301 işçinin hayatını kaybetmesi ile sonuçlanan kazanın yaşandığı madeni işleten soma kömür işletmeleri anonim şirketi'nde çalışanların bağlı olduğu maden-iş kendi raporunu hazırladı. sendikanın genel başkanı nurettin akçul ve genel sekreteri vedat ünal’ın imzasıyla türk-iş yönetimine iletilen raporda hem işyerinin hem de sendika temsilcilerinin sorumluluklarını yerine getirmediğine ilişkin tespitlere yer verildi. 

raporun en dikkat çekici kısmı ise sonuç bölümünde yer alan tespitler oldu. "vardiya sorumlusu h.s. ve teknik müdür i.a işçi kardeşlerimize küfürler ve dayak attırma terbiyesizliği bile yapmıştır" ifadeleri, raporun sonuç kısmında yer aldı.

raporda sorumlular tek tek kendi ağızlarından el yazılarıyla yaşananları anlattı.

şube başkanı tamer küçükgencay:

"kazaya sebebiyet verebilecek yeraltı sularının ısınması olayı ile ilgili ne bir hafta önce, ne birkaç gün önce, ne de kaza günü en ufak bilgi gelmedi. koruyucu malzemelerden, çizmeden, toz maskesinden gelen sorunları işverenle temas halinde olup çözüyorduk. gaz maskesi kendi özelliğinden dolayı kullanıldıktan sonra aksaklığı anlaşılacak takım ve edavattır. bildiğim kadarıyla gaz maskesi gramaja göre değerlendirilen bir malzemedir. bu konuda ben işvereni defalarca uyardım ve hatırlatmışımdır. konunun hassasiyetini bildiğim için sürekli gaz maskesi konusunda arkadaşlarımızı da, işvereni de uyardık. buradaki sistemin baştan beri yanlış olduğunu her platformda dile getirdim çünkü işverenin buradaki tek hedefi kömür üretimini artırmak ve bu çıkan kömürün pazarlama problemi olmadığı için kontrolsüz bir işçi alımı ve üretim olduğu bilgimiz dahilinde olup bunu kamuoyuyla paylaştım. havzamızda örgütlü 12 bin 400 işçimiz var. eğer bütün işyerlerine hizmet verilmek isteniyorsa işçi sayısının bölünerekten birkaç şubenin daha kurulabileceğini düşünüyorum. vicdanen bu sorumluluğu kendimde de hissediyorum. iletişimde sorun yaşamamızın sebebi işçi sayısının çok olması ve işyerlerinin çok dağınık olmasıdır.”

y. k. - şube sekreteri

“işyerindeki gerek çalışma şartları gerek işçi sağlığı ve iş güvenliği açısından sakıncalı gördüğümüz ve duyduğumuz olumsuzlukları işyeri amirlerine ve eski sendika yönetimine bildirdiğimiz halde bir sonuca varamıyorduk. eski sendika yönetimiyle işyerinde çalışan işçiler arasındaki diyalog, dayanışma yok denecek kadar azdı, hatta işyeri temsilcilerinin adlarını dahi bilmiyorlardı. işveren de bu sendikal boşluktan faydalanarak çalışanların çalışma ortamlarındaki haklarını, hukuklarını hiçe sayarak adeta kölelik sistemini uyguluyordu. onların tek hedefi maksimum, pazarı hazır kömür çıkartmak ve para kazanmaktı.”

a.c. - sendika temsilcisi

“işyerindeki iş sağlığı ve iş güvenliğine aykırı ve yeraltı çalışma şartlarına uygun olmayan olumsuzlukları başımızdaki sorumlu amirlerimize bildirdiğim halde dikkate alınmıyordu. işyeri şartları bir maden işçisinin çalışabileceği ortamlar değildi. ama işçi arkadaşlarımın hayatlarını idame ettirebilmeleri için mecburen çalışmak zorunda oldukları aşikardır. şube yönetimi ile baştemsilci ve temsilcilerle iletişim kurulamıyordu. yeraltı çalışma şartlarını daha da ağırlaştıran h.s. ve i.a. bizim çalışanların çalışma şevkini ve motivasyonunu bozmaktadırlar.”

i.k. - ünvanı okunmuyor

“eksikliklerin giderilmesi konusunda işyerindeki amirlere defalarca söylememize rağmen hiçbir sonuç elde edemiyorduk. ocak genelinde sıcaklık hissedilir derecede arttı. gaz maskelerinin uygun olduğunu ve eğitimini aldık.”

m.e. - usta

“çalıştığımız ortamda malzeme eksikliği vardı, başımızdaki amirlerin hepsine bildirdik. sendikacı arkadaşların da haberleri vardı. en kısa zamanda malzeme tedarik edilip güvenli bir iş ortamı sağlanacağı söylendi. ama hiçbiri olmadı. ocak içinde ısınma olayları fazlalaşmıştı.”

adı okunmuyor - usta

“ocakta emniyet yoktu. ocak 15-20 gündür çok kötüydü. ocakta aşırı derecede sıcaklık vardı. biz bunları vardiya amirine söyledik ama ilgilenen olmadı. sendikacılara söylemedik, onlar da işçi olduğu için vardiyalarda çalışıyordu. çalışma şartları çok ağır ve kötüydü. iş eğitimi almadık, yapılan eğitim formalite. amirlerimizi çok ikaz ettik, olumsuz her şeyi anlatmamıza rağmen 'siz işinize bakın' diyerek, adeta azarladılar. gaz maskelerinin kontrolleri yapılmıyordu.”

k.k - ünvanı okunmuyor

“amirler iş konusunda sıkıştırıyor, daha çok üretim isteniyordu. kömür sıcaklığının normalden fazla olduğunu hissettim ve başımdaki amirime normalden fazla olduğunu söyledim. bu konuyu sendika temsilcileriyle görüşmedim. işçi sağlığı ve iş güvenliği açısından denetimler daha önceden haber verildiği için denetimlerin tam olarak yapılmadığı...”

a.k. - ateşçi

maskeler kullanılmayacak haldeydi.

f.a. - usta

“2 gündür h panosuna sıcak kömür geliyordu. daha önceden de zaman zaman sıcak kömür geliyordu. işveren yetkilileri de bu ortamda çalıştığı için kimseye söyleme gereği duymadım. maskelerle ilgili kullanım gösterildi, maskelerde problem yoktu. ben de kullandım.”

m.t - kazı ustası

“s panosunda havanın yetersizliğini gördüm, sıkıntının olduğu belli. nefessiz kalıyorsun, havasız olayını vardiya amiri dahil herkes biliyor. olumsuzluklara rastladık ama sendika temsilci ve işveren yetkilileri de olayın farkındaydı. 2013 yılında işe başladım, iş eğitimini bir gün süreyle aldım. cumartesi günü eğitimi aldım, pazar günü madene indik. çalıştığım yer itibarıyla benim bölgemde kömür ve suyun kızıştığına şahit olmadım.”

adı okunmuyor

“2009 yılında işe başladım. 3 gün yeraltı 3 gün yerüstü eğitimi aldık. isınma farketmedim. ben şu anda işsizim. çoluk çocuğumu okutmak zorundayım. işyerinin bir an önce açılmasından yanayım. akın çelik her zaman gelip halimizi, hatırımızı soran insandı. aşırı hava sirkülasyonu olduğu için ölçüm cihazları iş göremedi.”

sendika ne sonuca vardı?

bu bilgileri değerlendiren maden-iş sendikası disiplin kurulu şu sonuçlara vardı:

“1- ocaklardaki kömür kızışması ile ilgili yaklaşık bir aydır ısı değerlerinin aşırı derecede arttığı, çıkan kömürün ısı derecesinin fazla olduğunu tespit eden işçiler tarafından belirlenmiş olup, işveren yetkililerini bu konuda uyardıklarını ancak işverenin hakaretvari bir şekilde olaya kayıtsız kaldığı, işçilerin üretim yaptırılmaya devam ettirildiği gözlemlenmiştir. disiplin kurulu başkanımızın "sendikaya haber verdiniz mi?" sorusu karşısında işçi arkadaşlar "sendika temsilcilerinin de aynı ortamda çalıştıklarını, bu durumu bildiklerini, söylemeye gerek duymadıklarını söylemişler hatta sendika bu durumda ne yapabilir ki?" diye cevap vermişlerdir.

2- şehit ailelerimiz ve kaza anında işyerinde olan arkadaşlarımızın verdiği bilgiler doğrultusunda, çalışma ortamlarının sağlıksız olduğu, aşırı tehlike arz ettiği, iş sağlığı ve iş güvenliği yönetmeliklerinin uygulanmadığı belirlenmiştir.

3- görüştüğümüz arkadaşların verdikleri bilgiler neticesinde ocakta olan işçi sayısı ve kazada ölen işçi sayısı devletimizin yetkilileri tarafından açıklanan sayıyla örtüşmekte olup, basında abartıldığı gibi olmadığı anlaşılmıştır.

4- yeterli koruyucu malzemelerin verilmediği, gaz maskelerinin ocak şartlarına uymadığı ve bu gaz maskelerinin kullanılması eğitimlerinin yetersiz olduğu görülmüştür.

5- şehit verdiğimiz işyerinde evrak üzerinde olmasa da arkadaşların anlattıklarına göre gizli bir taşeronluğun olduğu izlenimimiz oluşmuştur.

6- çalışma bakanlığı’nın yaptığı teftişlerin sağlıklı olmadığı, işverenin bir hafta 10 gün öncesinden haberinin olduğu ve işverenin müfettişleri sadece ana yerlerde gezdirip, önlem aldıkları yerlere götürdükleri arkadaşlar tarafından söylendi.

kisacasi

kazanın olduğu işyerinde alınan ifadeler ve yaptığımız istişarelerde işçi arkadaşlara yapılan aşırı baskı, korku hegemonyasını oluşturmuştur. hatta çok ileri gidilmiş vardiya sorumlusu h.s. ve teknik müdür i.a işçi kardeşlerimize küfürler ve dayak attırma terbiyesizliği bile yapmıştır. işini kaybetme korkusu ile bütün bu insanlık dışı muamelelere kimse ses çıkartamamış ve dertlerini kimseye anlatamamışlardır. seminerlerimizde sürekli gündeme getirilen köle düzeni dediğimiz olaya örnek verebilecek yer soma kömürleri aş’dir.

buradaki düzeni kısaca özetleyecek olursak;

soma kömürleri aş- patron

soma kömürleri aş-işveren

soma kömürleri aş-hakim

soma kömürleri aş- savci

soma kömürleri aş- sendikaci

soma kömürleri aş- müfettiş

soma kömürleri aş- polis-jandarma

görüntü budur.”

türk-iş raporu değerlendirecek

bu sözlerle biten rapor türk-iş yönetimi tarafından incelendi ancak değerlendirme bitmedi. ankara’da düzenlediği basın toplantısında türk-iş başkanı ergun atalay, “sendika gereğini yapacak” diye konuştu.

sendikanın bölgedeki yönetiminin görevi bırakacağı, kendileri bırakmazsa ankara’dan bıraktırılacakları belirtiliyor. maden-iş sendikası’nın genel merkezinde değişiklik olup olmayacağı konusunda ise türk-iş yönetiminde henüz karara varılmadı.

kaynak: al jazeera