irak'taki kürt hareketinin en tecrübeli isimleri arasında yer alan hoşyar zebari, 2003'teki abd işgaliyle başlayan süreçte ülkenin dışişleri bakanlığı koltuğuna oturdu. 

hoşyar zebari, 2 aralık 1953’te kuzey irak’ta, duhok vilayetinin akra kasabasında doğdu, musul'da büyüdü. yüksek öğretim için irak dışına çıktı. ürdün’de sosyoloji eğitimi aldı, yüksek lisansını ise ingiltere’de essex üniversitesi’nde yaptı. ingiltere onun uzun yıllar geçirdiği bir ülke oldu. 

1978-1980 yılları arasında, avrupa’daki kürt öğrenci birliği’nin ingiltere’deki sorumlusuydu.

barzani’nin dayısı

zebari, barzani ailesiyle yakın akraba. irak kürdistan bölgesel yönetimi başkanı (ikby) mesut barzani’nin dayısı. kürdistan demokratik partisi'nin (kdp) kurucusu molla mustafa barzani’nin hayatını kaybettiği, oğulları mesut ve idris barzani'nin partinin yönetimini üstlendikleri 1979 yılında, zebari de kdp merkez komitesi’ne seçildi.

1980-1988 yılları arasında saddam rejimine karşı silahlı mücadeleye katıldı.

1989 yılında kdp’nin avrupa bürosu şefi oldu. bu tarihten itibaren de parti adına uluslararası ilişkileri yürüten kilit isim olarak öne çıktı.  

körfez savaşı'nın öne çıkardığı aktör

2 ağustos  1990… irak’ın tarihini geri dönülmeyecek şekilde etkileyecek bu kritik gün, zebari’nin de diplomasi dünyasında daha çok tanınacağı bir süreç başlattı. irak, kuveyt’i işgal etti. abd öncülüğünde uluslararası güçler de 1991'in ocak ayında saddam’a savaşla karşılık verdi.

savaşın sonuçlarından biri kuzey irak’taki kürtleri korumak için oluşturulan uçuşa yasak bölge ve bunu askeri olarak sağlamakla görevli çekiç güç’ün kurulması oldu. bu adım kürtlere sınırları içinde zengin petrol yatakları da bulunan güvenli bir alan sağladı.

kdp’nin dışilişkiler sorumlusu hoşyar zebari, dünyanın önde gelen diplomatik aktörleriyle ilişkileri yürüttü. aynı zamanda irak kürt siyasetindeki iki önemli hareket, kdp ile celal talabani’nin kürdistan yurtseverler birliği (kyb) arasındaki anlaşmazlıkları sona erdiren görüşmelerde önemli rol oynadı.

irak muhalefetinin batı’daki temsilcisi

zebari sadece irak’taki kürt siyasetinin değil irak muhalefetinin de önemli isimlerinden biri oldu.

1992 yılında irak ulusal kongresi’nin yürütme kuruluna seçildi. irak muhalefeti adına da dışilişkileri zebari yürüttü. 1999 yılında irak ulusal kongresi’nin ‘liderlik konseyi’ üyesi, 2002 yılında irak muhalefeti koordinasyon komitesi üyesi oldu.

saddam sonrası dışişleri bakanı

hoşyar zebari, 20 mart 2003’te abd'nin irak’ı işgaliyle başlayan dönemde de zor dengeler üzerinde kurulan hükümetin önemli koltuklarından birine oturdu. dışişleri bakanı olarak yeni hükümette kürtlere ayrılan etkin bir yere sahip oldu. 

zebari, zaman zaman şii başbakan nuri el maliki döneminde irak üzerinde artan iran etkisinden rahatsız olduğunu dile getirdi. "iran, şii’leri kullanarak irak’taki nüfuzunu yaygınlaştırmanın yolunu arıyor” sözü buna bir örnek. 

“bir arap devletindeki kürt bir bakanım”

hoşyar zebari, bağımsız bir devletin kürtlerin hakkı olduğunu düşünüyor. ama uluslararası durumun buna henüz müsait olmadığı görüşünde. 2012 yılında fransız le monde gazetesiyle bir röportajında kullandığı ifadeler şöyle:

“ben bir arap devletindeki kürt bir bakanım. irak’ın içinde bir bölge olmaya bir itirazımız yok ama kendi devletimiz olursa daha gururlanırız. umarım kısa süre içinde bunu gerçekleştirebiliriz.”

hoşyar zebari, kürt sorununa çözüm sürecinde de türkiye’nin pkk’yla doğrudan görüşmesi gerektiği fikrini dile getiriyor. önceki yıllarda da türkiye’nin kuzey irak’taki pkk hedeflerine yönelik askeri operasyonlarına karşı çıkıyordu.

kaynak: al jazeera ve ajanslar