güney afrika’nın durban kentinde devam eden birleşmiş milletler (bm) iklim değişikliği konferansı kapsamında gerçekleştirilen oturumlarda amerika birleşik devletleri (abd), çin ve hindistan, karbon emisyonunu yasal olarak kontrol altına alacak uluslararası bir anlaşmaya imza atmayı onaylamıyor.

bu durum, konferans sonunda üzerinde uzlaşılması hedeflenen anlaşmayı da riske sokuyor.

avrupa birliği ısrarcı

10 aralık’ta sona erecek iklim değişikliği konferansına katılan 200'e yakın devletin temsilcileri konferans sonunda anlaşamazsa, 2012 yılının sonunda karbon emisyonunun azaltılması konusundaki bağlayıcı maddeleri geçerliliğini yitirecek olan kyoto protokolü’nün yerini alacak ve karbon salınımını yasal düzenlemeye bağlayacak bir anlaşma imzalanmayacak.

şu an için türkiye’nin de aralarında bulunduğu 193 ülkenin imzası bulunan kyoto protokolü’nde, gelişmiş ülkeler için sera gazı emisyonunun belirli bir seviyenin altına çekilmesi bağlayıcı bir hüküm olarak yer alıyor.

türkiye gibi gelişmekte olan ve protokolde taraf olan ülkeler için bağlayıcı hedefler söz konusu değil.  şu anda kirlenmeye en çok neden olan çin ve hindistan gibi gelişmekte olan ülkeler için de aynı durum söz konusu.

avrupa birliği (ab) ise kyoto protokolü’nün devamını getirebilmek için çevre kirliliğine neden olan büyük ülkeleri yöntemlerini değiştirmeye zorlayacak, global bir anlaşmanın imzalanması için çaba sarf ediyor.

bm genel sekreteri ban ki-mun, güney afrika’nın durban şehrinde bir araya gelen 200’e yakın ülkenin yasal bağlayıcılığı olan bir anlaşmayı kabul etmeleri için mücadele vermek gerekebileceğini belirtti. ban, “durban’da yasal olarak bağlayıcılığı olan ve herkesi kapsayan bir anlaşmanın imzalanması mümkün olmayabilir. ama önceliğimiz bu olacaktır” dedi.

ab 2012 sonunda süresi dolacak kyoto protokolü’nün yenilenip, 2015'e dek sera etkisine yol açan gaz emisyonlarını azaltmaya yönelik, çin gibi gelişmekte olan ve yüksek oranda karbon salınımına neden olan ülkelerin de dahil edileceği yeni bir anlaşmaya için baskı yapıyor.

ab 2015’e kadar imzalanacak yeni anlaşmanın 2020’ye kadar yürürlüğe girmesini talep ediyor.

çin, abd ve hindistan yarısından sorumlu

ab’nin anlaşmaya imza atmak için kirliliğe en çok neden olan ülkelerin de imza atmasını şart koşuyor çünkü tüm ab ülkeleri toplam emisyonun yalnızca yüzde 11’ine neden oluyor.

çin, abd ve hindistan ise birlikte neredeyse dünyadaki karbondioksit emisyonunun yarısından sorumlu tutuluyor. her bir ülke global bir anlaşmanın parçası olmamak için kendi sebeplerini öne sürüyor.

çin, karbon emisyonunun azaltılmasına yönelik ülke çapında önlemler almaya çalışsa da, pekin hükümeti hızla gelişmekte olan ekonomisinin karbon emisyonunun azaltılmasına yönelik çalışmalar nedeniyle sekteye uğramasına izin verilemeyeceğini söylüyor.

çin hükümeti geçen hafta bazı bağlayıcı hedeflerin üzerinde düşünüp taşınmaya hazır olduğunun sinyallerini verse de o zamandan sonra çin’in hangi tarihe kadar, neyi kabul etmeye hazır olduğu konusunda herhangi bir açıklama gelmedi.

ülkenin en üst düzey iklim müzakerecisi xie zhenhua, ancak 2020’den sonra “ortak fakat farklılaşmış sorumluluklar” prensibine uyulursa (bütün taraflardan yükümlülükleri aynı şekilde yerine getirmesi beklenmediği takdirde), çin’in anlaşmaya katılabileceğini belirtti.

kyoto protokolü’nde var olan bu madde, zengin ülkelere tarihsel açıdan sera gazı emisyonundan daha az sorumlu tutulan yoksul ülkelere nazaran daha fazla sorumluluk yükleniyor.  

kyoto protokolü’ne taraf olmayan abd için ise gelecek yıl gerçekleşecek seçimlere kadar yerel politikalar engelleyici unsur teşkil ediyor. cumhuriyetçiler ve devlet başkanı barack obama’nın destekleyicisi demokratlar, çevreci yasaların kabulü için atılan her adımda tartışmaya giriyorlar.

abd’nin konferansa katılan elçisi todd stern ise ülkenin 2020’den sonrası için neler yapılabileceği konusundaki tartışmalara açık olduğunu ve yasal bir anlaşmayı tanımak konusunda istekli olduğunu belirtti.

hindistan ise endüstriyel anlamda yeni yeni gelişmeye başlayan bir ülke olarak ekonomisinin çin’in gerisinde olduğunu söylüyor. bu gerekçe, ülkeyi gelişmesine engel olacak herhangi bağlayıcı bir anlaşmaya imza atmaktan alı koyuyor.

hindistan’ın çevre bakanı jayanthi natarajan, “2015 değerlendirmeleri altındaki eylemleri bilimsel açıdan inceledikten sonra, yasal anlaşmanın gerekliliğini göz önünde bulunduracağiz” diyor. 

kaynak: reuters