suriye’nin 6 yıllık iç savaşına siyasi çözüm bulmak amacıyla 23 şubat’ta başlatılan cenevre müzakereleri devam ediyor. bm temsilcisi staffan de mistura, muhaliflerle beşşar esed rejimi arasında doğrudan müzakereleri başlatmak istiyor. ancak bunun için önce cenevre’de bulunan 3 farklı muhalif gruptan tek bir heyet oluşturmak gerekiyor. bu muhalif grupların en kapsamlısı ve askeri grupların temsilcilerini içinde barındırdığı için sahadaki en etkilisi olan riyad merkezli yüksek müzakere heyeti, diğer iki muhalif grubu yani kahire ve moskova platformlarını içine katmak istiyor. ancak riyad bildirgesi'ni benimsemeleri şartıyla. tek bir heyet oluşturmak istediğini söyleyen bu gruplar ise, esed’in siyasi geçiş sürecinin başında görevi bırakması gerektiğini ifade eden bu bildirgeyi kabul etmek istemiyor. bu nedenle tek bir heyet için farklı formatlar öneriyorlar.

"tek, fakat birleşik olmayan muhalefet heyeti"

son günlerde yapılan açıklamalarda yoğun şekilde kullanılan "tek fakat birleşik olmayan muhalif heyet" ifadesi bu bağlamda doğdu. gazeteciler bu ifadenin ne anlama geldiğini anlamak için her iki platforma sorular yöneltti.

kahire platformu, bunun teknik bir heyet anlamına geldiğini belirtti. pazar günü bm binasında basın açıklaması yapan bu platformun temsilcisi, eski suriye dışişleri bakanlığı sözcüsü cihad makdisi, şu ifadeleri kullandı:

"medyadan takip ettiğimiz kadarıyla (riyad merkezli) yüksek müzakere heyeti, kendi vizyonlarını benimsemek kaydıyla diğer muhalif platformlardan bazı isimleri çatılarının altına almak istiyor. ancak bizim önerdiğimiz teklif, tek fakat birleşik olmayan bir heyet. bu siyasi olmayan teknik bir heyet anlamına geliyor. bm’nin 2254 sayılı kararını ve cenevre bildirgesi'ni referans alacak bir heyet. eğer bu format, tek bir heyet oluşturmak için kabul görürse tek bir heyet oluşturulabilir."

Kahire Platformu Temsilcisi, eski Suriye Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Cihad Makdisi.

[[Fotoğraf: BM]]

muhalflerin birleşmesine engel olan noktalara yönelik bir başka soruyu yanıtlayan makdisi, "biz sorumluluk getirecek bir birleşme istemiyoruz" ifadelerini kullandı.

aynı günde ayrı bir basın açıklaması yapan moskova platformu da aynı öneriyi teklif etti yani "tek fakat birleşik olmayan bir heyet".

moskova platformu'nun temsilcisi hamza munzir formatı şu şekilde anlattı:

"ortak noktası bm’nin 2254 sayılı kararını hayata geçirme arzusu olan tek bir heyet."

gazetecilerin sorularını tekrarlamasına karşı munzir, "tek heyet derken, mercii bm’nın 2254 sayılı bm kararı olan bir heyet. bu karar suriye’deki çözüm için yol haritası niteliğinde. neden ‘birleşik olmayan’ diyoruz? çünkü programlarımızı birleştirmeyeceğiz. konsensüs düzleminde tek bir heyet" ifadelerini kullandı ve "biz kimsenin şemsiyesi altına girmek istemiyoruz. hiçbir grup diğer grupları sindirmek zorunda değil" diye ekledi.

Moskova Platformu Temsilcisi Hamza Munzir.

[[Fotoğraf: BM]]

terörle mücadele mi siyasi geçiş mi öncelikli?

rejimin cumartesi günü humus’ta gerçekleşen bombalı saldırıdan sonra terörle mücadeleye öncelik verilmesi gerektiği yönündeki açıklamasının ardından taraflara bu konudaki fikirleri de soruldu.

kahire platformu, de mistura’nın belirlediği cenevre gündeminin siyasi geçişe odaklandığını ve bunun için önce bu konuya değinmek gerektiğini, ilerleme sağlandığında zaten tüm tarafların beraber terörle mücadeleye yöneleceğini savundu.

moskova platformu de terörle mücadele ve siyasi çözüm konularının eş zamanlı oalrak yürütülmesi gerektiğine inandıklarını ifade etti.

riyad merkezli muhaliflerin temsilcileri ise, her zamanki tutumlarını dile getirmeye devam etti. suriye’deki terörün kaynağının "esed ve rejim destekçisi iran" olduğunu savundu. önce siyasi geçiş konusuna odaklanılması gerektiğini belirtti.

muhaliflerin farklı üç grubu, 23 şubat'ta müzakerelerin açılış oturumunda aynı masada oturmayı reddettiği için oturum saatlerce ertelenmişti. de mistura'nın baskıları sonucunda gruplar, aynı tarafta ancak farklı masalarda oturmayı kabul etmişti. 

riyad merkezli muhalifler: önce siyasi geçiş ele alınmalı

riyad merkezli yüksek müzakere heyeti genel koordinatör yardımcısı yahya kudmani, siyasi geçiş konusunda olumlu bir ilerleme sağlanmadan anayasa ve seçim konularına da geçilemeyeceğini savundu.

al jazera’ye özel demeç veren kudmani, bm temsilcisi de mistura’dan önerdiği müzakerelerin 3 ayağının yanı sıra bir konunun daha eklenmesini isteyeceklerini söyledi. muhalif yetkili, bu 4’üncü konunun bm’nin 2254 sayılı kanunun 12-13-14 maddeleri yani insani durumun iyileştirilmesine yönelik olacağını belirtti. kudmani’ye göre, bu maddelerin en önemli noktası ateşkes.

de mistura, riyad merkezli muhaliflerle bir araya geldi

bm temsilcisi de mistura, suriyeli taraflara, 2254 kararını hayata geçirmeye ve oradaki 3 ana konunun nasıl ele alınacağına yönelik bir belge iletmişti. bu 3 konu; güvenilir, kapsamlı ve mezhebe dayalı olmayan yönetim, yeni anayasa ve bm’nin denetiminde özgür ve adil bir seçimin nasıl yapılacağı.

bu belgede, bu üç konuyu ele almak için üç ayrı komite kurulması önerisi yer almıştı. terörle mücadele ve ateşkes ihlâlleriyle ilgili konuların ise astana’ya bırakılması öngörülmüştü.

de mistura’nın önerilerinde müzakerelerin 2 tur olarak gerçekleşmesi ve birinci turun 5 mart’ta sonlandırılması teklifi de yer alıyor.

Riyad merkezli Yüksek Müzakere Heyeti.

[[Fotoğraf: Reuters]]

de mistura, bu önerilere yönelik yaklaşımını öğrenmek için pazartesi günü riyad merkezli muhaliflerle bir araya geldi.

rusya temsilcileriyle de görüşecekler

al jazeera'nin cenevre’deki muhabirinin elde ettiği bilgilere göre, yüksek müzakere heyeti, de mistura ile toplantısından sonra rus diplomatlarla da bir araya gelecek. buna göre, rusya muhaliflerin tek bir heyet oluşturmasını görüşmek istiyor.