israil ile filistin topraklarını ayıran ‘utanç duvarı’, yıllardır süregelen sıcak çatışmanın ortasında bütün soğukluğu ile yükselse de, sanatın dokunuşları zaman için bu beton kütleyi bile renklendirdi.

ingiliz grafiti sanatçısı banksy, 2005 yılında duvarı ‘süslemeye’ başladı.  sanatçı muhalif çizimleri ile savaşın ve duvarın insan haklarına aykırı olduğuna dikkat çekmek istedi.

banksy’e zamanla başka sanatçılar da katıldı. kimi imzalı, kimi imzasız çalışmalar duvarın üzerinde kendilerine yer bulmaya başladı.

bazıların zamana karşı yenik düştü, tahrip oldu. bazısı ise duvardaki bir diğer çalışmanın üzerine eklendi ya da var olanı baştan yorumladı.

son yıllarda dünyanın en büyük açık hava galerisi haline gelen duvarın üzerinde sanatın farklı çeşitlerini rastlamak mümkün.

grafittilerin yanı sıra, fotoğraflar, enstalasyon çalışmaları ve daha birçok deneysel çalışma çoğunlukla savaşa gönderme yapan mesajlar içeriyor.

'duvara karşı'

duvarı ‘süsleyen’ bu renkli görüntüler son olarak bir kitapta toplandı.

‘facing the wall: israil palestine barrier’ (duvara karşı: israil filistin bariyeri) adlı çalışma prof. gerhard wolf, avinoam shalem ve fotoğraf sanatçı dror maayan tarafından hazırlandı.

2006-2010 yılları arasında sürdürülen projenin sonucu ortaya çıkan kitap ingilizce olarak yayınlandı.

araştırmacılar dört yıl boyunca farklı zamanlarda duvarın belirli bölgelerini ziyaret etti ve fotoğraflarını çekti.

duvarın dört yıl boyunca geçirdiği değişimi, fotoğrafçı droro maayan’ın hem israil hem de filistin topraklarından görüntülediği, yaklaşık 1000 kareden derlenen kitapta görmek mümkün.

çizimlerin yer yer tahrip olsa da, geride mutlaka bir iz bıraktığını gözlemleyen araştırmacılar bu nedenle duvarı bir nevi ‘palimpsest’ olarak değerlendiriyor.

‘üzerindeki yazı silinerek yeniden başka yazı yazılmış parşömen’ anlamına gelen palimpsest benzetmesi, birbirinin üzerine yapılan ancak birbirini yok etme amacı gütmeyen grafitilere gönderme yapıyor.

“bu resimlerin savaşını değil, daha çok birbirleri ile olan iletişimlerini gösteriyor” diyor prof. wolf ve sanat ile politikanın ne kadar çok farklı alanda ve kompleks bir biçimde iç içe geçebileceğine dikkat çekiyor.

ortak mesaj: duvarı yıkın

prof. wolf araştırma süresince grafitilerde dikkatini çeken ortak mesajı tek bir cümle ile şöyle özetliyor: “duvarı yıkın.”

duvara filistin topraklarından bakıldığında savaş karşıtı içerikli grafitiler ağırlıklı olarak göze çarpıyor.

israil tarafında ise özellikle gilo bölgesinde duvarı daha çok manzara resimleri süslüyor.

ancak prof. wolf, israil tarafında da muhalif sanatçıların seslerini duyurmak adına kimi zaman israil askerlerinin tepkisini çekmek pahasına savaş karşıtı çizimler yaptığını belirtiyor.

700 kilometre ulaştı

israil, batı şeria’yı kendi topraklarından ayıran ‘utanç duvarı’nın inşaatına 2002 yılında başladı.

uluslararası adalet divanı’nın, 9 temmuz 2004’te 14'e karşı 1 oyla duvarın uluslararası hukuka aykırı olduğuna, hemen yıkılması gerektiğine ve inşaat sırasında zarar gören filistinlilere tazminat ödenmesine hükmetmesine rağmen inşaat devam etti.

duvarın ‘güvenlik önemleri’ nedeniyle gerekli olduğunu savunan israil’i uluslararası tepkiler durduramadı ve yapı bugün yaklaşık 700 kilometreye ulaştı.

inşaat sırasında filistinlilerin bir kısmı evlerinden oldu, işlerine ve okullarına gidemez hale geldi.

giriş çıkışlar duvar boyunca devriye gezen israil askerlerinin denetimi altında, toplam 15 kontrol noktasından sağlanıyor.

kaynak: al jazeera