ak parti ve mhp’nin üzerinde anlaştığı başkanlık sistemini getirecek olan anayasa değişikliği için anayasa komisyonu’nunda toplam yedi oturum gerçekleşti. ilki 20 aralık 2016 salı günü yapılan toplantılardaki konuşmalar tutanaklara göre toplam 1142 sayfa tuttu. yedi oturumun toplantı süresi ise yaklaşık 70 saat civarında.

zaman zaman gerilimli geçen anayasa komisyonu toplantısında chp, komisyon üyeleri hariç neredeyse 100’e yakın milletvekilli ile toplantıya katıldı. 

komisyon üyeleri dışında milletvekillerinin de toplantılara katılabileceğine yönelik düzenleme oy kullanmak dışında tüm milletvekillerine konuşma hakkı veriyor. bu durum muhalefete komisyon toplantılarını istedikleri kadar uzatma imkânı veriyor. chp bu ‘imkânı’ kullanıyor. chp milletvekilleri de yedi oturuma da normalin çok üzerinde katılmalarının sebebi bu.

sık sık söz almak da aynı mantığın devamı.

ak parti ve mhp’nin anayasa değişikliği maddeleri için “komisyonda bir haftada geçer” öngörüsü gerçekleşmedi. bir hafta sonunda sadece iki madde değişikliği komisyonda kabul edildi. kabul bekleyen 18 madde daha var. oysa 2010 referandumunda 26 maddelik anayasa değişik teklifi üç günde geçmişti.

chp’nin taktiği ne?

chp, komisyonda ak parti ve mhp çoğunluğu olmasına ve tekliflerin geçmesine kesin gözü ile bakılmasına rağmen neden “geciktirici” bir taktik izliyor? chp kulislerinde dolaşıp bu soruya yanıt arandığında anayasa komisyonuna milletvekili yığınağı yapılıp sık sık söz almanın kendi açılarından bir taktik açıklaması olduğunu öğreniyoruz.

elde ettiğimiz bilgiler göre, chp’nin oylama sonucunu değiştiremeyeceğini bile bile değişiklik önerilerini geciktirmesinin üç nedeni var. chp referandum ne kadar geç tarihte yapılırsa halk desteğinin o kadar az olacağı tespitinden hareket ediyor. bu üç gerekçe şunlar:

1- anayasa değişikliği maddeleri ne kadar çok konuşulursa destek o kadar azalıyor.

chp kaynakları anayasa değişikliği maddelerinin toplumda pek bilinmediğini kendilerinin çabalarının değişiklik maddelerinin konuşulmasının sağlanması olduğunu söylüyorlar. buna örnek olarak da yedek milletvekilliği ve başkan adayının doğuştan türk vatandaşı olma şartının değiştirilmesini gösteriyorlar.

chp kaynaklarına göre tüm bunlar değişiklikler ve tartışmalar olası bir referandumdaki kabul şansını azaltıyor. chp’lilere göre değişiklik maddeleri ne kadar çok duyulursa, konuşulursa referandumda “evet” çıkma ihtimali azalacak. chp kaynakları, değişiklik maddeleri konuşuldukça mhp tabanının “hayır”a yöneleceği görüşünde. toplantıların bu kadar uzaması ve gerilimlere sahne olması toplumda farkındalık yaratmış oluyor.

2- ekonomik krizin etkisi

chp kaynaklarına göre ak parti bir an önce anayasa değişiklik teklifini referanduma götürmek istiyor. bunun sebebi de ülkedeki ekonomik kriz derinleşmeden referanduma gitmek. görüştüğümüz chp’liler ak parti’nin nisan ayı başında referanduma gitmek istediğini görüşünde.

chp kaynaklarına göre mayıs ve haziran aylarında ekonomik kriz daha da çok hissedilecek ve ak parti referandumda istediği sonucu alamayacak.

3 - karlar erimeden referandum

chp’li kaynaklara göre ak parti’nin referandumdaki en büyük güvencesi referanduma katılımın azlığı olacak. nisan ayında doğu ve güneydoğu anadolu’da birçok yerleşim merkezinde karların erimemesi ve yolların kapalı olması nedeniyle katılım az olacağı öngörüsünde bulunan chp’liler ak parti’nin taktiğinin hdp seçmenini sandıktan uzak tutmak olduğu görüşündeler.

chp’lilere göre, hdp seçmeni “başkanlık sistemine” karşı duruş oranı en yüksek parti. chp kaynaklarına göre, karların erimemesi halinde özellikle doğu ve güneydoğu anadolu’da referanduma katılım düşük olacak.

chp kulislerine göre, anayasa komisyonu’ndaki tavırlarının nedeni yukarıdaki üç gerekçe. bu gerekçe gereği chp’liler değişiklik teklifinin anayasa komisyonu’nda kabul edilip tbmm genel kurulu’na gelmesinin ardından da aynı “geciktirici” tavırlarını sürdürecek.

hedefleri referanduma en geç tarihte gidilmesini sağlamak. chp’lilere göre referandum ne kadar geç olursa destek o kadar düşük olacak.

chp’nin yukarıdaki taktiğine ak parti’nin yanıtı ise “kifayet-i müzakere” oylaması oldu. madde üzerinde yeterli görüşme yapıldığına dair oylama ile ak parti, chp’nin maddeler üzerinde daha fazla konuşma yapmasını önleyerek, maddelerin oylanmasına geçme taktiğine geçti. bu sayede de maddeler komisyondan birer birer geçmeye başladı.