adı cannes film festivali ile birlikte en sık anılan türk yönetmen nuri bilge ceylan, 1959 yılında istanbul’da dünyaya geldi.

1985'te boğaziçi üniversitesi elektrik-elektronik mühendisliği bölümü'nü tamamlamasının ardından, mimar sinan üniversitesi’nde iki yıl sinema eğitimi aldı.

ceylan’ın lise yıllarında başlayan objektif sevgisi, boğaziçi üniversitesi’nde fotoğrafçılık kulübü’ne üye olması ile birlikte profesyonel boyuta taşındı. o dönemde cep harçlığını çıkarmak için vesikalık fotoğraflar çeken ceylan, ayrıca lisans öğrenimi sırasında seçmeli sinema derslerine girdi.

80’li yıllarda çeşitli karikatür ve sanat dergilerine dosyalar hazırladı.

üniversiteden mezun olduktan sonra londra ve katmandu’ya giderek dünyayı tanımaya çalışan ceylan, türkiye’ye döndükten sonra 18 ay boyunca askerlik yaptığı ankara mamak’ta, hayatının geri kalanında ne yapmak istediğine karar vermişti: sinema.

askerliğini tamamladıktan sonra mimar sinan üniversitesi’nde bu kez sinema okumaya başladı. bir yandan da para kazanmak için fotoğrafçılık yapıyordu. ancak bir süre sonra okulu bırakmak zorunda kaldı.

1995 yılında çektiği ‘koza’ adlı kısa filmiyle sinema dünyasına adım attı. bir kısmını rusya'dan kendi valizinde getirdiği, bir kısmını trt'nin verdiği son kullanma tarihi geçmiş filmlerle çektiği 'koza', cannes film festivali’nin kısalar yarışmasına katılmaya hak kazanan ilk türk filmi oldu.

taşra üçlemesi

ceylan ilk uzun metrajlı filmini olan 'kasaba'yı, 1997'de çekti. yönetmenin ‘taşra üçlemesi' adıyla bilinen serisinin ilk filmi olan ‘kasaba’, başta berlin film festivali olmak üzere birçok uluslararası platformda izleyici ile buluştu.

1999 yılında çektiği, üçlemenin ikinci filmi ‘mayıs sıkıntısı’ da berlin film festivali’nin yarışma bölümü’nde gösterildi.

ceylan'ın cannes film festivali’nden ilk ödülü, üçlemenin son filmi olan 2002 yapımı ‘uzak’ ile geldi. film, cannes'da büyük jüri ödülü’nü (grand prix) aldı.

böylelikle ceylan, uluslararası sinema dünyasında adını duyurmaya başladı. cannes’ın ardından, 23’ü uluslararası olmak üzere toplam 47 ödül alan ‘uzak’, türk sinemasının en çok ödül alan filmi olarak tarihe geçti.

ceylan, 2003 yılında bir sonraki filmi ‘iklimler’in mekan araştırmaları sırasında, askerlikten sonra ara verdiği fotoğrafa geri döndü.

eşiyle kamera karşısında

ceylan’ın, dördüncü uzun metrajlı filmi ‘iklimler’ ise, 2006 cannes film festivali’nde fipresci (uluslararası sinema yazarları örgütü) ödülü'nü almaya hak kazandı. ceylan bu filmde ilk kez kamera karşısına geçerek, eşi ebru ceylan ile birlikte başrolü paylaştı.

cannes’dan bir başka önemli ödül 2008 yılında geldi. ceylan, ‘üç maymun’ ile en iyi yönetmen ödülü'ne uzandı.

ödülü aldıktan sonra yaptığı konuşmada sarf ettiği, "bu ödülü birisine adamak istiyorum: tutkuyla sevdiğim, yalnız ve güzel ülkeme." cümlesi zaman içerisinde ceylan ile anılan sözlerden biri haline geldi.

‘üç maymun’ aynı zamanda 81. oscar ödülleri’nde yabancı film dalında aday adayı olmayı başararak, son dokuz film arasına kalan ilk türk filmi oldu.

2011 yapımı, ‘bir zamanlar anadolu’da’ ile ceylan, cannes film festivali’nden bir kez daha büyük jüri ödülü (grand prix) ile döndü.

ve altın palmiye

ceylan son filmi 'kış uykusu' ile 67. cannes film festivali'nde en büyük ödül olan altın palmiye'yi kazanma başarısını gösterdi.

başlıca ödülleri:

kasaba

17. uluslararası istanbul film festivali, 1998, fipresci ödülü
48. berlin film festivali, 1998, caligari ödülü
köln film festivali, 1999, en iyi film, en iyi görüntü yönetmeni

mayıs sıkıntısı

21. siyad türk sineması ödülleri, 1999, en iyi yönetmen, en iyi film
36. antalya altın portakal film festivali, 1999, en iyi yönetmen, dr. avni tolunay jüri özel ödülü, en iyi 2. film
19. uluslararası istanbul film festivali, 2000, altın lale, en iyi türk filmi, fipresci ödülü, halk jürisi ödülü
buenos aires uluslararası film festivali, 2001, en iyi yönetmen
12. ankara uluslararası film festivali, 2000, en iyi film
iskenderiye film festivali, 2000, jüri özel ödülü, en iyi kurgu

uzak

56. cannes film festivali, 2003, büyük jüri ödülü
39. antalya altın portakal film festivali, 2002, en iyi yönetmen, en iyi film, en iyi senaryo
14. ankara uluslararası film festivali, 2002, en iyi yönetmen, en iyi görüntü yönetmeni, en iyi kurgu
24. siyad türk sineması ödülleri, 2002, en iyi film, en iyi yönetmen, en iyi görüntü yönetmeni
22. uluslararası istanbul film festivali, 2003, en iyi film, dr. nejat f. eczacıbaşı vakfı yılın en iyi türk yönetmeni, fipresci ödülü
cinemaya film festivali, hindistan, 2003, en iyi film, büyük ödül
13. orhan arıburnu ödülleri, 2002, en iyi film, en iyi yönetmen
39. chicago uluslararası film festivali, 2003, en iyi 2. film
25. montpellier film festivali, 2003, altın antigone, eleştirmenler birliği ödülü
beyrut film festivali, 2003, en iyi film, en iyi senaryo
16. trieste film festivali, 2004, en iyi film
mexico city film festivali, 2004, en iyi yönetmen, en iyi görüntü yönetmeni

iklimler

43. antalya altın portakal film festivali, 2006, en iyi yönetmen
59. cannes film festivali, 2006, fipresci ödülü
26. uluslararası istanbul film festivali, 2007, en iyi film
skip city uluslararası dijital sinema festivali, japonya, 2007, en iyi dijital film

üç maymun

61. cannes film festivali, 2008, en iyi yönetmen
2. yeşilçam ödülleri, 2009, en iyi film, en iyi yönetmen, en iyi senaryo
41. siyad ödülleri, 2009, en iyi kurgu, en iyi yönetmen
osian's cinefan film festivali, hindistan, 2008, en iyi yönetmen
haifa film festivali, israil, 2008, en iyi film
asia pasific screen awards, avusturalya, 2008, en iyi yönetmen, en iyi film

bir zamanlar anadolu'da

64. cannes film festivali, 2011, jüri büyük ödülü
asia pasific screen awards, avusturalya, 2011, en iyi yönetmen, büyük jüri ödülü

kış uykusu

67. cannes film festivali, 2014, altın palmiye

kaynak: al jazeera ve ajanslar