çevre mühendisleri odası genel başkanı baran bozoğlu’nun, angola’dan söküm için aliağa ilçesine doğru yol alan ‘kuito’ adlı gemiyle ilgili yaptığı açıklama, tarafların karşılıklı iddialarına ve tartışmaya neden oldu. bozoğlu, içinde radyoaktif atık ve tehlikeli atık olan, günlük 100 bin varil petrol işleme kapasiteli tankerin, aliağa'ya yaklaşmakta olduğunu belirterek, yetkililerden durdurulmasını, inceleme yapılmadan limana alınmamasını istedi. 

5 kat yüksek iddiası

tankerle ilgili 2013 yılında hazırlanan rapora göre, yoğun radyoaktivite ve tehlikeli atık bulundurduğunu savunan bozoğlu, şöyle konuştu:

“texcom adlı firma tarafından hazırlanan raporda, sınır değeri ve doğal olan radyoaktiften 5 kat yüksek radyoaktivitenin olduğu tespit edilmiş durumda. ayrıca daha detaylı inceleme yapılması gerektiği vurgulanmış. bunun yanında, rafineri görevi gören gemilerde, doğal radyoaktivitenin yüksek olacağının net bir şekilde vurgulandığını biliyoruz. gemi ön temizliği yapılmış bile olsa, işlevi gereği hâlâ yüksek miktarda tehlikeli madde, petrol atığı ve ağır radyoaktif madde içeriyor. bu durum da, geminin "tank tortu raporlarında" yer alıyor.”

ÇMO Genel Başkanı Baran Bozoğlu, tesislerde açıklama yaptı. [Fotoğraf: ÇMO]

bakanlık aksi görüşte

çevre ve şehircilik bakanlığı ise, 1999 yılında modifiye edilen, 1.4 milyon varil depolama kapasitesine sahip olan ve 2014 yılında sökülmesi için ihalesi yapılan ‘fpso kuito’ adlı gemiyle ilgili aksi görüşte.

bakanlığın basın ve halkla ilişkiler müşavirliği tarafından yapılan açıklamada, radyasyon değerlerinin normal olduğu açıklandı. açıklamada şu ifadelere yer verildi:

“konu hakkında yapılan ihbar üzerine, gemi hakkında inceleme ve araştırmalar yapılmıştır. araştırmalar neticesinde gemiye ait radyasyon temizleme çalışmalarının ilk olarak kasım ayında yapıldığı ve ölçümlerde olumsuzluk tespit edilmediği, sonrasında ise ingiliz aberdeen radiation tarafından ikinci kez geminin radyasyon ölçümlerinin yapıldığı ve ilk ölçümlerle uyum sağlandığı tespit edilmiştir. tespit sonucuna göre geminin en yüksek radyasyon ölçüm değerinin 0,23µsv/h olduğu ve diğer ölçümlerin bu değerin altında olduğu ifade edilmekte olup 0,23µsv/h değeri uluslararası limit değeri aşmamaktadır. ayrıca angola hükümetinin atom enerjisi kurumu tarafından da radyasyon ölçüm değerlerinin 0,2µsv/h'nin altında olduğu beyan edilmiştir.”

yanaşmadan incelenecek

açıklamada, geminin limana yanaşmadan inceleneceği bildirildi:

“tüm bu değerlendirmeler neticesinde kuito gemisi türkiye karasuları demirleme bölgesine geldiği anda aliağa liman başkanlığınca yanaşma izni düzenlenmeden önce geminin survey raporuna istinaden oluşturulan mütemmim cüz komisyonuna çevre ve şehircilik il müdürlüğü, taek ya da afad personelleri dahil edilecek olup komisyonunun tespitleri sonucunda beyana aykırı (sınır değerleri aşan radyasyon tespiti, mütemmim cüz harici tehlikeli atık ya da madde tespiti) bir husus tespiti halinde geminin notifikasyon onayı yapılmaksızın mahrece iade edilecektir.”

GEMİSANDER Başkanı Adem Şimşek.

“en temiz gemidir”

aliağa’daki gemi geri dönüşüm sanayicileri derneği (gemisander) yönetim kurulu başkanı adem şimşek ise, “kuito” adlı geminin söküm için tesislere gelenler içinde en temizi olduğunu savunuyor:

“gemi, tesislerimize gelmeden önce, söküme hazırlık olarak uluslararası akreditasyona sahip sea2 cradle b.v. survey firması tarafından incelenmiştir. yapılan incelemeye istinaden düzenlenen, 18 aralık 2014 tarihli, tehlikeli maddeler envanter raporunda, gemi kargo tankları ve boru sistemleri temizlenerek sıcak çalışmaya uygun hale getirildiği  tespit edilmiştir. özellikle radyoaktif madde ve atıklar konusundaki hassasiyet dikkate alınarak; şubat 2014 tarihinde sea2 cradle, kasım 2014 tarihinde arps aberdeen radiation protection service ve 30 aralık 2014 tarihinde ise angola elektrik –su ve radyasyon enerjisi  düzenleme bakanlığı tarafından gemi hakkında üç ayrı rapor düzenlenmiştir. raporların incelenmesi sonunda da geminin iddia edildiği üzere radyoaktif madde atık ihtiva etmediği tespit olunmuştur.”

şimşek, bazı gemilerle ilgili daha önceden de aynı iddialarda bulunulduğunu ancak türk atom enerjisi ve afad kurumlarına ait uzmanlar tarafından mahalinde yapılan kontrollerde ihbarların asılsız olduğunun ortaya çıktığını söyledi.

“inceleme raporunu bekliyoruz”

çevre mühendisleri odası izmir şube başkanı helil inay kınay’a göre, gemi, açık sularda bekletiliyor ve limana giriş izni verilebilmesi için bakanlık bünyesinde oluşturulan komisyonun incelemesini tamamlaması gerekiyor. kınay, bu incelemenin, geminin tonajının yüksek olmasından dolayı günler sürebileceğini, çıkacak rapor doğrultusunda hareket edeceklerini belirtiyor.

1979 yılında abd’de inşa edilen, 112 bin 539 groston ağırlığındaki gemiden 48 bin ton çelik elde edilmesi planlanıyor. gemi, söküm tesislerine bugüne kadar gelen en büyük tonajlı olanı özelliğini taşıyor.

kaynak: al jazeera