nobel ekonomi ödülü'nü abd'li ekonomistler thomas sargent ve christopher sims paylaştı. isveç bilimler akademisi, thomas sargent ve christopher sims'i, ''makroekonomide sebep ve sonuç üzerindeki deneysel araştırmalarından'' ötürü ödüle layık gördü.

isveç merkez bankası (riksbank), nobel ödülü'nün kurucusu alfred nobel adına 1968 yılında nobel ekonomi ödülü'nün verilmesini kararlaştırdı.

nobel ekonomi ödülü'nü ilk olarak 1969 yılında norveçli ekonomist ragnar frisch ve hollandalı jan tinbergen aldı.

geçen yıl nobel ekonomi ödülü'nü, abd'li peter diamond, dale mortensen ile ingiliz ve güney kıbrıs vatandaşı christopher pissarides almıştı.

isveç bilimler akademisi diamond, mortensen ve pissarides'i ''piyasa analizleri yönteminden'' ötürü ödüle layık görmüştü.

nobel ekonomi ödülü'nü şimdiye kadar kazanan tek kadın ise abd'li elinor ostrom oldu. ostrom, ödülü 2009 yılında aldı.

nobel ödülü kazananlar, 1896 yılında ölen alfred nobel'in ölüm yıldönümü olan 10 aralık'ta, isveç kralı tarafından 10 milyon isveç kronu (1,4 milyon dolar), altın madalya ve diploma ile ödüllendirilecek.

nobel ödülü

ilk kez 1969 yılında verilen nobel ekonomi ödülü, 2010 yılına kadar 42 kez verilirken, 67 kişi bu ödüle layık görüldü. geçen yıla kadar nobel ekonomi ödülü'nde 22 ödül tek bir kişiye giderken, 15 ödül ikişer kişi, 5 ödül ise üçer kişi tarafından paylaşıldı.

nobel ekonomi ödülü'nü 1972 yılında 51 yaşındayken kazanan kenneth j. arrow, şimdiye kadar bu ödülü kazanan en genç kişi olarak kayıtlara geçti. aynı ödülü 2007 yılında 90 yaşındayken alan leonid hurwicz ise bu ödüle layık görülen en yaşlı kişi oldu. hurwicz, aynı zamanda nobel ödüllerinin dağıtıldığı bütün alanlarda bu ödüle hak kazanan en yaşlı kişi unvanına da sahip bulunuyor.

jan tinbergen 1969 yılında nobel ekonomi ödülü'nü alırken, kardeşi nikolaas tinbergen 1973 yılında nobel tıp ödülü'nü aldı.

gunnar myrdal 1974 yılında nobel ekonomi ödülü'ne layık görülürken, eşi alva myrdal 1982 yılında nobel barış ödülü'nü kazandı.

sargent ve sims

sargent ve sims'in çalışmaları, politika değişiklikleri ya da artan petrol fiyatlarının üretim, enflasyon veya istihdam üzerindeki etkilerini anlamanın yollarını gösteriyor. sargent'in çalışmaları sistemik politika değişiklikleri üzerine, sims'in ise artan petrol fiyatları ya da hanehalkı tüketiminde hızlı düşüş gibi ekonomideki şoklara odaklanıyor.

princeton universitesi'nde görev yapan profesör sims, stockholm'de düzenlenen basın toplantısında telefonla yaptığı açıklamada, ''kendisi ve sargent'in kullandığı yöntemlerin küresel ekonominin şu anda içinde olduğu düzensizlikten çıkmanın yollarını bulmada temel olduğunu'' söyledi.

ödül komitesi telefon ettiğinde uykuda olduğunu ve ödülü kazanmayı beklemediğini ifade eden sims, ''aslında iki kez arandık ve eşim telefonun konuşma butonunu bulamadığı için tekrar uyumaya gittik'' dedi.

çalışmasında mevcut finansal karmaşanın çözümüne yardımcı olabilecek kolay bir yol bulunmadığını belirten sims, ''basit bir cevabım yok, ancak benim kullandığım ve tom'un geliştirdiği yöntemler bu karmaşadan çıkmanın yollarını bulmanın temelini oluşturuyor'' diye konuştu.

kendisi ve sargent'in, politika değişikliklerinin ve ekonomik sistemdeki şokların etkisini değerlendirmek için 1970'li yıllarda bağımsız olarak yaptıkları çalışmadaki yöntemlerinin küresel krize hızlı ya da basit çözümler sunmadığı uyarısında bulunan sims, ''basit bir cevabım olsaydı bunu bütün dünyaya yayardım'' dedi.

sims, şu anda finansal piyasalardaki karışıklık gözönüne alındığında sargent ile paylaşacağı 1,5 milyon dolarlık ödülünün yarısını nasıl değerlendireceği sorusuna, ''ilk olarak bir süre nakit olarak tutacağım sanırım'' yanıtını verdi.

çalışmanın anlamı

isveç bilimler akademisinin açıklamasına göre, sargent ve sims, ''faiz oranlarındaki geçici yükselişin ya da vergi kesintilerinin gayri safi yurtiçi hasıla (gsyh) ve enflasyon gibi makroekonomik değişkenleri nasıl etkilediğini, bir merkez bankasının enflasyon hedefinde daimi değişikliğe gitmesi ya da bir hükümetin bütçe dengesi için amacını değiştirmesi halinde ne olacağını'' araştırdı.

sargent ve sims, bu sorulara ve gsyh, enflasyon, istihdam ve yatırımlar gibi farklı makroekonomik değişkenler ve ekonomi politikası arasındaki rastlantısal ilişki konusunda diğer sorulara yanıt bulmak için yöntemler geliştirdi.

ikilinin araştırmasına göre, bu vakalar genellikle iki yönlü ilişki biçiminde gelişiyor, yani politika ekonomiyi, aynı zamanda ekonomi de politikayı etkiliyor. özel sektörün gelecekte ekonomik faaliyete ilişkin beklentisi ve politika, ücretler, tasarruf ve yatırımlar konusundaki kararları etkiliyor. eş zamanlı olarak, ekonomik-politika kararları özel sektörde gelişmeler konusundaki beklentiler tarafından etkileniyor.

sargent ve sims'in yöntemleri, bu rastlantısal ilişkinin saptanmasında uygulanabilir ve beklentilerin rolünü açıklayabilir. bu, ayrıca beklenmedik politika önlemlerinin yanı sıra sistematik politika değişikliklerinin etkilerini tespit etmeyi mümkün kılabilir.

thomas sargent

pasedana'da temmuz 1943'de dünyaya gelen sargent, 1964 yılında berkeley'deki california üniversitesi'nden mezun oldu ve 1968 yılında harvard üniversitesi'nde doktorasını tamamladı.

makroekonomi, para ekonomisi ve zaman serileri ekonometri alanlarında uzmanlaşan sargent, ''rasyonel beklentiler devriminin liderlerinden biri'' ve sayısız çığır açan makalenin yazarı olarak biliniyor.

1970'li yıllarda yazdığı bir dizi makalede, yapısal makroekonomik modellerin nasıl oluşturulabileceğini, çözülebileceğini ve hesaplanabileceğini gösteren sargent'in yaklaşımı özellikle ekonomi politikasının analizinde, aynı zamanda makroekonometrinin diğer alanlarında ve ekonomik araştırmada kullanıldı.

sargent, yapısal makroekonometrinin ekonomi politikasında daimi değişiklikleri analiz etmede nasıl kullanılabileceğini gösterirken, bu yöntemin, hanehalkları ve şirketler beklentilerini ekonomik gelişmelere uygun olarak ayarladıklarında makroekonomik ilişkinin çalışmasında uygulanabileceği belirtildi.

şu anda new york üniversitesi'nde profesör olarak çalışan sargent, birçok ülkenin ilk başta yüksek enflasyon politikası uygulama eğiliminde olduğu, ancak eninde sonunda ekonomi politikalarında sistematik değişikliğe gittiği ve düşük enflasyon politikasına döndüğü 2. dünya savaşı sonrası dönemi inceledi.

chrıstopher sims

sims ise ekim 1942'de doğdu ve doktorasını 1968 yılında harvard üniversitesi'nde yaptı.

harvard üniversitesi, minnesota üniversitesi, yale üniversitesi ve 1999 yılından bu yana da princeton üniversitesi'nde çalışan sims, 1989 yılından bu yana ulusal bilimler akademisi ve 1988 yılından bu yana da amerika bilim ve sanat akademisi üyeliğini yapıyor.

sims, 1980 yılında yazdığı ''makroekonomiler ve gerçek'' adlı makalesinde makroekonomik verilerin analizinde yeni bir yöntemi tanıttı.

beklentilerin önemini vurgulamada sargent ile aynı fikirde olan sims, ekonominin, ekonomi politikasındaki geçici değişiklikler ve diğer unsurlar tarafından nasıl etkilendiğini analiz etmede ''vektör özbağlanımı'' temel alınan bir yöntem geliştirdi. sims ve diğer araştırmacılar bu yöntemi, bir merkez bankasının belirlediği faiz oranındaki yükselişin etkilerini incelemede kullandı.

isveç bilimler akademisi, sargent ve sims'in geliştirdiği yöntemlerin bugün makroekonomik analizlerin temel araç gereçleri olduğunu ifade etti.