muhammed hacı ahmet yaklaşık iki sene önce eşi ve dört çocuğu ile birlikte suriye’nin afrin kentinden türkiye’ye geldi. pasaportları olmadığı için sınırı kaçak geçtiler. türkiye’de hayata tutunmaya çalıştılar ancak bu hiç de kolay olmadı. 52 yaşındaki hacı ahmet yaşlı olduğu için iş bulamadığını, büyük oğlunun düşük maaşla günde 10-12 saat çalışmaya başladığını söylüyor.

küçük oğlu ise maddi nedenlerle okula gidemedi. üstelik türkiye’ye asıl gelme nedenleri savaş değildi. hacı ahmet'in eşi böbrek hastasıydı. haftada birkaç kez diyalize girmesi gerekiyordu. suriye’de ise artık bu çok zordu. bu nedenle türkiye'nin yolunu tuttular. 

hacı ahmet türkiye'de yaşadıklarını şöyle anlattı: 

“türkiye’ye ilk geldiğimizde eşim birkaç kez diyalize girebildi. bir süre sonra bizden pasaport istediler. pasaportumuz yoktu. ben de eşimi alıp afrin’e götürdüm, ona pasaport çıkarttırdım. çok masraflı olduğu için sadece ona çıkarttırabildim. eşim yasal yollardan türkiye’ye girerken ben yine kaçak yollardan girdim. ikamet aldık. sağlık sigortası yaptırdık. eşim şimdi diyalize girebiliyor.”

eşinin diyaliz sorununu halloldu, ancak türkiye’de hayata tutunabilmeleri hâlâ çok zordu. kendilerine bir çıkış yolu aradılar.

iltica başvurusu yaptı

bir gün taksim’de bm mülteciler yüksek komiserliği (bmmyk) ofisinde avrupa ülkelerine iltica başvurusu yapıldığını öğrendiler ve girişimde bulundular. birkaç kez mülakata çağırıldılar. en son ankara’da mülakata gittiler. norveç’e kabul edildiklerini öğrendiler. ağustos ayında istanbul’un fındıkzade semtinde norveç’teki hayat ile ilgili oryantasyon programına çağırıldılar. beş gün burada oryantasyon eğitimi gördüler. kendilerine birkaç hafta içinde ne zaman gidecekleri konusunda haber verileceği söylendi. nihayet rahat bir hayata kavuşacakları için sevindiler. norveç’ten pasaport ve vizeleri geldi. hazırlandılar. yeni hayatları için gün saymaya başladılar. 

Ahmet ailesi böbrek hastası annelerinin diyalize girmesi için iki yıl önce Türkiye'ye geldiler. [Fotoğraf: Al Jazeera]

türkiye’den çıkmayı bekliyorlar

ancak iletişim halinde oldukları bmmyk ofisinden yetkilileri tarafından işlemlerin tamamlanması için beklemeleri gerektiği söylendi. muhammed hacı ahmet norveç kendilerini kabul etmişken neden hâlâ türkiye’den çıkamadıklarını anlayamadıklarını söylüyor:

“pasaportu olan arkadaşlarımız bu eğitimden birkaç hafta sonra sorun yaşamadan gittiler. biz ise hâlâ bekliyoruz. neden beklediğimizi de bilmiyoruz. bize 'türkiye’den çıkış izni lazım' diyorlar ama bu izni nerden alacağımızı söylemiyorlar. biz bmmyk ofisine sorunca 'biz bu işi hallederiz siz karışmayın' diyorlar'."

'norveç’ten vize ve pasaportumuz geldi'

hamit tosun ve ailesi de norveç’e iltica başvurusu kabul edilip türkiye’den çıkış yapamayanlardan. 52 yaşındaki hamit tosun, eşi ve beş çocuğu ile iki yıl önce suriye’nin halep kentinden istanbul’a geldi. o da şubat ayında taksim’deki bmmyk ofisinden iltica başvurusunda bulundu. o da hacı ahmet’inki gibi bir süreçten geçti. mülakata alındı, oryantasyon eğitimi gördü. hamit tosun, norveç’ten gelen adlarına düzenlenmiş pasaport ve vizelerin ellerinde olduğunu söylüyor ve soruyor:

"neden türkiye bizim çıkmamıza izin vermiyor? hiç aklım almıyor. biz internetten araştırdık. türkiye’de tek kullanımlık bir pasaport alınabilir diye geçerli bir kanun var. arkadaşlarımız havalimanına gidiyorlar. onları durdurup 'çıkış izni lazım' diyorlar. benim vizem ve seyahat belgem elimde var zaten, benim çıkmama izin verin.’

Suriyeli Hamit Tosun Türkiye'den yakın zamanda çıkacaklarını düşünerek çocuğunu okula göndermediğini söylüyor. [Fotoğraf: sümeyye Ertekin]

hamit tosun aylardır bugün yarın gideceğiz diye beklediklerini ve kendilerine net bir açıklama yapılmadığını söylüyor ve mağduriyetlerinin bir an önce giderilmesini istiyor:

“ben işsiz bir insanım. tek çalışan bir kızım vardı, o da şimdi işsiz kaldı. çok zor durumdayız. biriktirdiğimiz iki kuruş vardı, onları da harcadık. artık norveç’te yeni bir hayata başlamak istiyoruz. 15 yaşındaki kızım iki yıldır okula devam edemiyor. bu sene de norveç’e gideceğiz diye okula yazdırmadık. biz burada hiçbir suç işlemedik. türkiye kanunlarını ihlal etmedik. hiçbir polis veya güvenlik tarafından aranmıyoruz. neden bizi çıkarmıyorlar?”

'3 bine yakın suriyeli türkiye'den çıkmayı bekliyor'

iltica talepleri kabul edilip türkiye’den çıkmayı bekleyen suriyelilerin durumlarını öğrenmek için aradığımız türkiye’deki bm basın ofisinden net bir cevap alamadık. uluslararası mülteci hakları derneği genel sekreteri aybüke ekici söz konusu durumda olan suriyelilerin sayısının 3 bine yakın olduğunu tahmin ettiklerini belirterek, türkiye’den çıkamama nedenlerini ise şöyle anlatıyor:

"bu kişiler geçici koruma yönetmeliği kapsamında ülkemizde bulunmaktadırlar. kendilerine göç idaresi ve afad tarafından yabancı tanıtma kartı verilmektedir. bu kart sayesinde türk vatandaşları gibi sağlık, eğitim, sosyal yardım, iş piyasasına katılım gibi birçok haktan yararlanırlar. ancak, geçici koruma yönetmeliği’nin 12. maddesine göre ülkemizden kendi istekleri ile ayrılmak isteyen ya da ya da üçüncü bir ülkeye gidecek olanlar, 'geçici koruma statüsü'nden çıkarlar. söz konusu suriyeliler ülkemize yasal ya da yasal olmayan yollarla girmiş ve geçici koruma statüsüne alınmışlardır. bu kişiler kendi istekleri ile yurtdışına çıkarken ya da ülkeyi terk etmek istediklerinde yabancı tanıtma kartını iade etmek zorundadırlar. ayrıca her biri hakkında adli ve idari araştırma yapılır. bu araştırma tamamlanmadan ülkeden çıkamazlar. muhtemelen bu kişiler için de aynı durum geçerli olup, bu araştırmalar sonuçlanmadığı için çıkışlarına izin verilmemektedir. ”

kaynak: al jazeera