Cenevre-2
'Cenevre'de rejim meşruiyetini kaybetti'
Cenevre'deki görüşmelere katılan Suriye muhalefet heyetinin önemli isimlerinden Ubeyde Nahhas müzakerelerle ilgili Al Jazeera'ya konuştu.
suriye'deki iç savaşın sonlandırılmasını hedefleyen cenevre-2 görüşmelerinin ikinci turunda da taraflar hedeften uzak görünüyor. muhalifler ve rejimin abd ve rusya inisiyatifi ve bm arabuluculuğundaki görüşmelerinde beklenen ilerleme halâ kaydedilemedi.
suriye rejimi 'terör' meselesinin gündeme gelmesinde, muhalefet ise cenevre-1 kararları uyarınca bir geçiş yönetiminin kurulmasında ısrar ediyor.
cenevre'deki görüşmelere katılan muhalif heyetin önemli isimlerinden biri de, müslüman kardeşler grubuna yakın duruşuyla bilinen ubeyde nahhas.
nahhas görüşmelerdeki tıkanıklığın sebeplerini, suriye krizinin geleceğiyle ilgili düşüncelerini ve konuyla ilgili gelinen son noktayı al jazeera'ya anlattı.
- şu ana kadar suriye hükümeti ‘terörle mücadele’ konusunda ısrar ediyor. muhalefet ise geçiş hükümetinde. ikinci tur ilk turun bir tekrarı gibi görünüyor. ikinci turda şu ana kadar henüz somut bir ilerleme de kaydedilemedi. bu farklı yaklaşımın üstesinden nasıl geleceksiniz?
- size katılıyorum. şimdiye kadar gerçek bir ilerleme yok. ama yeniden başlamak için bir referans noktamız var. cenevre-1 görüşmelerini de içeren bm güvenlik konseyi 2118 nolu kararı var. cenevre-1 kararları suriye için tam bir çözüm önerir. bu çözüm geçici hükümetin kurulması gibi birçok maddeyi içeriyor. bm, geçici hükümetin kurulmasını kabul ederek cenevre görüşmelerine başlamalıyız diyor. genel sekreter ban ki moon’dan gelen davet mektubunu aldığımızda, biz bu prensibe dayanarak geldik.
bizim çekincelerimiz olmasına rağmen rejim de gelirken bu ana prensibin var olduğunu biliyordu. günün sonunda rejim de biliyor ki cenevre-2’nin hedefi, suriye’de yeni bir süreci başlatacak hayati öneme sahip bir politik geçişin sağlanması.
şiddet ve terörü tartışabiliriz. bir önceki turda ve bu turda bunu zaten tartışıyoruz. rejim tarafından uygulunan ve durması gereken bir şiddet, bir terörizm var. belirtileri konuşmak yerine hastalığı tedavi etmeliyiz. suriye’deki şiddetin arkasında yatan tüm nedenleri bulmak zorundayız ve bunu tedavi etmeliyiz. bu da politik değişim olmadan mümkün olmayacaktır.
abd ve rusya arasında cuma günü gerçekleşecek olan görüşmenin bir farklılık yaratacağına inanıyor musunuz?
un: bence bu görüşmede özel temsilci lahdar brahimi dinlenecek. belki geçen bir kaç günde ve ilk turda neler olduğu ile ilgili bir rapor çıkabilir.
eğer rapor gerçekten neler olduğunu içeriyorsa biz, bizim ne kadar ciddi olduğumuzun, ciddi bir gündemle geldiğimizin, ciddi teklifler öne sürdüğümüzün ve geçiş hükümeti kurulması planına sadık kaldığımızın gösterilmesini umuyoruz. biz hatta diğer tarafın da bize katılması ve geçiş hükümeti için çalışılması hakkında çağrıda bulunuyoruz. ancak bundan sonra beraber ‘terörizme’ karşı savaşabiliriz.
bugün devam eden durum sağlıklı değil. eğer beşar yönetimde kalmaya devam ederse, eğer tankları ve uçakları suriye’nin farklı şehir ve bölgelerini vurmaya devam ederse, çözüm olmaz. bir değişim olmak zorunda. beşşar esed gitmek zorunda, ailesi gitmek zorunda, savaş suçu işleyen yöneticileri gitmek zorunda.
rejimin eline kan bulaşmamış bir kısmı var, onlar geçiş hükümetinin bir parçası olabilir.
geçiş hükümeti suriye’de yeni rejim olabilir, yeni rejimin lideri olabilir ve bu rejim tabi ki terrörizmle savaşacaktır.
- diyelim ki siz “terörizm” kelimesini kabul ettiniz, bu durumda ne olacak? yani rejim neden özellikle bu kelimenin üstünde duruyor ve eğer bu kelime sizin tarafınızdan kabul edilirse bunun sonuçları ne olacak ? rejim ne kazanacak?
- rejim sadece terörizm üzerinde durmuyor, bunu gündemin bir parçası yapmak istiyor. rejimin söylemeye çalıştığı şey, kendisinin suriye’nin meşru hükümeti olduğu, ki bu kesinlikle doğru değil.
eğer doğru olsaydı cenevre’ye gelmezdik. eğer suriye’de meşru bir hükümete sahip olsaydık, cenevre’de uluslararası bir sürece ihtiyaç olmazdı. bu hükümet 3 yıl önce kendi insanlarını öldürmeye başladığında meşruiyetini kaybetti. ve bugün de hükümet, ülkenin yüzde 30’undan fazlasını kontrol edemiyor.
- ama bunlar ülkenin en önemli bölgeleri öyle değil mi?
- çünkü o bölgelerde diğer taraflardan daha fazla güçleri var. aklın alamayacağı ölçüde bir güç kullanıyorlar. bundan dolayı halen bu bölgelere tutunuyorlar. ayrıca dışarıdan da destekleri var. onlara yardım eden iranlı, lübnanlı, iraklı savaşçılar var. bu rejim hiç yalnız bırakıldı mı?
- peki ruslar?
- rusya da tabii. onlar da destek veriyor.
- sahada rus savaşçılar da var mı?
- aldığımız bilgilere göre planlama ve strateji desteği veren yetkililer var. rus savaşçıları olup olmadığından emin değilim. eğer rejim yalnız bırakılsaydı, çok uzun süre önce gitmiş olurdu.
olay şu ki rejim meşru hükümetmiş gibi davranmaya çalışıyor ve bunu “terrörizmle savaş” olarak adlandırıyor.
bu, eğer istikrarlı bir devlet olsaydı gerçek olabilirdi. koltuğunu , tahtını korumak için tüm ülkeyi heba eden deli bir adamın olduğu suriye’de değil. ve hiç bir taht tek bir vatandaşın hayatına değmez.
abd’nin rejime daha çok baskı yapmasının veya askeri müdahalede bulunmasnını önündeki gerçek engel nedir? çünkü birçok kişi abd’nin problemi çözmek istemesi durumunda, çözümün önünde kimsenin duramayacağına inanıyor?
aslında bu sorunun direkt abd'li yetkililere sorulması gerekiyor. biz onlara defalarca mevcut durumun bu şekilde devam edemeyeceğini söyledik. onların bu konuyla ilgili kendine ait politikaları var. askeri müdahale olmayacağını söylüyorlar. biz de zaten başından beri askeri müdahale istemiyoruz. biz insanların kendilerini koruyabilmeleri için daha fazla destek istedik. sivillerin korunmasını talep ettik ki bunun birçok yolu var. mesela, sivillere kendilerini korumak için bazı araçlar verilebilir.
- ne gibi araçlar? silahlar mı örneğin?
- evet mesela varil bombaları atan helikopterleri düşürecek araçlar. varil bombaları uluslararası hukukta yasaklanmış silahlar. bunu ben söylemiyorum. bunu sayın brahimi iki hafta önce söyledi. çünkü bu bombalar havadan bırakılan, hedef gözetmeksizin herkesi öldüren silahlar. bunun kontrolünü yapmak umurlarında bile değil. sadece verebileceği en yüksek zararla havadan bırakılıyorlar. istediğimiz destek, kendimizi savunmamızdı.
- daha önce bir konuşmanızda suriye iç savaşıyla kosova savaşı arasında benzerlikler kurmuştunuz. bunu açabilir misiniz?
- kosova savaşıyla benzerlik kuruyorum. kosova’da sırplar ve arnavutlar 1998-99’da savaş devam ederken fransa'ya görüşmeler için gitmişti. sırpların konuşmalar sürerken saldırıları artırdı. arnavutların üzerine baskı kurmak için çok kirli bir yol kullandılar. şimdi aynısıyla biz yüzleşiyoruz. görüşmelere her gittiğimiz sabah, o sandalyelere oturduğumuz her an, bir gün önce ölen akrabalarımızın acısını yaşıyoruz.
- eğer görüşmeler başarısız olursa, b planınız nedir?
- planlarımız var ama bu planlara canlılık katmalıyız ve bunun üstünde çalışıyoruz.
cenevre’ye gelmek, bu politik sürece dahil olmak ve bizim deyişimizle devrimin siyasi köklerini yeniden kurmak durumumuzu daha açık bir şekilde ortaya koymamıza yardımcı oluyor.
suriye halkının özgürlük ve itibarı için mücadelesini savunmamızda yardımcı oluyor. biz burada “devrimin temsilcilerinin montrö ve cenevre’de nasıl bir devlet idaresi gösterdiğini gördünüz. aynı zamanda rejimin ne kadar kötü olduğunu, zalimce hareket ettiğini de gördünüz. rejim dünyanın yarısını tehdit ediyor. bir hükümet gibi davranmadılar. mafya gibi davrandılar” demek için bir ivme yaratmaya çalışıyoruz.
biz dünyaya suriye’yi kimin yönetebileceğini kimin yönetemeyeceğini gösterdik. ben cenevre’deki insanların suriye’yi yönetebileceğini söylemiyorum, ben sadece kendi kendini yönetebilecek bir kesimden bahsediyorum. bu kurmaya çalıştığımız ivmenin bir parçası. biz devrimin önemli olduğunu gösteriyoruz. suriye halkı daha iyisini yapabilir ve daha iyisini hakkediyor. bu durum bize b planını kurmamızda yardımcı oluyor.
- birleşmiş milletler güvenlik konseyi’nden pazar günü bir çözüm çıkmasını bekliyor musunuz?
- çözümün çıkmasını ümit ediyoruz. birleşmiş milletler güvenlik konseyi bunu yapmalı. suriye halkı için en azından bunu yapıyor olmalı. biliyorum bu durum bazı hükümetlerin hoşuna gitmiyor ama biz tasarıyı geçirmelerini ve suriye halkını düşünmelerini istiyoruz.
- siz rusya ve çin’in çözüm taslağını onaylayacağını düşünüyor musunuz?
- eğer bu ülkeler çözüm taslağını veto ederlerse, rejim tarafını çok hassas bir duruma sokacaklar. çünkü onlar bir şekilde rejimin destekçisi. eğer tasarının geçmesine izin vermezlerse , bu cenevre konferasına karşı çalıştıkları anlamına gelir. yola taş koyuyorlar demektir. konferansın iki inisiyatifinden biri olan rusya’nın suriye halkına yardım edecek bir çözümü bloke edeceğini sanmıyoruz. eğer rusya suriye halkının geleceğini düşünüyorsa, ki biz öyle yaptıklarını düşünüyoruz, çünkü onlar bu formülle, bu siyasi süreç fikriyle geldiler
- peki cenevre görüşmelerinin şimdiye kadar ki en önemli kazanımı nedir?
- bence artık beşar esed suriye cumhurbaşkanı olduğunu iddia edemez. rejimin yaklaşan cumhurbaşkanlığı seçimlerini yönetmesine endişeyle bakan birçok devlet var. bunun adil ve meşru bir seçim olmayacağını uluslararası camia biliyor artık. bence cenevre görüşmeleri ile beraber rejimin meşruiyetinin bm çatısı altında tartışmaya açılmış olması en önemli kazanım.
kaynak: al jazeera
Yorumlar