burhan ekinci

twitter

avrupa insan hakları mahkemesi (aihm), cem vakfı’nın cemevlerinin cami, kilise ve sinagoglarda olduğu gibi elektrik faturasından muaf tutulma talebiyle ilgili başvurusunu 2 aralık 2014'te karara bağlamıştı. aihm cemevlerinin de ibadethane olduğunu belirterek, türkiye devletinin bu konuda ayrımcılık yaptığına hükmetmişti. türkiye'de sadece cami, sinagog ve kiliseler ibadethane olarak kabul edildiği için bu yerlerin elektrik faturası devlet tarafından karşılanıyor. şu ana kadar faturalarını kendileri ödeyen türkiye'deki 937 cemevi aihm kararı sonrası artık ödememeye başladılar. al jazeera türk'e konuşan kartal cemevi vakfı başkanı ismail saçlı, hükümetin bir an önce aihm kararını uygulamasını istiyor. saçlı cemevlerinin statüsüyle ilgili yasal düzenleme yapılması gerektiğini belirtiyor. 

chp’den belediyelerine cemevi genelgesi

aihm'in cemevlerinin statüsüyle ilgili verdiği karar türkiye'deki alevi temsilcilerini harekete geçirmişti.

http://www.inhak.adalet.gov.tr/ara/karar/cumhuriyetci.pdf

karar sonrası alevi vakıflar federasyonu, alevi bektaşi federasyonu ve alevi dernekler federasyonu; ak parti, chp, hdp ve mhp liderlerinden alevilerin talepleriyle ilgili yazılı randevu talebinde bulundu. talebe chp ve hdp’den onay çıkınca üç federasyonun başkanları ve yöneticileri görüşmeler yaptı. alevi temsilcilerin taleplerinden biri de belediyelerin cemevlerinin hizmetlerini karşılamasıydı. 

görüşme sonrası chp genel başkan yardımcıları sezgin tanrıkulu, veli ağbaba ve genel sekreter gürsel tekin imzalı 229 chp’li belediyeye yazılı genelge gönderildi. chp’nin belediyelerine gönderdiği genelgede de aihm kararına atıfta bulunuluyor. belediyelerin aldığı cemevlerinin hizmetlerinin karşılanmasının hukuksal dayanağı olarak ise, belediyelerin mabetlerin yapımı, bakımı ve onarımını yapabileceklerine dair 3.7.2005 tarihli ve 5393 sayılı belediye kanunu’nun 14’üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendindeki hükümler.

http://www.mevzuat.gov.tr/mevzuatmetin/1.5.5393.pdf

ikinci bir gerekçe ise, “belediye ve bağlı idareler, meclis kararıyla mabetlere indirimli bedelle ya da ücretsiz olarak içme ve kullanma suyu verebilirler” hükmünün yer aldığı, aynı kanunun 15’inci maddesinin 5. fıkrasına 12.11.2012 tarihli ve 6360 sayılı kanun'un 18’inci maddesinin eklenmesi gösteriliyor:

“bu bağlamda cemevlerinin ibadethane/mabet olduğu aihm kararıyla tescillendiğinden, belediyelerin cemevleri için arsa tahsis etmesi, yapım, bakım ve onarımını üstlenmesi ve bedelsiz veya düşük bedelle içme veya kullanma suyu vermelerinde hukuksal herhangi bir engel bulunmadığı gibi, bunları yerine getirmek belediyelerin yasal görevleridir.”

al jazeera türk’e konuşan chp genel başkan yardımcısı sezgin tanrıkulu, aldıkları kararın yasal ve anayasal dayanaklarının olduğunu söyledi. aihm’in verdiği kararı hatırlatan tanrıkulu, “hizmetlerin belediye bütçesinden karşılanması önünde yasal bir engel yoktur” dedi. istanbul’da alevi temsilcileriyle görüşmesinde hdp eşbaşkanı selahattin demirtaş da, hdp de aynı doğrultuda karar verdi, belediyelerinin cemevlerine her türlü hizmeti sunacağını açıkladı. 

Kartal Cemevi Vakfı en son aralık 2014'teki elektrik faturasını ödedi. [Fotoğraf:Mustafa Değirmenci/Al Jazeera Türk]

faturalar ödenmiyor

chp ve hdp belediyeleri bu kararı aldı ama alevi temsilcileri cemevleri konusunun yerel yönetimlerle çözülmeyeceğini belirtiyor. ak parti hükümetinin yasal düzenleme yapmasını isteyen cemevi vakıfları, aihm'in kararının da bir an önce uygulanmasını talep ediyor.

aihm kararı sonrası türkiye’deki cemevleri iki aydır gelen elektrik borçlarını ödememeye başladı. sayaç okumaya giden görevliler cemevleri yetkililerince uyarıldı. elektrik kurumları görevlileri de cemevlerine sözlü olarak elektrik kesintisi yapma ihtarında bulundu. şu ana kadar herhangi bir elektrik kesintisi yok ancak al jazeera türk’e konuşan istanbul’daki kartal cemevi vakfı başkanı ismail saçlı, “her an yazılı ihtarlar gelebilir, kesintiler bekliyoruz” diyor. 

Kartal Cemevi Vakfı Başkanı İsmail Saçlı. [Fotoğraf: Mustafa Değirmenci/Al Jazeera Türk]

‘kesinlikle ödemeyeceğiz’

saçlı, aihm kararına dayanarak, cemevlerinin elektrik ve su paralarını kesinlikle ödemeyeceklerini belirtiyor. aylık 40 bin tl gibi toplam masrafı bulunan vakfın başkanı saçlı, elektrik kesintileri olması durumunda ise oturma eylemi, açlık grevi, yürüyüş gibi sivil itaatsizlik eylemleri yapacaklarını söylüyor:

“aihm bizi ibadet ibadethane olarak kabul etti, elektrik ve su faturalarını devletin karşılaması gerekiyor. yetkililer elektrik sayacını okumaya geldiler; okutmadık, ödemeyeceğimizi söyledik. sözlü olarak borcunuz var uyarıları aldık. kesinti henüz yok ama her an ihtar gelebilir, kesintiler de bekliyoruz. doğalgaz faturasını ödüyoruz, çünkü camiler de ödüyor. eşitlik istiyoruz. camiye yapılan bize de yapılsın.”

ismail saçlı, aihm kararı sonrası 12 aralık 2014’te başbakan ahmet davutoğlu’na elektrik giderlerinin karşılanması talebini içeren bir dilekçe gönderdiklerini ancak henüz bir yanıt alamadıklarını da hatırlatıyor. başbakan davutoğlu’na hitaben yazılan yazıda özetle şunlar yazılı:

“avrupa insan hakları mahkemesi, cemevlerinin ibadethane olduğuna, elektrik, su giderlerinin diğer ibadethaneler (cami, sinagog, kilise vb) gibi genel bütçeden karşılanmasına karar vermiştir. kartal cemevi vakfımız da aynı amaç da hizmet verdiği için, yeni bosna cem vakfı gibi ibadethane statüsünde değerlendirilerek, vakfımızın elektrik giderlerinin karşılanmasını arz ederiz.”

‘yasal düzenleme olmalı’

ismail saçlı, chp ve hdp’nin cemevleriyle ilgili kararından memnun olduklarını, diğer belediyelerden de aynı kararı beklediklerini belirtiyor ama sorunun asıl yasal düzenlemeyle çözülmesi gerektiğini vurguluyor.

karacaahmet cem vakfı başkanı muharrem ercan da aynı düşüncede. ercan, chp’li belediyelerin istanbul’da aldıkları kararın olumlu olduğunu hatırlatıyor ve “bu konuda bakanlar kurulu’nun bir karar vermesi gerekiyor. şimdi belediyeler cemevlerine bir katkı sağlamış olabilirler, su ve elektrik için belediye bütçesinden verebilirler ama devlet tarafından cemevlerinin statüsünün yasalaşması gerekiyor” diyor.

karacaahmet cemevi üsküdar’da bulunuyor. üsküdar belediyesi ak parti’nin elinde. muharrem ercan önümüzdeki günlerde belediyeye başvuracaklarını belirtiyor. “şu ana kadar belediyeden bir talepte bulunmadık. cevap verip vermeyeceklerini bilmiyorum. aihm kararını hatırlatıp, chp’li belediyelerinin aldığı kararının aynısını üsküdar belediyesi’nden uygulamasını talep edeceğiz” diyor.

şahkulu farklı düşünüyor

kadıköy ilçesinde bulunan şahkulu sultan dergâhı vakfı başkanı mehmet çamur ise farklı düşünüyor. dergâhın aylık giderinin 50-60 bin tl civarında olduğunu dile getirden çamur, belediyelerin aldığı kararı önemsemediğini söylüyor. ona göre, belediye de devletin bir kurumu ve devlet dini finanse etmemeli:

“belediyelerin bütçesi sadece alevilerin verdiği paradan oluşmuyor. o belediyelerin bütçeleri sünni yurttaşlarımızın da verdiği paralardan oluşuyor. vergiyi ödeyen vatandaşın cemevlerine elektrik, su ve diğer giderleri verme yönünde razılığı var mıdır? nasıl alevi vatandaşlardan alınan bütçe, sünni imamlara veriliyorsa, doğru değilse, bu da doğru değil. devlet dinden elini çekmeli. devlet dini finanse etmemeli. kim inanıyorsa, kendi inançlarının gereği kim ne yapıyorsa, kendi parasını versin, yapsın. tüm ibadet yerlerine cami, cemevleri, sinagog, devlet; bunların elektriğine, suyuna, inşaatına karışmamalı.” 

Şahkulu Sultan Dergahı Vakfı Başkanı Mehmet Çamur. [Fotoğraf:Burhan Ekinci/Al Jazeera Türk]

chp’li belediyelerin kendi ilçelerindeki cemevlerinin hizmetlerini karşılama kararı aldığını hatırlattığımızda mehmet çamur şöyle diyor:

“ben ilkesel bakıyorum. biz almayız. bu kendimizi inkâr etmektir. sen devletsin, sen karışma bu işlere. bu belediyenin de, devletin de işi değil. devlet karışmayacak bu işe. ilke olarak devletten din adına para alınmamalı. devletten böyle bir talebimiz olmamalı.”

kaynak: al jazeera