“siparişler bir önceki yıla göre yüzde 40 düştü. karamsarlık hakim.” yıllardır rusya’ya hazır giyim ürünleri satan ali ulvi orhan, mevcut durumu böyle özetliyor. aynı zamanda osmanbey tekstilci ve işadamları derneği başkanı da olan orhan, yaptırımların işleri daha da zorlaştıracağını düşünüyor. yaptırımlar tekstil sektörünü kapsamıyor ama orhan, rusya ekonomisinin daralmasının türkiye ile ticareti etkilemesi nedeniyle yeni pazarlara yöneldiklerini söylüyor:

“rusya ile ilgili sorunu aslında iki yıldır hissediyoruz. rusya bizim pazarımızın yüzde 26’sı. rusya’da işler iyiyken kimse yeni pazar aramaz. biz bir süredir yeni pazar arayışı içindeyiz. iran’dan yeni döndüm, orada şubat'ta bir fuar yapacağız. afrika hedef pazarlarımız arasında.”

en çok tekstil etkilendi

rusya pazarı, ülke ekonomisindeki sorunlar nedeniyle bir süredir daha zayıf bir performans sergiliyor.

türkiye ihracatçılar meclisi verilerine göre yılın ilk yedi ayında rusya’ya yıllık ihracat yüzde 12 düştü. en fazla etkilenen sektör yüzde 28’lik kayıpla tekstil ve hammaddeleri.

uluslarası para fonu'na göre rusya ekonomisinde durgunluk başladı. 2014 ekonomik büyüme tahminini yüzde 1,3'ten yüzde 0,2'ye düşüren imf, yılbaşından bu yana rusya'nın hisse ve tahvil piyasalarından yaşanan yabancı sermaye çıkışının 100 milyar dolar civarında olduğunu tahmin ediyor.

rusya, 2013’te türkiye’nin en çok ithalat yaptığı ülke oldu. türkiye’nin toplam ihracatında ise dördüncü sırada. rusya’da yaşanan bu gelişmeler de ister istemez türkiye’yi etkiliyor.

istanbul tekstil ve hammaddeleri ihracatçıları birliği başkanı ismail gülle’ye göre bu durum devam ederse türkiye zarar görür:

“bu pazar gelişmekte olan bir pazardı. rusya’dan enerji ithalatımızı büyük. en çok para verdiğimiz ülkeye, mal satamamak önemli bir dezavantaj. rusya’da pazar daralıyor. bundan sonraki süreçte de etkisi artabilir.”

'türkiye yaptırımlardan kârlı çıkabilir'

istanbul hazır giyim ve konfeksiyon ihracatçıları birliği başkanı hikmet tanrıverdi, yaptırımların ve rusya ekonomisindeki daralmanın türkiye ihracatını da etkileyebileceğini söylüyor ancak bunları konuşmak için erken olduğunu düşünüyor. tanrıverdi’ye göre rusya yaptırım yapan ülkelere yaptırımla karşılık verirse, bunun türkiye’ye olumlu etkisi bile olabilir:

“ab birçok şeyi kısıtladığı için türkiye’ye kayış olabilir ve aksine ihracat artabilir. türkiye bu dönemi iyi değerlendirmeli. ab, rusya’da bizden daha avantajlıydı. bu gelişmeler sürerse ticaretin yavaşlaması, türkiye’nin avantajına olabilir.”

tanrıverdi’ye göre rusya’nın polonya’dan sebze-meyve ithalatını durdurması, türk sebze-meyve ihracatçılarına olumlu yansıyabilir. rusya’nın yunanistan’dan da sebze-meyve ithalatından vazgeçmesi gündemde.

'tarımda ambargo kararı kolay değil'

istanbul yaş meyve sebze ihracatçılar birliği başkanı latif ünal ise, rusya’nın bu adımlarının yaptırımlara cevap niteliği taşıdığını düşünmüyor. ünal’a göre tarım sektöründe ambargo, yasaklama gibi bir kararı vermek kolay değil. ünal özellikle polonya’ya yönelik uygulamanın yaptırımlardan bağımsız olduğunu, polonya’nın rusya’nın ithalat kurallarına uymaması nedeniyle yaşandığını düşünüyor:

“rusya bir müşteridir ve sınırlamaları kendi yapacaktır. bu normal bir şey. bu tip kararları bekleyip görmek lazım. tarımda karar vermek o kadar kolay değil çünkü sokaktaki vatandaşı etkiliyor. ben bizimle görüşmeye gelen rus yetkililerden avrupa ile normal ticarete devam edecekleri izlenimi edindim.”

'turlar satıldı, bu yıl turizm etkilenmez'

rusya’daki yaptırımların ekonomideki daralmayı hızlandırması durumunda, etkilenecek sektörlerden biri de turizm. turizmciler ise bu yıl sorun yaşanmayacağını düşünüyor çünkü turlar satıldı, programlar yapıldı.

türkiye turizm yatırımcıları derneği yürütme kurulu üyesi turgut gür, türkiye’ye gelen rus turistlerde artış yaşanacağına kesin gözüyle bakıyor. ona bu güveni verense ilk yedi aydaki performans:

“ilk yedi ayda turist sayısı yüzde 4.5, 5 artarken, rusya’daki büyüme yüzde 8-9’lara ulaştı. antalya, marmaris şu anda tam kapasitede. türkiye’ye en çok turist almanya’dan geliyor ama ruslar, almanların ensesinde. şu anda hiçbir olumsuzluk gözükmüyor.”

2013’ta türkiye’ye en çok turist 5.2 milyonla almanya’dan gelmişti. bunu 4.2 milyonla rusya izledi.

aynı zamanda eski deik türk-rus iş konseyi başkanı da olan gür’e göre, yaptırımların etkisi önümüzdeki yıl belli olur, türkiye’nin ihraç ettiği ürünlere ve miktarlara bakıldığında da ciddi bir sorun yaşanması zor.

otomotiv ihracatı düşüyor

türkiye’nin rusya’ya ihracatında en büyük kalem olan otomotivde ise yaptırımın sektörü olumsuz etkilemesi bekleniyor. bu yılın ilk yedi ayında yüzde 19 düşen ihracatta siyasi gerilimin etkisi büyük. uludağ otomotiv endüstrisi ihracatçılar birliği başkanı orhan sabuncu, yılın geri kalanında da ihracatta düşüş bekliyor:

"yaptırımların kapsamına göre tabii ki etki etmesi beklenebilir. daha önce iran’a yönelik uygulanan ambargonun bu ülkeye yönelik otomotiv ihracatımızda çok sert düşüşe neden olduğunu görmüştük. rusya federasyonu, iran’a göre bizim açımızdan çok daha önemli bir pazar konumunda bulunuyor. 2013 yılında 1 milyar 160 milyon usd’lik ihracat rakamımız ile rusya otomotiv sektöründe en fazla ihracat yaptığımız beşinci pazar konumunda yer alırken, bu ülke tek başına tüm otomotiv ihracatımızdan yüzde 5,4 pay aldı. dolayısıyla rusya federasyonu bugün itibariyle en önemli alternatif pazarımız konumunda. rusya otomobil ve hafif ticari araçlar pazarı yılın ilk yarısında geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 7,6 daraldı, yılın tamamında yüzde 12’lik daralma bekleniyor. rusya’ya yönelik ambargoların süresinin uzaması ve kapsamının genişlemesi halinde, ihracat düşüşünün uzun vadeli ve daha yüksek oranlarda gerçekleşmesi de ihtimal dahilinde."

geçtiğimiz hafta ab, moskova’ya karşı mali sistemi, askeri üretimi ve enerji sektörünü hedef alan sert yaptırımlar kabul etti. yeni yaptırım paketi, putin’e yakınlığı ile bilinen beş oligark, üç devlet bankası, askeri sanayinin tamamı ve petrol üretim teknolojilerini kapsıyor.

kaynak: al jazeera