıklarını ve ülkeye gelen gözlemcilerle de birlikte çalışabileceklerini söyledi.

16 nisan: bm gözlemcileri humus'ta bombardımanın devam ettiğini ve ateşkesin kağıt üstünde kaldığını açıkladı.

15 nisan: ateşkesi denetlemek üzere altı bm gözlemcisi şam'a ulaştı.

14 nisan: bm güvenlik konseyi, suriye'ye ilk etapta 30 kişilik silahsız bir askeri gözlemci misyonu gönderilmesini oy birliğiyle kabul etti.

13 nisan: bm, suriye'deki ateşkesi denetlenmesi gözlemci gönderileceğini açıkladı.


bm ve arap birliği’nin suriye özel temsilcisi kofi annan, bm gü-
venlik konseyi’nden, suriye yönetimine kent merkezlerinden ağır si-
lahları ve ordu birliklerini çekme çağrısında bulunmasını istedi. [afp]

12 nisan: bm ateşkesin 'kısmen' uygulmaya başlandığını açıkladı, ancak suriye yönetiminin askeri birlikleri yerleşimlerden çekmesi gerektiğini bildirdi. şam yönetimi çatışmalar nedeniyle komşu ülkelere kaçan vatandaşlarının artık evlerine dönebileceğini bildirdi.

11 nisan: suriye yönetimi, sürenin dolmasına 12 saat kala askeri operasyonların sabah saatlerinde sona ereceğini ancak ordunun alarmda kalacağını ilan etti.

10 nisan: ateşkesin başlamasına saatler kala rusya yönetimi, şam'ın adımlarının yetersiz olduğunu açıkladı. suriye yönetiminin talebi üzerine bm ateşkesi iki gün erteleyerek, şam'a son tarih verdi.

9 nisan: suriyeli muhalifler bm'nin ateşkese planına uyulmasını için yazılı güvence isteyen şam yönetiminin talebini kabul etmedi.

7 nisan: türkiye başbakanı recep tayyip erdoğan, ateşkese uyulması için verilen süreye uyulmadığı takdirde şam'a karşı yeni yaptırım uygulayacağını söyledi.

6 nisan: türkiye'de dışişleri bakanı ahmet davutoğlu artan mülteci sayısıyla ilgili bm'yi daha aktif olmaya çağırdı.

5 nisan: bm ateşkese uyulmadığı takdirde güvenlik konseyi'nin şam'a karşı yeni adımlar atılabileceğini bildirdi.

3 nisan: bm-arap birliği özel temsilcisi kofi annan barış planının uygulamaya konulmasi için 10 nisan'a kadar süre verdi, annan'ın şartı şam tarafından kabul edildi.

2 nisan: 'suriye'nin dostları' grubunun ikinci toplantısı istanbul'da yapıldı. altı maddelik barış planı hazırlayan bm-arap birliği özel temsilcisi kofi annan'dan yol haritası belirlemesi istendi. suriye ulusal konseyi'nin tek meşru temsilci olarak tanınma talebi karşılık bulmadı.

körfez ülkeleri özgür suriye ordusu'na mali yardımada bulunma ve muhalif askerler maaş ödeme sözü verdi.

mart 2012
 

31 mart: türkiye başbakanı recep tayyip erdoğan, annan'a, suriye devlet başkanı esed'in ciddiye alınabilmesinin tek şartının verdiği sözleri tutması olduğunu söyledi.

30 mart: erdoğan, bm-arap birliği suriye özel temsilcisi annan'ın planının şiddeti sona erdireceği yolunda ümidi olmadığını söyledi.

suriye'de çatışmalar sürerken, muhalifler tüm özgür suriye ordusu üyelerinin koordinasyonu için yeni bir komuta oluşturdu.

bm-arap birliği suriye özel temsilcisi kofi annan, suriye hükümetinin, hazırladığı barış planı kapsamında derhal ateşkes ilan etmesi gerektiğini bildirdi.

29 mart: suriyeli aktivistlere göre, ülke genelinde şam yönetimine bağlı askerlerin operasyonlarında en az 30 kişi hayatını kaybetti.


batılı ülkeler, daha önce annan'ın barış planını kabul ettiğini açıkla-
yan suriye liderinden icraata geçmesini istedi. [sana]

28 mart: abd ve diğer ülkeler, annan'ın barış planını kabul ettiğini açıklayan suriye liderinden acil uygulama istedi.

irak'ta toplanan arap birliği ülkelerinin dışişleri bakanları ve temsilcileri, özel temsilci kofi annan'ın planına arka çıkan karar taslağında anlaştı.

27 mart: beşşar esed'in, bm-arap birliği özel temsilcisi kofi annan'ın altı maddelik planını uygulayacağı açıklandı.

suriyeli muhalifler, isyanın devam ettiği ülkelerinde şam yönetimine karşı atılacak adımları ve siyasi krizin çözümüne ilişkin önerilerini istanbul’da bir araya geldikleri toplantıda ele aldı. federasyon taleplerinin karşılanmamasına tepki gösteren kürt gruplar toplantıyı terk etti.

26 mart: türkiye, şiddet olaylarının yarattığı güvenlik kaygıları nedeniyle suriye'nin başkenti şam'daki büyükelçiliğini geçici olarak kapattı.

rusya federasyonu'nun başkenti moskova'daki temaslarda bulunan bm-arap birliği suriye özel temsilcisi kofi annan, suriye devlet başkanı beşşar esed'in kaderini sadece suriyelilerin tayin edebileceğini söyledi.

25 mart: dönemin rusya devlet başkanı dimitri medvedev, bm-arap birliği suriye özel temsilcisi'ne 'her seviyede tam destek' vereceklerini açıkladı.

24 mart: londra merkezli suriye insan hakları gözlemevi’nden yapılan açıklamada, hama kentinde iki hafta önce başlayan kuşatma hız kazandı. suriye ordusu bölgedeki operasyonların şiddetini arttırdı.

özgür suriye ordusu, ülkenin önde gelen ordu kaçağı komutan general mustafa el şeyh önderliğinde tüm isyancı liderlerin bir çatı altında toplanacağı bir askeri konseyin kurulmasının yakın olduğu haberini verdi.

23 mart: brüksel'de yapılan avrupa birliği genel işler konseyi toplantısında, birlik üyesi ülkelerin dişişleri bakanları, suriye'de devlet başkanı esed'in eşi ve diğer aile bireylerinin yer aldığı isimlerle bazı kuruluşlara yeni yaptırımlar uygulama konusunda anlaştı.

binlerce kişi "geliyoruz ey şam" sloganıyla sokaklara dökülürken, ordu ülkenin birçok bölgesinde operasyonlarını sürdü. muhaliflere göre cuma günü ülke genelinde 34 kişi öldü.

21 mart: bm güvenlik konseyi, moskova ve pekin'in de tavrını değiştirmesiyle, suriye özel temsilcisi annan'ın barış planını destekleme kararı aldı.

20 mart: rusya, uluslararası kızılhaç örgütü'nün, suriye hükümeti ve silahlı muhaliflerin, çatışmaların ve şiddetin sürdüğü bölgelerde her gün acilen iki saatlik ateşkes ilan etmeleri çağrısına destek verdiğini açıkladı.

suriye ordusunun tanklarla şam, halep ve deyr ez zor'a girmesi üzerine direnişçiler, 'sivillere yönelik katliamı önlemek için' mevzilerini terketti.

insan hakları izleme örgütü, esed rejimine karşı mücadele eden silahlı grupları işkence, adam kaçırma ve yargısız infaz yaptıkları iddiasıyla eleştirdi.

19 mart: şam’ın mezze bölgesindeki çatışmada görgü tanıklarının ifadelerine göre en az 84 kişinin hayatını kaybetti.

suriyeli iki subayın, çoğu kadın ve çocuk yaklaşık 200 kişi ile birlikte sınırı aşarak hatay’a geçtiği bildirildi.

fransa, bm güvenlik konseyi'nden, suriye'de şiddeti durdurmak ve krize siyasi çözüm bulmak için görevlendirilen bm-arap birliği özel temsilcisi kofi annan'a destek veren bir açıklamayı kabul etmesini istedi.


başkent şam'ı sarsan saldırılar istihbarat merkeziyle polis karako-
lunu vurdu, en az 27 kişi öldü. [reuters]

17 mart: başkent şam'da meydana gelen iki şiddetli patlama hükümet binalarını hedef aldı. bomba yüklü araçlarla istihbarat merkezi ve polis karakoluna iki ayrı saldırı düzenlendi. en 27 kişi öldü, 97 kişi de yaralandı.

16 mart: birleşmiş milletler, suriye'deki durumu incelemek üzere haftasonu ülkeye bir insani yardım misyonu göndereceğini açıkladı.

bm ve arap birliği suriye özel temsilcisi kofi annan, güvenlik konseyi’nde yaptığı konuşmada, şam rejimi ve muhalifler arasında yürüttüğü arabuluculuk girişimlerine destek istedi ve konsey üyesi 15 ülkenin bir yıldır süren şiddete karşı ‘birlik mesajı’ vermesi gerektiğini kaydetti.

suriye'de bir süre kaybolan ve perşembe günü istibarat yetkililerine teslim edildikleri açıklanan iki türk gazeteciyle ilgili olarak, türkiye başbakan yardımcısı bülent arınç, dışişleri bakanlığının, gazetecilerin ülkelerine sağ salim getirilmelerini takip edeceğini söyledi.

türkiye dışişleri bakanlığı, şam'daki büyükelçiliğin 22 mart'ta kapanacağını duyurdu ve suriye'de yaşayan vatandaşlara yurda dönmelerini tavsiye etti.

suriye'de muhalifler, gün boyunca farklı bölgelerde protesto düzenlerken, yabancı ülkelere askeri müdahale çağrısında bulundu.

the guardian gazetesinde yayınlanan suriye devlet başkanı ve eşinin yazışmalarına göre, esma esed'in babası damadına 'halkla ilişkiler' önerilerinde bulunmuş.

15 mart: suriye’de 15 mart 2011'de başlayan ve bm verilerine göre 8 binden fazla insanın hayatını mal olan, 230 bin kişinin evlerini terk etmek zorunda kaldığı, yaklaşık 30 binin kişinin de mülteci durumuna düştüğü halk ayaklanmasının birinci yılı doldu.

isyanın birinci yıl dönümünde, rejime destek veren yüz binlerce kişi gösteri düzenledi.

beyaz saray'da ingiltere başbakanı david cameron'ı ağırlayan abd başkanı barack obama, suriye'ye müdahalenin iç savaşa yol açabileceğini söyledi.

ingiltere'de yayınlanan the guardian gazetesi, suriye devlet başkanı beşşar esed ve eşi esma esed'in kişisel elektronik posta adreslerinden yaptıkları yazışmaları yayımladı.

suriye'de bir süredir kendilerine ulaşılamayan gerçek hayat dergisinin orta doğu temsilcisi adem özköse ve kameraman hamit coşkun'un, rejim yanlısı milislerce istihbarat yetkililerine teslim edildiği öğrenildi.

14 mart: bm ve arap birliği'nin suriye özel temsilcisi kofi annan, şiddetin durması için sunduğu önerilere suriye lideri tarafından verilen yanıtı inceledi.

uluslararası af örgütü, suriye’de yaklaşık bir yıldır süren rejim karşıtı ayaklanmalar sırasında gözaltına alınanların geniş çaplı işkenceye maruz kaldıklarını belirtti. örgütün yayımladığı rapora göre tutuklulara yapılan işkenceler neredeyse insanlık suçu olarak değerlendirilebilecek nitelikte. (raporun orijinal ingilizce metni)

türkiye'de yayın yapan gerçek hayat dergisinin orta doğu temsilcisi ve milat gazetesinin köşe yazarı adem özköse ile kameraman hamit coşkun, suriye'nin idlib kentine kayboldu.

13 mart: suriye devlet başkanı beşşar esed, ülkede milletvekili seçimlerinin 7 mayıs’ta yapılacağını duyurdu.

bm mülteciler yüksek komiserliği (unhcr), suriye’de muhalif gösterilerin başladığı mart 2011'den beri, tahminen 230 bin kişinin yaşadığı bölgelerden göç ettiğini açıkladı. kurum, bu kişilerden 30 bininin ülkeyi terk ederek yurtdışına çıktığı, 200 bininin ise ülke içinde yer değiştirdiği öngörüsünde bulundu.

hums'ta, bir önceki gün sabaha karşı en az 45 kadın ve çocuğun öldürülmesi üzerine rejim karşıtları ülkede bir günlük yas ilan etti.

12 mart: suriye güvenlik güçlerinin idlib'teki operasyonu sürerken, muhalifler 'hükümetin eşkıyalarının' kentte en az 70 kişiyi öldürdüğünü söyledi.

bm genel sekreteri ban ki-mun, güvenlik konseyi oturumunda yaptığı konuşmada, esed'den, kofi annan'ın barış önerilerine uygun şekilde, 'birkaç gün içinde' harekete geçmesini istedi.


mart başında esed'le iki kez görüşen bm özel temsilcisi kofi
annan, iyimserlik için nedenleri bulunduğunu belirterek suriye
liderinden afrika atasözündeki gibi 'gemisinin yönünü değiştir-
mesini' istedi. [reuters]

11 mart: suriye devlet başkanı beşşar esed ile haftasonu ikinci görüşmesini yapan bm ve arap birliği suriye özel temsilcisi kofi annan, mevcut durumda ülkede akan kanı durdurmak çok zor olsa da, süreçten umutlu olduğunu söyledi.

10 mart: beşşar esed'i iknaya giden kofi annan'ın aldığı mesaj "terörist gruplar kaos ve istikrarsızlık yaymaya devam ederken hiçbir siyasi diyalog başarıya ulaşamaz" oldu.

suriye'nin türkiye sınırı yakınındaki idlib'de ordu, sabah saatlerinde muhaliflere yönelik saldırı başlattı, sivillerin tahliyesine izin verdi.

9 mart: suriye'de devam eden şiddet olaylarından kaçan bazı yüksek rütbeli askerler türkiye’ye geldi. suriye ordusunda görevli, iki general bir albay ve iki astsubay, hatay'ın reyhanlı ilçesine bağlı kavalcık köyü yakınlarından, sınırı geçerek türkiye'ye ulaştı.

bm genel sekreteri ban ki-mun'un insani işlerden sorumlu yardımcısı valerie amos, suriye hükümetinin, kendilerine bağlı birimlerin ülkede sadece 'sınırlı bir değerlendirme' yapmalarınına izin verdiğini açıkladı.

8 mart: suriye petrol ve madeni kaynaklar bakan yardımcısı abduh husameddin, esed rejiminden ayrılarak muhaliflerin safına geçtiğini açıkladı.

türkiye cumhurbaşkanı abdullah gül, tunus cumhurbaşkanı munsif merzuki ile görüşmesi sonrası düzenlenen ortak basın toplantısında, ülkesinin, bölge dışından suriye'ye yönelik bir müdahaleye karşı olduğunu söyledi.

bm ve arap birliği’nin suriye özel temsilcisi kofi annan’ın, ‘diplomatik çözüm’ talebi şam rejimine karşı direnen muhalifler tarafından reddedildi.

7 mart: suriye veya iran’a askeri operasyon düzenlemeyi planlamadığını belirten abd başkanı, cumhuriyetçileri ‘düşüncesizlikle’ suçladı.

rusya'daki seçimlerden sonra yeniden devlet başkanı olan vladimir putin, yaptığı ilk konuşmanın ardından sorulan, suriye liderine moskova'nın kapılarını açıp açmayacağı sorusuna "bu tartışma konusu bile değil" yanıtını verdi.

bm ve lübnanlı yetkilelere göre, hums'ta yoğun ateş altında kalan ve aralarında çocuk, kadın ve yaralıların da bulunduğu iki bin sivil sınırı geçti.

uluslarararası kızılhaç örgütü, suriye kızılayı'nın ordu birliklerinin haftalardır şiddetli operasyonlarının ardından kontrolü sağladığı hums'un baba amr semtine girdiğini açıkladı.

6 mart: abd'nin eski başkan adaylarından cumhuriyetçi senatör john mccain, suriye devlet başkanı beşşar esed'e bağlı güçlere hava saldırıları düzenlenmesini istedi.

5 mart: bm ve arap birliği'nin suriye özel temsilcisi kofi annan'ın 10 mart'ta şam'a gideceği açıklandı. bu, bm eski genel sekreteri'nin, 24 şubat'ta göreve getirilişi sonrası suriye'ye ilk ziyareti olacak.

bm genel kurulu başkanı abdülaziz nasır, rusya'yla çin'in güvenlik konseyi kararlarını vetosu ile şam'a yanlış mesaj verildiğini söyledi ve örgütün daha aktif olması çağrısı yaptı.

4 mart: uluslararası kızılhaç ve kızılay örgütleri, suriye'de rejime bağlı güçlerin yaklaşık bir aydır yoğun bombardıman altında tuttuğu hums şehrinin baba amr bölgesinden kaçanlara yakın bir bölgede insani yardım dağıtmaya başladıklarını açıkladı.


dokuz gün hums'ta mahsur kalan yaralı fransız gazeteciler ülke-
lerine döndü. [reuters]

3 mart: suriye'deki şiddetin 'acımasız' boyutta olduğunu söyleyen bm genel sekreteri, bir kez daha şam yönetiminden insani yardımlara izin vermesini istedi.

türkiye dışişleri bakanı ahmet davutoğlu, uluslararası toplumun, 'şiddetin bir an önce durdurulması konusunda' suriye karşı harekete geçmesi gerektiğini söyledi.

suriye’de esed rejimine bağlı kuvvetler hums’un farklı bölgelerini bombalamaya devam ederken, kızılhaç’ın kente yardım malzemelerini ulaştırmasına yine izin verilmedi.

2 mart: avrupa birliği liderleri, brüksel'de yapılan toplantıda suriye ulusal konsey'ini halkın meşru temsilcisi olarak tanıdı.

hums kentinde bir önceki hafta ordu birliklerinin düzenlediği topçu ateşinde yaralanan ve çatışmaların ortasındaki kentte mahsur fransız gazeteci edith bouvier ve foto muhabiri william daniels komşu ülke lübnan’a ulaştı.

1 mart: bm ile arap birliği adına şam'ı ziyarete hazırlanan annan, şiddetin bitmesi için uluslararası topluma çağrı yaptı. temsilcinin esed'le görüşüp görüşmeyeceğini bilmiyor.

suriye devlet başkanı beşşar esed'e bağlı güçler tarafından 27 gündür yoğun bombardımana tutulan hums kentine yönelik ordu birliklerinin saldırıları hız kazandı. bölgeden gelen son haberlere göre, kentin girişine tanklar yığan ordu yeni bir saldırıya hazırlanıyor.

uluslararası kızılhaç komitesi ve suriye kızılayı'na ait yardım malzemelerini taşıyan yedi kamyondan oluşan konvoy, hums'un baba amr semtine giremedi.

şubat 2012
 

29 şubat: el mundo gazetesi, ispanyol gazeteci javier espinosa'nın, suriye'de şiddetli çatışmaların sürdüğü hums kentinden lübnan'a kaçmayı başardığını açıkladı.

28 şubat: bm insan hakları yüksek temsilcisi navi pillay, suriye’deki durumun hızla kötüleştiğini kaydederek, şam yönetiminden şiddete son vererek ateşkes ilan etmesini istedi.

27 şubat: suriye'de halk oylamasına sunulan yeni anayasanın kabul edildiği açıklandı. devlet televizyonu, yeni anayasanın yüzde 89,4 'evet' oyu alarak onaylandığını ve referanduma katılım oranının yüzde 57,4 olduğunu kaydetti.

ab dışişleri bakanları, suriye merkez bankası'nın da aralarında olduğu bazı kurum ve kişilerin hesaplarının dondurulması konusunda uzlaştı.

esed rejiminden kaçarak irak topraklarına giren 30 asker, kuzeydeki kürt yönetimi tarafından korumaaltına alındı.


suriye'de yeni anayasa, referandumda yüzde 89,4 oranında 'evet'
oyu alarak kabul edildi. [afp]

26 şubat: beşşar esed'in söz verdiği anayasal reformların hayata geçmesi için düzenlenen halk oylamasında suriyeliler oy kullandı. ancak referandum kararı esed üzerindeki uluslararası baskıyı azaltmaya yetmedi. aktivistler referanduma boykot çağrısı yaptı.

25 şubat: suriye kızılayı çalışanları, uzun süredir hükümet güçlerince bombalanan kuşatma altındaki hums kentine bağlı baba amr semtine girdi. kızılay ekibi ambülanslarla aralarında kadınlarla çocukların da olduğu yedisi yaralı 27 kişiyi tahliye etti.

ülkede kızılay tekrar çatışma bölgelerine girmeyi beklerken, başta hums ve hama'da olmak üzere, bombardımanlarda en az 52 kişi öldü.

türkiye dışişleri bakanı ahmet davutoğlu, suriye'nin geleceğinin ülke halkına teslim edilmesi gerektiğini kaydederek, "suriye kimsenin şahsi mülkü değildir. hiçbir grubun, partinin, ideolojinin de mutlak hakimiyetinde değildir" dedi.

24 şubat: bm eski genel sekreteri kofi annan, bm genel sekreteri ban ki-mun ve arap birliği genel sekreteri nebil el arabi tarafından suriye özel temsilciliğine atandı.

‘suriye’nin dostları’ grubu ilk toplantısını tunus’ta gerçekleştirdi; 60’dan fazla bakan ve hükümet yetkilisi suriye’de devam eden şiddetin son bulması için çözüm aradı.

23 şubat: bm genel sekreteri ban ki-mun, türkiye dışişleri bakanı ahmet davutoğlu'na, krize çözüm bulunmasında ankara'nın rolünü takdir ettiğini iletti.

bm'nin görevlendirdiği bağımsız bir araştırma komisyonu, suriye'de insanlık suçu işleyen askeri ve siyasi görevlilerin kimliklerini belirledi.

suriye'de iki gazetecinin öldüğü saldırıdan yaralı kurtulan fransız muhabir, internete yüklenen video aracılığıyla sağlık durumunu anlattı.


hums’un baba amr semtindeki medya merkezinin bombalanması
sonucu fransız remi ochlik hayatını kaybetti. [reuters]

22 şubat: fransa cumhurbaşkanı nicolas sarkozy, suriye'nin hums kentinde biri fransız diğeri amerikalı iki gazetecinin ölümünün, şam yönetiminin artık gitmesi gerektiğini gösterdiğini söyledi.

21 şubat: uluslararası kızılhaç örgütü, sivillere yardım taşımak için sıcak bölgelerde günde iki saat ateşkes yapılmasını istiyor. suriye'de muhaliflere göre son 24 saatte ölenlerin sayısı 70'i buldu.

20 şubat: pazar gününü 'başkaldırı günü' ilan eden suriyeli muhalifler birçok kentte gösteri düzenliyor, idlib ve hums'ta ise şiddetli çatışmalar yaşanıyor.

çin'de, rejimin ingilizce yayın yapan people's daily gazetesi, batılı ülkeleri, suriye'de iç savaş çıkarmaya çalışmakla suçladı.

17 şubat: bm genel sekreteri ban ki-mun, suriye yönetimine sivillere yönelik şiddeti durdurma çağrısında bulunarak, ülkede insanlığa karşı suç işlendiğine işaret etti.

nato, şam rejiminin muhalifleri sert biçimde bastırdığı suriye’ye yönelik bir askeri harekat planı olmadığını açıkladı. bunun yerine 'bölgesel bir çözümün' ortaya konmasını tercih edeceklerini söyledi.

15 şubat 2012: suriye ordusunun hums'ta başlattığı saldırılar onuncu gününe girerken, suriyeli aktivistler, şehrin bazı bölgelerinin 15 dakikada bir top ateşine tutulduğunu ve yaralıların hastanelere götürülemediğini duyurdu.

türkiye dışişleri bakanı ahmet davutoğlu, 24 şubat’ta tunus’ta suriye konusunda düzenlenecek toplantıdan şam yönetimine karşı güçlü bir mesaj çıkacağına inandığını belirtti.

hama ve hums'ta operasyonlar sürerken suriye devlet başkanı beşşar esed, ülkede yeni anayasa için 26 şubat'ta referandum yapılması talimatı verdi.

14 şubat: washington'da bir araya gelen abd ve türkiye dışişleri bakanları, şiddetin sürdüğü ülkeye birlikte yardım ulaştıracaklarını söyledi.

13 şubat: rusya dışişleri bakanı sergey lavrov, arap birliği'nin, suriye'ye bir barışgücü misyonu gönderilmesini içeren planını incelediğini söyledi.

suriye gündemiyle toplanan bm genel kurulu’na hitap eden bm insan hakları yüksek temsilcisi navi pillay, suriye'de mart 2011'den beri insanlığa karşı suç işlendiğini tekrarlayarak, “bu durum cezasız kalmamalı” dedi.

12 şubat: arap birliği, suriyeli muhaliflere mali destek verme ve bm'den bu ülkeye barış gücü yollamasını talep etme kararı aldı.

11 şubat: başkent şam'da bir tuğgeneral silahlı saldırı sonucu öldü. çatışmalar ayrıca lübnan'a da sıçradı. esed taraftarları ve karşıtları arasındaki kavga, silahlı çatışmaya dönüştü.


suriye'nin kuzeyindeki halep'te, bir istihbarat merkezi ile askeri
üste meydana gelen patlamalarda 25 kişi hayatını kaybetti. [afp]

10 şubat: abd'de temaslarda bulunan türkiye dışişleri bakanı ahmet davutoğlu, suriye'de halkın her gün öldürülmesinin görmezden gelinemeyeceğini söyledi.

abd başkanı barack obama, hums kentinde havan topu ve roketlerle saldırıları düzenleyen suriye ordusunun, 'rezilce kan döktüğünü' söyledi.

suriye'nin kuzeyindeki halep'te, bir istihbarat merkezi ile askeri üste meydana gelen patlamalarda 25 kişi hayatını kaybetti.

9 şubat: bm genel sekreteri ban ki-mun, arap birliği’nin, suriye'deki tartışma yaratan gözlemci misyonunu ‘sıfırdan başlatmak’ istediğini açıkladı.

internet üzerinden abd'deki gazetecilerle konuşan muhalif bir özgür suriye ordusu subayı, washington’ın kendilerine, genel olarak silah ve özellikle de roketatar göndermek için bir yol bulması gerektiğini belirtti.

8 şubat: rusya'nın, suriye'nin iç barış istediğine dair açıklamasından saatler sonra, şam yönetimi hums kentindeki saldırılarını artırdı. suriye genel devrim konseyi, çarşamba günü ülkenin çeşitli kentlerinde düzenlenen askeri operasyonlarda 117 kişinin öldüğünü duyurdu.

7 şubat: suriye ordusunun hums kentindeki saldırıları sürdü. aktivistler ve görgü tanıklarının aktardığı bilgilere göre kentteki binalarda ciddi hasara neden olan büyük çapta patlamalar meydana geldi.

italya, fransa ve körfez işbirliği konseyi ülkeleri şam büyükelçilerini istişare amaçlı olarak çağırdı. rusya dışişleri bakanı lavrov ise, esed'in 'arap birliği misyonunun devamını istediğini' söyledi.

6 şubat: suriyeli aktivistler, şam yönetimini hedef alan karar tasarısının bm güvenlik konseyi’nde reddedilmesinın ardından, devlet başkanı beşşar esed’e bağlı birliklerin, ülkenin batısında yer alan hums şehrine yönelik saldırılarını sertleştirdiklerini duyurdu.

amerika birleşik devletleri, şam büyükelçiliği'ni kapatma kararı aldı.

rusya dışişleri bakanı sergey lavrov, bm güvenlik konseyi’nde 4 şubat'ta oylanan suriye ile ilgili karar tasarısını moskova'nın veto etmesinin batı'da histeri yarattığını söyledi.


suriyeli muhalifler, hama katliamı'nın 30 yıldönümünde ölenleri
anmak için bir araya geldi. [afp]

5 şubat: suriye'nin türkiye sınırına yakın bölgesinde, suriye ordusu ile muhalifler arasında çatışma yaşandığı açıklandı.

türkiye dışişleri bakanı ahmet davutoğlu, suriye'de baskıdan bunalan herkesin türkiye'ye gelebileceğini söyledi; bu uygulamanın beşşar esed'e karşı güçlü bir sinyal olacağının altını çizdi.

arap birliği genel sekreteri nebil el arabi, birleşmiş milletler'den destek arayışlarının rusya ve çin tarafından bloke edilmesine karşın suriye’deki krizi çözümlemek için çabalarına devam edeceklerini kaydetti.

4 şubat: suriye'deki son gelişmelerele görüşmek üzere toplanan bm güvenlik konseyi'nde, daimi üyeler rusya ve çin, şam yönetimine karşı hazırlanan kararı veto etti.

suriyeli aktivistler, ordunun tanklar, havan topları ve makinalı tüfeklerle saldırdığı hums'ta ölü sayısının 217'ye ulaştığını açıkladı.

2 şubat: hafız esed'in, 1982'de hama'da ayaklanan müslüman kardeşleri kanlı bir şekilde bastırmasının 30. yıldönümünde, oğul esed'e karşı ayaklananlar bu kez hama katliamını anmak için bir araya geldi.

suriyeli muhaliflerin oluşturduğu yerel koordinasyon komiteleri’ne göre günü şam, idlib, dera ve hums'ta çoğu sivil en az 68 kişi öldü.

ocak 2012
 

30 ocak: al jazeera’ye konuşan özgür suriye ordusu komutanı riyad el esed, rejimin kontrolü kaybetmeye başladığını söyledi.

rusya, suriye yönetiminin, muhaliflerin temsilcileriyle moskova'da gayriresmi görüşmeler yapılması teklifini kabul ettiğini açıkladı.

29 ocak: rusya, arap birliği'nin, suriye’deki gözlemci heyetinin çalışmalarını ülkedeki şiddet eylemlerinin artmasından dolayı askıya alması kararını sert şekilde eleştirdi. dışişleri bakanı sergey lavrov, şiddetin artması durumunda ülkede görev yapan gözlemci sayısının azaltılması değil, artırılması gerektiğini savundu.

28 ocak: arap birliği, suriye’deki iç karışıklık ve şiddeti durdurmaya yönelik planının uygulamasını denetlemek üzere bu ülkeye gönderdiği gözlemci heyetinin çalşmalarını askıya aldı.

kuzey irak bölgesel kürt yönetimi başkanı mesut barzani, suriye'deki kürt gruplara ‘birleşin’ çağrısı yaptı.


kuzey irak bölgesel kürt yönetimi başkanı mesut barzani,
suriye'deki kürt gruplara ‘birleşin’ çağrısı yaptı. [reuters]

27 ocak: aktivistler, suriye’nin hums kentinde yaşanan çatışmalar sonucu en az 30 kişinin hayatını kaybettiğini duyurdu.

26 ocak: birleşmiş milletler, ülkedeki ölü sayısına dair son durumu takip etmenin artık güçleştiğini belirterek, mevcut durumda böyle bir bilgilendirme yapamayacağını bildirdi.

24 ocak: suriye dışişleri bakanı velid muallim, beşşar esed’in daha önce vadettiği demokratik reformlar çerçevesinde yeni bir anayasa hazırlandığını ve bunun bir kaç hafta içerisinde halkın oyuna sunulacağını bildirdi.

suriye, ülkede görev yapan arap birliği gözlemci heyetinin görev süresini bir ay daha uzatma kararı aldı.

23 ocak: suriye, arap birliği'nin, devlet başkanı beşşar esed'in yetkilerini devrederek erken seçime gidilmesine ve bir 'ulusal birlik hükümeti' kurulmasına yönelik yeni girişimini kınadı.

ab dışişleri bakanları, arap birliği'nin son planını reddeden suriye'ye karşı yaptırım listesini genişletti. brüksel'de toplanan bakanların, mal varlıkları dondurulan ve ab üyesi ülkelere seyahatleri yasaklanan suriyeli güvenlik yetkililerinin sayısını artırdığı açıklandı.

22 ocak: suudi arabistan, şam yönetiminin arap birliği barış planına imza atarak verdiği şiddeti sona erdirme sözünü tutmadığını öne sürerek, suriye’ye gönderdiği gözlemcileri geri çekeceğini açıkladı.

21 ocak: abd, şiddet olaylarının devam ettiği suriye’deki büyükelçiliğini kapatabileceğini açıkladı.

19 ocak: suriye'de muhalifler, ordu birliklerinin şam yakınlarındaki zebadani kasabasından çekildiklerini açıkladı.

18 ocak: rusya dışişleri bakanı segey lavrov, suriye'ye yabancı birliklerin gönderilmesine ya da yaptırım uygulanmasına destek vermeyeceklerini söyledi.

suriye'de ordu ile muhalifler arasında varıldığı belirtilen mutabakata göre, hükümet güçleri ve tanklar şam yakınındaki zebadani kasabasından çekilecek.

abd başkanı barack obama, suriye'de şiddetin kabul edilemez seviyelere çıktığını belirterek esed'in gitmesi için gerekli şartların oluşturulması çağrısı yaptı.

17 ocak: özgür suriye ordusu, bm güvenlik konseyi’ne çağrıda bulunarak beşşar esed rejimine karşı suriye’yi güç kullanımını içeren yedinci madde kapsamında bir kararın çıkarılmasını istedi.

şam, katar'ın suriye'ye arap askerleri gönderilmesi yönündeki önerisini 'dış müdahaleye çağrı' olarak değerlendirdi.

16 ocak: suriye'de ülkeyi terk eden bir milletvekili, devlet başkanı beşşar esed'e karşı muhalif harekete katıldığını açıkladı. hums milletvekili imad galyun, dubai merkezli al arabiya televizyonuna yaptığı açıklamada, 'afet bölgesini' andırdığını vurguladığı kentinde, yoğun insan haklarının ihlalleri yaşandığını söyledi.

15 ocak: suriye devlet başkanı, ülkede 10 aydır süren yönetim karşıtı gösterilerde 'suç işleyen herkesi kapsayacak' bir genel af ilan etti.


katar emiri el tani, esed'e karşı yabancı güçlerin müdahale etmesi
gerektiği görüşünü açıkça dile getiren ilk arap lideri oldu. [reuters]

14 ocak: körfez ülkesi katar’ın emiri şeyh hamad bin halife el tani, suriye’de yaşanan çatışma ve ölümlerin durdurulması için arap ülkelerinin bu ülkeye askeri güç yollaması gerektiğini söyledi.

13 ocak: suriyeli muhalif aktivistler, güvenlik güçlerinin düzenledikleri operasyonlar ve yaşanan şiddetli çatışmalar sonucunda, hums, hama, deyr ez zur, idlib ve başkent şam banliyölerinde toplam 26 kişinin hayatını kaybettiğini duyurdu.

12 ocak: suriye'ye patlayıcı madde taşıdığı gerekçesiyle güney kıbrıs rum kesimi'nde durdurulan kargo gemisi, rotasını değiştirdiği için serbest bırakıldı.

suriye'deki olayları protesto etmek ve dünya kamuoyunun dikkatini çekmek amacıyla dünyanın farklı ülkelerinde yaşayan suriyelilerin oluşturduğu 'özgürlük konvoyu’nun, türkiye gaziantep’teki kilis öncüpınar gümrük kapısı’ndan geçişine izin verilmedi.

şam yönetiminin davetlisi olarak suriye’de bulunan gilles jacquier, havan toplu saldırı sonucu hums'ta hayatını kaybetti.

saldırıya uğraması sonrası suriye'ye yeni gözlemci göndermeyeceğini duyuran arap birliği, sonra bu açıklamasını yalanladı.

11 ocak: arap birliği, suriye’nin lazkiye şehrinde 11 gözlemcinin yaralanmasıyla sonuçlanan saldırının ardından ülkeye daha fazla gözlemci gönderme planını askıya aldı.

başkent şam'daki emevi meydanı'nda on binlerce kişiye seslenen esed, sona yaklaştığını vurguladığı ülkesine yönelik komployu boşa çıkaracaklarını söyledi.

10 ocak: beşşar esed, bazıları monarşiyle yönetilen arap ülkelerinin, kendilerine demokrasi dersi verme hakkı olup olmadığını sordu.

9 ocak: suriye topraklarındaki arap birliği misyonunun yararı tartışmalara neden olurken örgüt bu ülkedeki gözlemcilerinin görevlerine devam etmesi, hatta sayı olarak takviye edilmesi kararı aldı.

8 ocak: suriye içişleri bakanı ibrahim şar, 6 ocak günü başkent şam'da en az 25 kişinin ölümüyle sonuçlanan intihar saldırısına sert tepki gösterdi.

6 ocak: başkenti şam’da düzenlenen bombalı saldırıda en az 25 kişi öldü, 46 kişi de yaralandı. saldırıyla ilgili özgür suriye ordusu tarafından yapılan açıklamada, eylemin suriye rejimi tarafından düzenlendiği iddia edildi. 

arap birliği genel sekreteri nebil el arabi, muhaliflerle güvenlik güçleri arasındaki çatışmaların sürdüğü suriye’de görev yapan örgüt gözlemcilerinin, önceden kararlaştırıldığı gibi bir ay çalışmalarına devam edeceğini açıkladı.


arap birliği gözlemci ekibi, esed hükümeti tarafından deneyimsiz
oldukları yönünde eleştirilere maruz kaldı. [reuters]

5 ocak: şam'da bir açıklama yapan suriye dışişleri bakanlığı sözcüsü cihad makdisi, abd’nin suriye’deki şiddet olaylarını kışkırtmak ve yeniden alevlendirmek istediğini söyledi.

4 ocak: arap birliği, şiddet olaylarının sürdüğü suriye’ye gönderdiği gözlemcilerin geri çekilip çekilmeyeceğiyle ilgili karar almak üzere acil olarak toplanacağını açıkladı.

arap birliği gözlemcilerinden memnun olmadığını bildiren özgür suriye ordusu, rejime yönelik yeni saldırılar düzenleme tehdidinde bulundu.

3 ocak: suriye devrimi koordinasyonlar birliği, güvenlik güçlerinin 2 ocak günü şam kırsalı, hums ve idlib’te 24 kişiyi öldürdüklerini belirtirken, hukuk örgütü, ordudan ayrılan askerlerin ülkenin kuzeyinde onlarca güvenlik görevlisini esir aldığını ifade etti.

aralık 2011'in başlarında beş gün kapalı kaldıktan sonra yeniden açılan ve 26 aralık 2011 günü hizmetlerine tamamen son veren suriye gaziantep başkonsolosluğu, hizmet binasını boşalttı.

2 ocak: arap birliği'nin danışma organlarından arap parlamentosu, örgütün suriye’deki gözlemcilerinin derhal geri çekilmesini istedi.

arap birliği genel sekreteri, örgüt gözlemcilerinin varlığına rağmen, ülkede ordunun göstericilere ateş açmaya devam ettiğini söyledi.

aralik 2011
 

31 aralık: arap birliği gözlemcilerinin suriye'deki çalışmaları muhalifler tarafından yetersiz bulunurken, heyetten bir gözlemci dera kentindeki incelemeleri sırasında binalara konuşlanmış keskin nişancılara tanık olduğunu söyledi.

30 aralık: özgür suriye ordusu, arap birliği gözlemcilerinin ziyareti sırasında güvenlik güçlerine yönelik tüm saldırıları durdurma emri verdiğini duyurdu.

29 aralık: arap birliği gözlemcilerinin ziyaret edeceği hama'da ordu birlikleri göstericilerin üzerine ateş açtı, 'en az 13 kişi' yaşamını yitirdi.

suriye'deki muhalif gruplardan yerel koordinasyon komiteleri, çeşitli kentlerde perşembe günü güvenlik güçlerinin operasyonu sonucu ölenlerin sayısının 35 olduğunu duyurdu.

28 aralık: new york merkezli insan hakları izleme örgütü, suriye rejiminin, çok sayıda tutukluyu, hafta başında arap birliği gözlemcilerinin denetimine izin verilmeyen bölgelere naklettiğini duyurdu.

27 aralık: suriye’nin barış planının yükümlülüklerini yerine getirip getirmediğini tespit etmek amacıyla görev yapacak arap birliği’nin 50 kişilik ilk gözlemci ekibi şam’a vardı.

arap birliği gözlemcilerinin ilk gün incelemelerini tamamladığı hums'ta, tanklar sokaklardan ayrılırken 30 bin muhalif gösteri yaptı.

26 aralık: suriyeli muhaliflerin oluşturduğu ulusal konsey, muhaliflerin kalesi olarak bilinen hums kentinin ordunun kuşatması altında olduğunu söyleyerek arap birliği’nden ülkeye gözlemci gönderme konusunda hızlı davranmasını istedi.


başkent şam'da güvenlik güçlerine ait binaların bomba yüklü araç-
larla hedef alınması sonucu en az 44 kişi öldü, 100 kişi de yaralandı.
[reuters]

24 aralık: suriye'nin başkenti şam’da güvenlik güçlerine ait binaların olduğu bölgede düzenlenen iki intihar saldırısında, çoğu sivil en az 44 kişi öldü.

22 aralık: ordunun isyancılara karşı operasyonunda son 48 saatte yaklaşık 250 kişi öldü.

şam yönetiminin arap birliği barış planına onay vermesi sonrasında, örgüt gözlemcilerinin ülkedeki çalışmaları için hazırlık yapacak yedi kişilik öncü heyet suriye'ye gitti.

21 aralık: arap birliği gözlemcilerin ülkeye girmesine izin veren şam yönetimi operasyonlarını sürdürdü. çoğu idlib'de olmak üzere 82 kişi hayatını kaybetti.

suriyeli muhalifler idlib'de 200 kadar kişinin öldürüldüğünü söyleyip, bm'ye ve arap birliği'ne 'acil eylem' çağrısı yaptı.

20 aralık: birleşmiş milletler genel kurulu, suriye'deki insan hakları ihlallerini kınadı.

suriye yönetiminin arap birliği gözlemcilerinin ülkeye girişine izin veren protokolü imzalamasının ardından, perşembe günü öncü bir ekibin başkent şam’da çalışmalara başlayacağı açıklandı.

19 aralık: suriye ile arap birliği, birliğin sunduğu barış planında yapılan değişiklikler sonucu uzlaşmaya vardı.

18 aralık: umman dışişleri bakanı yusuf bin alavi bin abdullah, suriye’nin, arap birliği'nin ülkede rejim güçleri ile muhalifler arasında süren çatışmaları bitirmeyi amaçlayan barış planını 24 saat içinde imzalamasını beklediklerini duyurdu.

17 aralık: katar'ın başkenti doha'da toplanan arap birliği'ne üye beş ülke, suriye lideri esed barış planını imzalamaz ise bm güvenlik konseyi'nin devreye girmesini isteme kararı aldı.

arap birliği'nin şam'a karşı tedbir almakta geciktiğini savunan on binlerce kişinin düzenlediği gösterilerde en az 17 kişi öldü.

16 aralık: suriye’deki isyanın başından beri şam yönetimini destekleyen rusya, birleşmiş milletler güvenlik konseyi’ne sunduğu karar taslağında, orantısız güç kullandığını belirttiği güvenlik güçleri de dahil ülkedeki şiddete neden olan bütün tarafları kınadı.

15 aralık: suriye’de münir muhammed dural adlı bir türk vatandaşının öldürüldü.

suriye hava istihbaratı’ndan ayrılan husameddin el avak, orduda görev yapan birçok subayın daha görevi bırakacağını söyledi.

suudi arabistan'a gitmek üzere antakya'dan yola çıkan türk vatandaşlarının kullandığı iki otomobile suriye'nin idlib kenti yakınlarında ateş açıldı. sürücüler hafif yaralandı.

suriyeli aktivistler, muhaliflerin tarafına geçen askerlerin, ürdün sınırındaki dera şehrinde 27 askeri öldürdüklerini açıkladı.

14 aralık: rusya dışişleri bakanı sergey lavrov, batılı ülkelerin beşşar esed'e karşı tutumunu 'ahlak dışı' olarak niteledi ve muhaliflerin kınanmasını istedi.

hatay cilvegözü'nde, suriye'den türkiye'ye geçmek isteyen taksicileri türk meslektaşları engelledi, araçların önü kesildi.

ordu birlikleri hama eyaletinde bir araca ateş açarak beş kişiyi öldürdü. olaydan bir saat sonra ordudan ayrılan askerler misilleme yaptı.

13 aralık: bm, suriye’de ölü sayısı 5 bini aştığını ve son dokuz ayda 14 binden fazla kişinin de gözaltına alındığını açıkladı. şiddet olayları ve grev ise ülkedeki yerel seçimleri gölgeledi.


hatay'ın reyhanlı ilçesi'nde yer alan cilvegözü gümrük kapısı'ndan
türkiye'ye giriş yapan bir tir, suriye topraklarında saldırıya uğradı.
[dha]

12 aralık: fransa dışişleri bakanı alain juppe, cuma günü lübnan’daki bm geçici görev gücü (unifil) bünyesinde faaliyet gösteren fransız askerlerine karşı düzenlenen bombalı saldırının arkasında şam yönetiminin olduğuna inandıklarını söyledi. şam yönetimi ise iddiaları yalanladı.

hatay'ın reyhanlı ilçesi'nde yer alan cilvegözü gümrük kapısı'ndan türkiye'ye giriş yapan türk tir'ı, suriye topraklarında saldırıya uğradı.

ülkenin güneyinde süren çatışmalar ve genel grev gölgesinde yerel seçimler yapıldı.

11 aralık: şam'a bağlı birliklerle muhalif askerler arasında ürdün sınırında son dokuz ayın en şiddetli çarpışmalarından biri yaşandı, aktivistlere göre en az 22 kişi öldü.

10 aralık: suriye’de ülke çapında düzenlenen muhalif gösterilerde güvenlik güçlerinin göstericilere ateş açması sonucunda aralarında dört çocuğun da bulunduğu 40 kişi yaşamını yitirdi.

9 aralık: suriye’de ülkenin doğusundan hums kentindeki rafineriye petrol taşıyan boru hattında patlama meydana geldi. çıkan yangınla ilgili karşılıklı suçlamalar ortaya atılırken, ordunun düzenlediği operasyonlarda 13 kişinin öldüğü bildirildi.

esed'e bağlı silahlı birlik tıp fakültesi'ni basıp öğrencileri gözaltına aldı. başta hums birçok kentte 29 sivil hayatını kaybederken, şam'da muhalifler gösteri yaptı.

lübnan’ın sur kenti yakınlarında birleşmiş milletler (bm) askerleri bombalı saldırının hedefi oldu.

8 aralık: esed'e isyan ederek muhaliflerin safına geçen suriye'li askerler kalaşnikoflarla afp'ye poz verdi.

7 aralık: esed, abd merkezli abc televizyonu'na verdiği mülakatta, sadece "çıldırmış" bir liderin kendi halkını öldürebileceğini söyleyerek, barışçıl protestocuları öldürmek için askerlerine emir verdiği iddialarını reddetti. 

5 aralık: suriye arap birliği'nin barış planını bir takım şartlarla kabul ettiğini ilan etti. birliğe gönderdiği bir mektupla suriye, dışarıdan müdahaleleri reddetti ve yaptırımların iptal ediliği bölgesel birliğe geri alınma talebinde bulundu.

kasim 2011
 

21 kasım: bm genel kurul insan hakları komitesi, protestoları şiddetle bastıran suriye'yi 122 olumlu oya karşı 13 olumsuz ve 41 çekimser oyla kınadı.

20 kasım: baas partisi'nin şam'daki binasına roketatarlı saldırı gerçekleştirildi. sadırıyı özgür suriye ordusu üstlendi.

19 kasım: esed, tasfiyesine yönelik protestoları şiddetle baştırmaya kararlılığını yineledi ve şubat ya da mart ayında parlamento seçimlerinin yapılacağını açıkladı.

16 kasım: ordudan kaçanlar şam'da bir istihbarat kompleksine saldırdı.suriyeli aktivistlerin bildirdiğine göre bu olay, hükümetin güvenlik güçlerine karşı şu ana dek gerçekleştirilen en büyük saldırı niteliğinde.

arap birliği, suriye'ye mevcut şiddeti durduması için üç gün daha süre verdi. bir önceki şam kararının yürürlüğe konma süresinin dolmasının ardından, suriye'nin ekonomik yaptırımlarla karşı karşıya kalacağı bildirildi. 

12 kasım: arap birliği suriye'ye yönetim karşıtı gösterileri şiddetle bastırmayı sonlandırması ve arap barış planını yürürlüğe koyması için üç gün verdi. aksi takdirde suriye'nin üyeliğinin dondurulacağını açıkladı.


kasım başında arap birliği’nin 22 üyesinden 18’i şam’daki büyük-
elçilerini çekebileceklerine dair bir bildiri yayınladı. [reuters]

9 kasım: dört muhalif lider, kahire'deki arap birliği genel merkezi'ne girerken suriyeli protestocular tarafından yumurta yağmuruna tutularak engellenmek istendi. protestocular bu dört kişinin esed hükümetiyle diyaloğa girmesine karşı çıkıyorlardı.

bm, ordudan kaçanların protestoculara destek vermesiyle birlikte ülkenin libya'daki gibi bir iç savaşa sürüklenebileceğini söyledi.

8 kasım: bm'ye göre, arap birliği'nin ateşkes planının açıklanmasından beri hums kentinde 60'dan fazla kişi hayatını kaybetti.

5 kasım: aktivistler ve yerel halka göre, kuşatma altında olan hums kentinde tanklar en az 13 sivilin ölümüne ve onlarcasının yaralanmasına neden olurken, bu durum arap birliği'nin sunduğu planın aylardır süregelen şiddeti bitirmesi konusunda şüphe uyandırdı.

4 kasım: cuma namazından sonraki protesto gösterilerinde suriye güvenlik güçleri en az 20 kişinin ölümüne, onlarcasının da yaralanmasına neden oldu.

3 kasım: ülkedeki isyanı gözlemleyen aktivist bir grup olan yerel koordinasyon komitesi'ne göre, hums'ta suriye güvenlik güçleri tanklarının yerleşim alanlarını bombalaması sonucunda 18 kişi hayatını kaybetti.

bu, hükümetin şiddeti bitirmek üzere arap birliği'nin önerdiği planı kabul etmesinden bir gün sonra gerçekleşti. 

2 kasım: arap birliği'nin, şiddetin bitmesi için önerdiği bazı önlemler suriye hükümeti tarafından kabul edildi: buna göre sokaklardan tanklar ve zırhlı araçlar çekilecek, mahkumlar serbest bırakılacak ve arap birliği ile medyanın mevcut durumu gözlemlemesine izin verilecek.

1 kasım: nato, suriye'ye askeri bir müdahalede bulunmayacağını söyledi. libya'nın başkenti trablus'u ziyaretinde genel sekreter anders fogh rasmussen, suriye'ye karşı askeri bir harekatın söz konusu bile olmadığını belirtti.

ekim 2011
 

30 ekim: sekiz aydır esed'in iktidarına karşı sürmekte olan isyanı bitirmek için arap birliği suriyeli yetkililere bir plan sundu.

esed batı'yı, eğer ülkesine bir müdahalede bulunulursa "deprem" olur şeklinde uyardı. ingiltere'den sunday telegraph gazetesine verdiği mülakatta, uluslarası müdahalenin suriye'yi 'bir başka afganistan'a çevirme' riskinden bahsetti. ayrıca suriye'nin bölgedeki barışın korunmasında anahtar bir role sahip olduğunu ekledi.

26 ekim: cumhurbaşkanı esed şiddeti durdurmak amacıyla arap bakanlarla bir araya gelmişken, suriye'de felce uğramış bölgelerdeki çatışma ve saldırılarda en az 12 kişi hayatını kaybetti.

25 ekim: esed yanlısı güçler, kuzeybatıdaki maret el numan kasabasında hükümet karşıtı protestocuların tarafına geçmiş ordu mensuplarıyla çatıştı. çatışma, idlib vilayetinde barınan protestocuları korumak amacıyla kasaba yakınlarındaki bir yola konmuş barikatta meydana geldi.

22 ekim: ülke çapındaki saldırılarda en az beş kişinin öldürüldüğü bildirildi.

ne var ki, hums şehrinde düzenlenen ve binlerce kişinin katıldığı bir gösteri güvenlik güçlerinin müdahalesi olmadan gerçekleşti. protestocular ilk kez, esed yanlısı ticari bir merkez olan halep'teki bir hemşehrilerini eleştirdi.

"halep ve halkı utansın" ve "halep'ten gelen mallara boykot" yazan pankartlar açıldı.

aynı zamanda iran cumhurbaşkanı mahmud ahmedinejad, abd'li medya kuruluşu cnn'e verdiği mülakatta suriye'deki "ölümleri ve katliamı" kınadı. 

21 ekim: hums'ta bir kontrol noktasına yerleştirilen güvenlik güçlerinin açtığı ateş sonucu iki kişi ölürken, başka yerlerde protestolara katılan 14 kişi daha hayatını kaybetti.

suriye cumhurbaşkanı beşşar esed yönetimi için en önemli noktalardan birisi olan dera vilayetindendeki bir cenaze töreninde bir sivil öldürülürken, merkezdeki hama eyaletinde iki kişi daha öldürüldü.

19 ekim: yerel koordinasyon komitesi'nin açıklamalarına göre dera, herak ve şam'da güvenlik güçlerinin açtığı ateş sonucu en az 12 kişi hayatını kaybetti ve onlarcası da yaralandı.

18 ekim: suriye'deki protestoların organize edilmesi ve insan hakları ihlallerinin belgelenmesi için çalışmalar yapan yerel koordinasyon komitesi, 25 doktor ve eczacının, hükümet karşıtı protestocuları geçtiğimiz haftalarda özel hastane ve kliniklerde tedavi ettikleri şüphesiyle gözaltına alındıklarını bildirdi. 

gruba göre yedi ay önce başlayan ayaklanmadan beri yaklaşık 250 doktor ve eczacı gözaltına alındı.


kahire'de toplanan arap birliği dışişleri bakanları ve birliğin genel
sekreteri nebil el arabi (solda), suriye’de hükümet ve muhalefeti,
ülkedeki şiddeti durdurmak için biraraya getirme kararı aldı. [reuters]

17 ekim: suriyeli askerler, ordudan kaçtıkları şüpheli kişilerle hums kentinde çarpışmaya devam etti. beş asker öldü.

16 ekim: arap birliği suriye'deki şiddeti durdurmak için hükümet ve karşıtlarını bir araya getirecek bir plan yaptığını açıkladı. siyasi huzursuzluğa karşı ordunun şiddetli müdahalesinin giderek kötüleşmesinden dolayı suriye'nin bölgesel oluşum üyeliğinin dondurulma çağrılarına karşı koyarken, birlik, hükümet ve karşıtları arasında diyalog oluşturacak bir komite kurma kararı aldı. 

15 ekim: cuma günü suriye güçleri en az 12 kişinin ölümüne neden oldu. bu arada esed'in rejim karşıtları ve destekçileri bm güvenlik konseyi'nde karşı karşıya gelmelerinden bu yana 3 binden fazla insan hayatını kaybetti.

14 ekim: arap birliği dışişleri bakanları suriye'de durumun artan vahameti değerlendirmek üzere acil toplanma kararı aldıklarını açıkladı.

arap birliği'nden bir kaynağa göre, son toplantıda, içerisinde bir dizi siyasi reform ve birliğin suriye'ye göndermeyi düşündüğü soruşturma kurulunun da bulunduğu tavsiye niteliğindeki bütün kararları suriye'nin uygulamayı reddetmesi üzerine suriye rejimine karşı ne tür önlemler alınabileceği değerlendirilecek.

13 ekim: amerikalı savcılar, suriye asıllı bir abd vatandaşının suriye hükümeti karşıtı protestoculara karşı casusluk yaptığı gerekçesiyle virginia eyaletinde gözaltına alındığını söyledi.

abd uyruğuna geçmiş muhammed enas heytem suveyd isimli kişi abd'de, cumhurbaşkanı esed karşıtı düzenlenen protestolarda yer alan insanların ses ve görüntü kayıtlarını toplamakla suçlandı. suçlamaya göre, suveyd nisan ve haziran ayları arasında suriye istihbarat birimlerine 20 ses ve görüntü kaydı gönderdi. bu kayıtlarda, suriye'de acımasızca bastırılan hükümet karşıtı gösterilerin abd'deki yansımaları gözüküyor. 

11 ekim: suriye'nin en kıdemli din adamı eğer abd ve avrupa eğer suriye'ye askeri operasyon düzenlerlerse, buralarda intihar saldırıları düzenleyeceği şeklinde uyarıda bulundu.

silahlı güçler tarafından oğlu bir hafta önce kuzeydeki idiib vilayetinde öldürülen müftü ahmed hasun ziyarette bulunan lübnan delegasyonuna pazar günü şu şekilde bir yorumda bulundu:

"bütün avrupa ve amerika'ya söylüyorum: eğer suriye ya da lübnan'ı bombalarsanız, halihazırda sizinle birlikte olan intihar bombacılarımızı hazırlayacağız."

10 ekim: londra merkezli aktivist örgüt suriye insan hakları gözlem merkezi'ne göre, aralarında ordudan kaçanlarla suriye ordusu askerlerinin de bulunduğu taraflar arasında çıkan silahlı çatışmalarda 31 kişi öldü.

suriye'deki aktivistler al jazeera'ye hums şehrindeki çeşitli mahallelerden ağır bombardıman ve topçu ateşi seslerinin geldiğini bildirdiler.

9 ekim: aktivistler suriye genelindeki çatışmalarda en az 31 kişinin öldüğünü bildirdi. çatışmaların ordudan kaçanlarla esed'e bağlı güçler arasında gerçekleştiği tahmin ediliyor.

suriye insan hakları gözlem merkezi, ölümlerin yarısının hums'da yaşandığını, ilk etapta yedi sivilin öldürüldüğünü, sonraki aşamada da kaçaklarla ordu arasındaki çatışmada sekiz kişinin daha öldüğünü söyledi.

8 ekim: cuma günü ölenlerin cenazesine katılan insanların üzerine açılan ateş sonucu en az 14 kişi öldü.

kuzeyde de önemli bir suriyeli kürt muhalifin cenazesinde en az altı kişi öldürüldü. 

7 ekim: suriye, ülkedeki ölümlerle ilgili aralarında bin 100 güvenlik gücünün de bulunduğu bir ulusal soruşturma başlattı. ancak esed'e sadık güçlerin, protestoculara ateş açmayı reddeden askerleri vurduğu iddialarını reddetti.

rusya devlet başkanı dimitri medvedev eğer reform yapamayacaklarsa suriyeli liderlere istifa çağrısı yaptı, ancak batı'yı esed'i iktidardan düşürme konusunda uyardı.

6 ekim: bm'ye göre mart ayında isyan başladığından beri ülkede 2 bin 900'den fazla insan öldü.

4 ekim: avrupa devletlerinin taslağını hazırladığı suriye'yi kınayacak bm kararı rusya ve çin tarafından veto edildi.

3 ekim: suriye muhalif grupları istanbul'da toplandı. uluslararası müdahaleye karşı çıktıklarını belirten bir bildiri yayınlarken, esed rejiminin "ayrım gözetmeksizin insan öldürmesini" bir an önce durduracak uluslararası eylem çağrısı yaptı.

eylül 2011
 

30 eylül: aktivistler, ülke çapındaki protestolarda suriye güvenlik güçlerinin açtığı ateş sonucu en az 11 kişinin öldüğünü açıkladı. cuma namazından sonra şam, idlib bölgesi, dera bölgesi, hama, hums ve bazı kasaba ve şehirlerde protestolar gerçekleşti.

protestoculara katılan askerlerle hükümetin askerleri arasındaki çatışmalar el rastan’da devam etti. bu sırada hükümet en az yedi askerinin öldüğünü, 32 askerin de yaralandığını bildirirken, aktivistler çıkan çatışmalarda 32 kişinin öldüğünü söyledi.

29 eylül: esed yandaşları, muhalif politikacı hasan abdülazim’i ziyaret eden abd büyükelçisi robert ford’a taş ve domates fırlattı.

suriye, güvenlik güçlerine karşı şiddete kışkırttığı ve içişlerine karıştığı gerekçesiyle abd’yi suçladı.

27 eylül: suriye güçleri, kendilerine karşı savalan ordu firarilerine karşı el rastan’da operasyon başlattı.

24 eylül: türkiye, suriye’ye silah taşıyan bir gemiyi durdurduğunu açıkladı.

avrupa birliği ve isviçre, suriye’ye ab yatırımlarını durdurarak ve suriye merkez bankası’na banknot gönderimini yasaklayarak ülkenin petrol sektörünü hedef alan yeni yaptırımlara başladı.


hums kenti her cuma namazı sonrası şiddetli gösterilere tanık oluyor.
[reuters]

22 eylül: suriye yönetimi huzursuzlukların olduğu dera kentinde beş güvenlik görevlisinin öldürülmesinden “terörist” olarak addettiği kişileri sorumlu tuttu.

21 eylül: bir arap parlamenter heyeti suriye ve yemen halklarının reform taleplerini uygulamaya koymaları için arap birliği’ne üyeliklerinin dondurulması çağrısında bulundu.

16 eylül: ulusal koordinasyon heyeti’nin şam’ın hemen dışında düzenlediği bir toplantıya 200’den fazla muhalif üye katıldı.

15 eylül: bm genel sekreteri ban ki-mun, cumhurbaşkanı beşşar esed’in reform sözünü tekrar tekrar tutmamasından dolayı şiddeti durdurmak üzere uluslararası eylem çağrısı yaptı.

12 eylül: ayaklanmaları şiddetle bastırmasından dolayı batı’nın suriye’ye daha fazla baskı uygulama çağrısı rusya tarafından reddedildi.

10 eylül: arap birliği genel sekreteri nabil el arabi, esed ile görüşmelerinin ardından suriye’de reform için bir anlaşmaya vardıklarını açıkladı.

9 eylül: suriyeliler cuma protestolarını, ayaklanma başladığından beri ilk kez güvenlik güçlerine karşı uluslararası koruma talebine adadı.

8 eylül: iran cumhurbaşkanı mahmud ahmedinejad, esed’e ayaklanmaları şiddetle bastırmayı bırakması ve muhaliflerle diyaloğa girmesi yönünde çağrıda bulundu.

5 eylül: kızılhaç uluslararası komitesi (icrc), suriye’deki bir hapishaneye ilk kez girişine izin verildiğini açıkladı.

2 eylül: yirmi kişi öldürüldü. ab suriye’den ham petrol ithalatını durdurdu. fransa, muhalif gruplarla olan temaslarını arttıracağını belirtti.

1 eylül: hama vilayet başsavcısı istifasını açıkladı. yönetim başsavcının açıklamasını “tamamen yalan” olarak nitelendirdi.

ağustos 2011
 

30 ağustos: ingiltere merkezli uluslararası af örgütü’nün raporuna göre suriye hapishanelerindeki ölümlerin sayısı 2011 yılında kritik bir artış gösterdi. abd suriye dışişleri bakanı ve iki üst düzey görevliye daha yaptırım uygulama kararı aldı.

27 ağustos: kahire’de bir araya gelen arap dışişleri bakanları, suriye rejimine “çok geç olmadan aklın yolunu takip etmesi” yönünde çağrı yaptı.

23 ağustos: esed karşıtları 'ulusal konsey' kurmak üzere istanbul’da buluştu.

21 ağustos: devlet televizyonunda yayınlanan bir röportajında esed, "suriye’ye karşı herhangi bir eyleme kalkışanların eylemin kendisinden daha büyük sonuçlarla karşılaşacağını" söyleyerek ülkesine karşı uluslararası askeri bir müdahale ihtimaline karşı uyarıda bulundu.

19 ağustos: otuz dört kişi hayatını kaybetti. “devrimci blok”tan bir grup suriye devrimi genel komisyonu isminde bir oluşum kurdu.


suriye ordusunun kuşattığı lazkiye'de 34 kişi hayatını kaybetti. görgü
tanıkları kentten çıkışın imkansız olduğunu belirtti. [reuters]

18 ağustos: abd başkanı barack obama ve ab esed’e görevi bırakma çağrısında bulundu.

14 ağustos: suriye savaş gemileri lazkiye’deki protestoculara ateş açtı, 34 kişi öldü.

9 ağustos: türkiye dışişleri bakanı ahmet davutoğlu akan kanı durdurma çağrısıyla şam’da esed’le buluştu.

7 ağustos: cumhurbaşkanı esed, ‘devletin görevi kanunlara uymayanların’ karşısına çıkmaktır diyerek güvenlik güçlerinin eylemlerini savundu.

resmi haber ajansı sana’nın bildirdiğine göre esed şunları söyledi: "suriye, reform yolundadır. yolları kapatan, kentlerin dış dünyayla ilişkisini kesen ve kentlerde yaşayan insanları terörize eden ‘kanunsuzlarla’ uğraşmak, güvenliği sağlaması ve vatandaşların yaşamını koruması gereken devletin görevidir.”

bahreyn ve kuveyt’in ardından suudi arabistan’da suriye büyükelçisini geri çağırdı.

1 ağustos: ramazanın ilk gününde güvenlik güçleri hama’yı ikinci kez topa tuttu. aktivistler dört kişinin öldüğünü bildirildi.

temmuz 2011
 

31 temmuz: aktivistler, suriye tanklarının, yaklaşık bir aydır kuşatma altında tuttukları hama’ya saldırmasının ardından en az 80 kişinin öldüğünü söyledi.

28 temmuz: küresel aktivistler grubu avaaz, 15 mart’tan sonra güvenlik kuvvetlerince öldürülenlerin sayısının 1634, kaybolanların ise en az 2918 olduğunu bildirdi. 26 bin kişinin tutuklandığını ve bunların 12 bin 617’sinin gözaltında olduğunu da ekledi.

16-17 temmuz: haftasonu humus’ta, güvenlik mekanizmasını elinde bulunduran alevi azınlığın üyeleri ile çoğunluğu oluşturan sünniler arasında gerçekleşen çatışmalarda 30 kişinin öldüğü bildirildi.

10 temmuz: büyük muhalif gruplar hükümetle görüşmeyi reddetti ve şiddetli baskılara son verip binlerce siyasi mahkumu serbest bırakmadığı sürece esed ile müzakereye başlamayacaklarını söyledi.

2 temmuz: esed, hama bölgesi valisini görevinden aldı.

haziran 2011
 

29 haziran: abd, insan hakları ihlalleri sebebiyle suriye’nin güvenlik güçlerine ve suriye’yi desteklemesi sebebiyle iran’a yaptırımlara başladı.


suriye’de mart ayında patlak veren iç karışıklıklar nedeniyle binlerce
suriyeli türkiye sınırını geçti. [aa]

27 haziran: suriyeli aydınlar, (nadir rastlanan bir şekilde) yetkililerin izin verdiği bir toplantıda, geniş kapsamlı siyasi değişim çağrısında bulundu. hükümet, aynı zamanda, esed’in söz verdiği diyalog için muhaliflerin önde gelen isimlerini 10 temmuz’da düzenlenecek görüşmelere çağıracağını açıkladı.

20 temmuz: esed, protestolar başladıktan sonra yaptığı üçüncü konuşmada, reformlar konusunda ulusal diyalog sözü verdi.

17 haziran: cumhurbaşkanının kuzeni ve suriyeli birçok kişi için ülkedeki yolsuzlukların yüzü olan rami mahluf iş hayatından çekildi.

12 haziran: cezr el şuhur’un binlerce sakini türkiye’ye kaçarken kentin kontrolü ordunun eline geçti. ertesi hafta boyunca, 12 binden fazla insan türkiye sınırını geçti.

6 haziran: devlet televizyonu, bir pusu sırasında 120 güvenlik personelinin hayatını kaybettiğini söyledi. aktivistler daha sonra ölümlerin güvenlik güçlerindeki bir bölünmeden kaynaklandığını ekledi.

3 haziran: insan hakları grupları, güvenlik kuvvetlerinin, 53’ü hama’da olmak üzere, suriye çapında en az 63 protestocuyu öldürdüğünü söyledi.

mayis 2011
 

23 mayıs: ab, esed ve hükümetin üst düzeydeki dokuz üyesini yaptırım uygulananlar listesine ekledi.

21 mayıs: humus’ta düzenlenen cenaze törenlerine 40 binden fazla insan katıldı. çeşitli camilerde buluşan kafileler tal el nasr mezarlığına yürüdü.

cenaze töreninden sonra şehre dönmeye başlayan insanlara suriye güvenlik güçleri saldırıda bulundu, humus sakinlerinden en az üç kişi ölürken 10 kişinin daha hayatını kaybettiği iddia edildi, onlarca kişi ise yaralandı.

20 mayıs: suriye güvenlik güçleri, humus, maaret el naman, dera, deraya, lazkiye, deyrizor ve hama şehirleri dahil, ülke çapında düzenlenen 47 protestoyu bastırmak için yaptığı operasyonlarda en az 34 kişiyi öldürdü.

19 mayıs: suriye, abd’nin esed’e yönelik yaptırım kararını, öncelikli olarak israil’in çıkarlarına hizmet etmeyi amaçlayan bölgesel bir planın parçası olduğunu söyleyerek kınadı.

18 mayıs: abd, insan hakları ihlallerini ve protestoculara uygulanan baskıya atıfta bulunarak suriye cumhurbaşkanı beşşar esed ve altı suriyeli devlet adamına yaptırım uygulamaya karar verdi.

17 mayıs: bir insan hakları avukatı, sınır kenti tel kelah’a yönelik üç günlük saldırının ardından suriye ordusunun ve güvenlik güçlerinin en az 27 kişiyi öldürdüğünü bildirdi.

köylüler, dera şehri yakınlarında 13 cesedin bulunduğu toplu mezarlar gördüklerini iddia ettiler; ancak suriye’nin resmi makamları söylenenleri reddetti ve "tamamen asılsız" olduğunu söylediler.

dera sakinleri, ayaklanmaların başlamasından sonra yüzlerce kişinin kaybolduğunu söyledi.

suriyeli protestocular, ülke çapında bir günlük genel grev çağrısı yaptı; işçiler ve öğrencilerden ticareti aksatmalarını istedi.

10 mayıs: ab, resmi yaptırım listesine suriye’nin 13 devlet görevlisini ekledi. liste cumhurbaşkanı esed’in erkek kardeşini de içeriyor.

suriye resmi bir başvuruda bulunarak birleşmiş milletler’in en yüksek insan hakları organında yer alma isteğinden vazgeçtiğini bildirdi. suriye’nin birleşmiş milletler elçisi beşir caferi, kararla ilgili olarak şunları söyledi: "bu karar, önceliklerimizin yeniden değerlendirilmesine bağlı olarak, suriye hükümetinin adaylığımızın zamanlamasının değiştirme arzusuna dair bağımsız bir karardır."

6 mayıs: 'hesap sorma günü'nde, cuma namazından sonra binlerce kişi sokaklara döküldü. humus ve hama’da ölümler olduğu bildirildi.

muhalefet lideri riyad seyf’i, şam’ın midan bölgesinde tutuklandı.

avrupa birliği, suriye’ye yaptırım uygulamaya karar verdi.

5 mayıs: ordu, dera’daki tanklarını çekeceğini söyledi. tanklar baniyas’ta konuşlandırıldı.

abd dışişleri bakanı hillary clinton, suriye’yi “zalim baskılarına” son vermemesi halinde karşı karşıya kalacağı sonuçlar konusunda uyardı.

4 mayıs: suriye, al jazeera muhabiri dorothy parvaz’ın ellerinde olduğunu doğruladı.

humus’un kuzeyindeki rastan şehrinde tanklar konuşlandırıldı. kent sakinleri, güvenlik güçlerinin evlere baskın yaptığını çok sayıdaki insanı tutukladığını söyledi.

birleşmiş milletler genel sekreteri ban ki-mun cumhurbaşkanı esed’e çağrı yaparak protestoculara uyguladığı kanlı baskıyı derhal sonlandırmalarını istedi.

yeni atatan başbakan adil safir, hükümetinin siyaset, yargı ve ekonomiyle ilgili 'eksiksiz bir plan' hazırlayacağını söyledi.

nisan 2011
 

30 nisan: dera’daki askeri baskılar devam ederken çok sayıda ölüm gerçekleştiği bildirildi.

29 nisan: abd, suriye’nin istihbarat teşkilatı ve cumhurbaşkanı esed’in iki akrabasına yeni yaptırım uygulama kararı aldı.

ülke çapında birçok şehir ve kasabada protestolar yapıldı. insan hakları grupları, çoğunluğu dera’da olmak üzere onlarca kişinin öldüğünü söyledi.

al jazeera muhabiri dorothy parvaz şam havaalanı’na vardıktan sonra kayboldu. parvaz, daha sonra sınır dışı edilerek iran’a gönderildi ve 18 mayıs’a kadar burada tutuldu.

28 nisan: birleşmiş milletler güvenlik konseyi, suriye’nin protestocular üzerindeki amansız baskısını kınayan taslak bildiri üzerinde anlaşamadı.

çeşitli kaynaklardan al jazeera’ye gelen bilgilere göre, sınırdaki tel kalah kentinde güvenlik güçleri ve kent sakinleri arasında gerçekleşen çatışmalardan kaçan yaklaşık 1000 suriyeli sınırı geçerek lübnan’a ulaştı ve bunun için çoğu resmi sınırı kullanmadı.

27 nisan: suriye ordusu, güneydeki dera’daki kuşatmasının üçüncü gününde kente ek tank ve takviye güçler gönderdi. güvenlik görevlileri, evlere baskın yaptı ve insanları çatılardan vurdular. sınırın diğer tarafında ise ürdünlüler yükselen baskılar konusunda giderek daha fazla kaygılandıklarını söyledi.

26 nisan: uyguladığı şiddete son vermesi için suriye’ye yapılan uluslararası baskılar yükseldi. birleşmiş milletler genel sekreteri ban ki-mun ölüm olayları hakkında uluslararası bir araştırma yapılmasını istedi. abd ve ingiltere, suriye’ye yaptırım uygulama olasılıklarını incelediklerini söylediler.

25 nisan: tankların desteğini alan suriye birlikleri, 11 gün süren dera kuşatmasına başladı.

23 nisan: isyanın başlangıcından sonraki en kanlı günde, suriye’de 75 kişinin öldüğü bildirildi. londra merkezli insan hakları grubu uluslararası af örgütü’ne göre bunun sebebi, güvenlik güçlerinin ülke çapına yayılan hükümet karşıtı protestoları bastırmak için gerçek mermi ve biber gazı kullanmasıydı.

19 nisan: kabine, olağanüstü hal kanunlarının kaldırılması için bir kanun taslağını onayladı. içişleri bakanlığı, vatandaşların gösteri yapmak için izin almasını zorunlu kılan bir yasa çıkardı.

21 nisan: esed, yaklaşık 50 yıldır geçerli olan olağanüstü hal kanunlarını sonlandırmak, barışçı gösteri yapma hakkını garantilemek ve çok eleştiri alan güvenlik mahkemelerini kaldırmak için kararnameler yayınladı. ancak, muhalifler bunlara şüpheyle yaklaştıklarını belirttiler.

18 nisan: humus’ta binlerce kişi bir gün önce ölenler için düzenlenen cenaze törenlerine katıldı ve esed karşıtı sloganlar attı. aktivistler, akşam saatlerinde el saa (saat kulesi) meydanı’nda on binlerce kişinin oturma eylemi yaptığını söyledi.

içişleri bakanlığı, “polis görevlileri, askerlerin, sivillerin öldürülmesini ve insanların dehşete düşmesine, selefiyye mezhebinden silahlı grupların liderliğindeki silahlı bir isyanın” neden olduğunu söyledi.

17 nisan: aktivistler, güvenlik güçlerinin gece geç saatlerde humus kentinde en az 25 ve yakındaki talibeş’te 5 kişiyi öldürdüğünü söyledi. resmi kaynaklar, “silahlı suçluların” güvenlik güçlerine ateş açtıklarını söyledi.

16 nisan: esed, yeni kabinede yemin ettikten sonra, protestoların başlamasının ardından ikinci televizyon konuşmasını yaptı. olağanüstü hal kanunlarının bir hafta içinde kaldırılacağını söyledi ve daha fazla reform sözü verdi.

15 nisan: bu tarihe kadar gerçekleştirilen en yaygın protestolar kapsamında çok sayıda şehirde düzenlenen gösterilere binlerce insan katıldı. şam’ın banliyösü doma’daki protestocular başkentin merkezine doğru yürümek istedi ancak güvenlik güçleri tarafından dağıtıldılar.

14 nisan: eskiden tarım bakanlığı yapmış olan adil safir’i yeni hükümetin başbakanı olarak atandı.

cumhurbaşkanı esed, çok sayıda protestocunun öldürüldüğü dera’dan gelen bir heyetle toplantı yaptı.

esed, ayrıca, önceki haftalarda gözaltına alınan yüzlerce protestocunun serbest bırakılması talimatı verdi, ancak “ulus ve vatandaşlar” karşısında suç işleyenlerin hapishanede kalacağını söyledi.

13 nisan: aktivistler, öğrencilerin ülkenin en büyük ikinci şehri olan halep’te gösteri yaptıklarını söyledi.

bayda’ya yapılan baskında tutuklanan erkeklerin serbest bırakılmasını isteyen binlerce kadın suriye’nin kıyı şeridindeki otoyolda yürüdü.

12 nisan: suriye güvenlik güçlerinin, baniyas sahil kentinin yakınlarındaki bayda köyü sakinlerine ateş açtığı bildirildi.

8 nisan 2011: hastane kaynakları ve görgü tanıkları al jazeera’ye, esed yönetimine karşı dera’da düzenlenen yeni protestolarda güvenlik güçlerinin en az 27 göstericiyi öldürdüğünü söyledi.

ölümler cuma namazından sonra, güvenlik güçlerinin onlara taş atan protestocuları dağıtmak için plastik ve gerçek mermilerle ateş açmasından sonra meydana geldi.

7 nisan: esed, binlerce kürt’e vatandaşlık veren bir resmi kararname yayınladı.

6 nisan: cumhurbaşkanı, ülkenin tek kumarhanesini kapatma ve öğretmenlerin peçe takmasını yasaklayan kuralların kaldırılmasına yönelik kararlarını açıkladı.

1 nisan: hükümet güçleri, şam’ın banliyösü doma’da protestoculara ateş açtı, dört kişi hayatını kaybetti.

mart 2011
 

31 mart: cumhurbaşkanı, dera ve lazkiye’deki protestolarda gerçekleşen ölümler hakkında bir araştırma yapılmasını istedi.

resmi haber ajansı sana, özel bir heyetin, “olağanüstü hal kanunlarını kaldırma yolunu açacak şekilde ülkenin güvenliğini ve vatandaşların onurunu koruyacak, terörizmle mücadele edecek bir anayasa" hazırlamak için çalışmaya başlayacağını açıkladı. komisyonun çalışmalarını 25 nisan’a kadar tamamlayacağını söyledi.

ajans, esed’in, ülkenin doğusundaki haseki bölgesi’nde yaşanan '1962 nüfus sayımı ile ilgili sorunun çözülmesi'  için de bir heyet kurulduğunu açıkladı. tartışmalı nüfus sayımının ardından suriye’de yaşayan 150.000 kürt’ün suriye vatandaşlığı almasının önüne geçilmişti.

30 mart: esed, protestolar başladıktan sonra ilk kez bir konuşma yaptı. ülkedeki huzursuzluk konusunda yurt dışındaki komplo tertipçilerini suçlayan esed, büyük reformların ayrıntılarına girmedi.

29 mart: hükümet istifa etti. esed, istifa eden hükümetin başına, geçici başbakan olarak muhammed naci el ot ari’yi atadı.

iki hafta süren ve en az 60 kişinin hayatını kaybettiği demokrasi yanlısı protestolardan sonra, suriye hükümetini destekleyen binlerce kişi de hükümet yanlısı gösteriler düzenledi.

26 mart: esed protestocuları yatıştırmak amacıyla 260 mahkumu serbest bıraktı; ertesi gün 16 mahkum daha serbest bırakıldı.

lazkiye kentindeki protestolarda on iki kişi öldürüldü. esed ertesi gün burada orduyu konuşlandırdı.

dera’da ölen bazı kişilerin cenaze törenlerinde ‘özgürlük’ diye haykıran binlerce kişi yürüdü. görgü tanıkları, protestocuların cumhurbaşkanı esed’in babası ve eski cumhurbaşkanı hafız esed’in bir heykelini indirdikten sonra, güvenlik güçlerinin binaların üst katlarından ateş açmaya başladığını söyledi.

25 mart: şam’da en az 200 kişi yürüdü ve ülke genelinde, biri ilk defa şam’da olmak üzere, 23 kişinin öldüğü bildirildi.

merkezi ingiltere'de bulunan insan hakları izleme kuruluşu uluslararası af örgütü, dera’da önceki hafta en 55 kişinin öldüğünü söyledi.

hama’da yüzlerce insan "özgürlük" diye haykırdı. suriye’nin güvenlik güçleri 1982 yılında yine burada islamcıları bastırırken binlerce insanı öldürmüştü.

24 mart: danışmanı, esed’in, yaşam standartlarının yükseltilmesi ve 48 yıldır suriye’de yürürlükte olan olağanüstü hal kanunlarının kaldırması konularında çalışması için bir komisyon kurulmasını istediğini söyledi. daha sonra yapılan resmi açıklamada cumhurbaşkanı beşşar esed’in faysal kulsum’u dera valiliğinden azlettiği belirtildi.

23 mart: suriye güçleri, dera’daki ömeri camii külliyesindeki protestoculara yaptığı saldırıda altı kişiyi öldürdü ve ardından, dayanışma için yürüyen yüzlerce gence de ateşe açtı.

22 mart: hükümete meydan okuyan aralıksız gösterilerin beşinci gününde dera ve neva’da yüzlerce insan özgürlük talebiyle yürüdü.

20 mart: kent sakinleri, kalabalığın, iktidardaki baas partisi’nin dera’daki genel merkezini ateşe verdiğini söyledi. yürüyüşçüler "olağanüstü hal kanunlarına hayır. biz özgürlüğe gönül vermiş bir halkız!" diyerek haykırdı.

18 mart: suriye'nin güneyindeki dera’nın sakinleri, güvenlik güçlerinin üç protestocuyu öldürdüğünü söyledi. göstericiler, siyasi özgürlük ve suriye’deki yolsuzlukların sona ermesini talep eden barışçıl bir protestoya katılmışlardı. protestoyu, hükümet karşıtı duvar yazıları yazan bir grup gencin tutuklanması tetiklemişti.

ülkenin iç bölgesindeki humus ve sahil kenti baniyas’ta daha küçük çaplı protestolar gerçekleşti.

16 mart: şam’ın şehitler meydanı’nda sessizce toplanan, mahkum akrabalarının ve arkadaşlarının fotoğraflarını taşıyan 150 kadar protestocu güvenlik güçlerince dağıtıldı. ertesi gün, insan hakları grubu uluslararası af örgütü güvenlik güçlerinin uyguladığı şiddetli baskıyı kınadı. görgü tanıkları, uluslararası af örgütü’ne en az 30 kişinin tutuklandığını söyledi.

kaynak: al jazeera ve ajanslar

 

Yorumlar

Bu sitede yer alan içerikler sadece genel bilgilendirme amacı ile sunulmuştur. Yorumlarınızı kendi özgür iradeniz ile yayınlanmakta olup; bununla ilgili her türlü dolaylı ve doğrudan sorumluluğu tek başınıza üstlenmektesiniz. Böylelikle, Topluluk Kuralları ve Kullanım Koşulları'na uygun olarak, yorumlarınızı kullanmak, yeniden kullanmak, silmek veya yayınlamak üzere tarafımıza geri alınamaz, herhangi bir kısıtlamaya tabi olmayan (format, platform, süre sınırlaması da dahil, ancak bunlarla sınırlı olmamak kaydıyla) ve dünya genelinde geçerli olan ücretsiz bir lisans hakkı vermektesiniz.
;