2012 nobel barış ödülü'nün sahibi, avrupa birliği (ab) oldu. 

nobel komitesi başkanı thorbjoern jagland, cuma günü norveç'in başkenti oslo'da yaptığı açıklamada, ab'nin, 60 yılı aşkın süredir avrupa'da, insan haklarına, demokrasiye ve barışa olan katkılarından dolayı ödüle layık görüldüğünü söyledi. jagland örgütün avrupa'yı, 'savaş kıtasından barış kıtasına dönüştürdüğünü' belirtti.

ab, aralarında müslümanlar ve hristiyanların barış içinde yaşamaları için çalışan dini liderlerin ve rus muhaliflerin de bulunduğu 231 adayın arasından ödülü kazandı. 

temeli 1951'de kurulan avrupa kömür ve çelik topluluğu'na (akçt) dayanan ab, halen 27 ülkeden oluşan siyasi ve ekonomik bir örgütlenme.

akçt, dönemin fransa dışişleri bakanı robert schuman'ın 9 mayıs 1950'de yaptığı bir konuşmada, ülkesi ile federal almanya cumhuriyeti'nin kömür ve çelik kaynaklarını birleştirmesini önermesi sonrası kurulmuştu. başlangıçta altı üyeli (fransa, federal almanya, italya, belçika, hollanda  lüksemburg) topluluk, 1957'de imzalanan roma antlaşması ile avrupa ekonomik topluluğu'na (aet) dönüşmüştü. 

maastricht antlaşması'nın 1992 yılında yürürlüğe girmesi sonucu bugünkü yapısını alan ab'nin üye sayısı 1973'te dokuza, 80'li yıllarda 12'ye,  1995'te 15'e, 2004'te ise 25'e çıkmış, birlik son olarak 2007'de bulgaristan ve romanya'nın katılımıyla 27 üyeli mevcut şeklini almıştı. 

'emsalsiz bir proje'

ödülün açıklanmasının ardından bir basın toplantısı düzenleyen avrupa komisyonu başkanı jose manuel barroso,  "sabah kalktığımda böyle güzel bir gün beklemediğimi belirtmek zorundayım" dedi. barroso, ödülün, ab'nin vatandaşlarının ve dünyanın iyiliği için çalışan emsalsiz bir proje olduğunun teyidi anlamına geldiğini söyledi.

barroso, 2. dünya savaşı'nın tahribatından çıkan barış projesinin altı ülkeyle başlayıp bugün neredeyse tüm kıtaya genişlediğini ve ülkeleri insan onuruna, özgürlüklere, demokrasiye, adalete, hukukun üstünlüğüne ve insan haklarına saygı ilkeleri ekseninde birleştirdiğini belirtti.

adaylıklar 50 yıl gizli tutuluyor

dinamiti icat edip, avrupa'da savaşan taraflara sattıktan sonra milyonlarca dolar kazanan isveçli kimyager ve mühendis alfred nobel, vasiyetinde servetinin çok büyük bir kısmının nobel ödülleri’nin kurumsallaşması için kullanılmasını ve her yıl insanlığa hizmette bulunanların ödüllendirilmesini istemişti.

nobel'in vasiyeti doğrultusunda 1901-2011 yılları arasında toplam 853 nobel ödülü verildi. sadece 1940-1942 yılları arasında 2. dünya savaşı nedeniyle ödül dağıtılamadı.

ödül  için kimlerin adaylık başvurusunda bulunduğu ve kimlerin adaylığının kabul edildiği açıklanmıyor. ödül kazanamayan fakat aday gösterilen kişiler, aday gösterilmeye hak kazandıklarını ancak 50 yıl sonra açıklama iznine sahip.

nobel barış ödülü, alfred nobel'in ölüm yıl dönümü olan 10 aralık'ta norveç'in başkenti oslo'da düzenlenecek bir törenle ab'ye verilecek. aynı gün tıp, fizik, kimya, edebiyat ve ekonomi dalında ödüle layık görülen isimler de isveç'in başkenti stockholm'de düzenlenen törenle ödüllerini alacak.

nobel vakfı, 2001'den bu yana verdiği 10 milyon isveç kronu (yaklaşık 2,7 milyon lira) değerindeki para ödülünü bu yıl yüzde 20 azalttı. nobel'e layık görülenlere bu yıl 8 milyon isveç kronu (yaklaşık 2,2 milyon lira) verilecek.

son 10 yılda nobel barış ödülü'nü kazananlar

2011: ellen johnson sirleaf, leymah gbowee, tawakkol karman
2010: liu xiaobo
2009: barack h. obama
2008: martti ahtisaari
2007: intergovernmental panel on climate change (ipcc), albert arnold (al) gore jr.
2006: muhammad yunus, grameen bank
2005: international atomic energy agency (iaea), mohamed elbaradei
2004: wangari muta maathai
2003: shirin ebadi
2002: jimmy carter

kaynak: ajanslar