manisa'nın soma ilçesi, mayıs ayında 301 madencinin hayatını kaybettiği facianın ardından şimdi de işsizlik şoku yaşıyor. soma kömür işletmeleri a.ş. 13 mayıs’ta, 301 madencinin hayatını kaybettiği eynez bölgesindeki ocak ile atabacası ocağında çalışan toplam 2 bin 831 madencinin işine son verdi. işten çıkarılan işçilerin 2 bin 181'i eynez ocağındaydı. eynez'de kalan malzemenin tahliye edilmesi için 400 işçinin bir süre daha çalışmaya devam edeceğini açıklayan şirket, faaliyette olmayan ocakları gerekçe göstererek, 'çalışmayan işçilere artık maaş ödeyecek güçlerinin kalmadığını' bildirdi.

Madenciler, İŞKUR kapısında kuyrukta. [Fotoğraf: Turaç TOP / Al Jazeera]

işsizlik maaşı kuyruğu

pazar gecesi cep telefonlarına sosyal güvenlik kurumu sgk tarafından gönderilen mesajla işsiz kaldıklarını öğrenen işçiler, kaymakamlık binası ve işkur soma hizmet merkezi önünde beklemeye başladı. işçilerden bazıları yeni bir gelişme olup olmayacağını beklerken, bazıları ise işkur’a giderek işsizlik maaşı başvurusunda bulundu. başvuruların yoğunluğu nedeniyle işkur kapısı önündeki kalabalık her geçen dakika arttı, merdivenlerde kuyruk oluştu. 

“iş bulmak için yine göçeceğim”

beş yıldır eynez ocağında çalışan ahmet tanrıverdi, mayıs ayındaki faciadan sonra kendileriyle ilgili hiçbir yol kat edilmediğini savundu:

“altı aydır çalışmadan hakkımızda verilecek kararı bekliyorduk. birçok yetkili ilçemize geldi, gitti, bir sürü vaatte bulundu. ancak o vaatlerden hiçbiri olmadı ve bir yere varılmadı. sonucunda işsiz kaldık. ölen 301 arkadaşımızın faturası geride kalan işçilere kesildi. biri üniversiteye hazırlanan dört çocuğum var. şimdi ben onların geçimini nasıl sağlayacağım? geçimimiz maden, kömürdü. bizim başka mesleğimiz yok. kazma, kürek elemanıyız biz. çıkarılan işçilerin ailelerini de katarsak 30 bine yakın kişi şu an mağdur. bu mağduriyet acilen ortadan kaldırılmalı. baktık çözüm yok, tasımızı tarağımızı toplayıp iş bulmak için yine diyar diyar gezeceğiz.”

İşçilerden Ahmet Tanrıverdi. [Fotoğraf: Turaç TOP / Al Jazeera]

“işimizi geri istiyoruz“

on yıldan beri aynı madende çalışan sami yavuz işini geri istiyor. çıkarılan işçilerin çoğunun somalı olmadığını dile getiren yavuz şunları söyledi:

“soma’da 16 bin kişi geçimini madenlerden sağlıyor. çıkarılan işçilerin yüzde 80’i buranın yerlisi değil. ben bursa’dan geldim. türkiye’nin her tarafından buraya çalışmaya gelenler var. madenlerde kömür rezervinin yüksek olması ve uzun soluklu iş bulabileceğimiz için soma’yı tercih ettik. maden olmasa zaten buraya gelmezdik. şimdi kim, nasıl evine ekmek götürecek? dört çocuğum, 20 bin lira kredi borcum var. bunlarla nasıl mücadele edeceğim? kış günü çektiğimiz çileye bak. biz işimizi geri istiyoruz. devlet bize sahip çıksın. üç, beş değil ki, 2 bin 800 kişi. bu insanlar ne yapar? bu kadar insan işsiz olunca soma esnafı ne yapar? tüm bunlar düşünülmeli, ona göre bir çözüm bulunmalı.”

“mesaj geldi mi korkuyordum”

1.5 yıldır çalıştığı madendeki işinden çıkarılan ahmet güngör de, psikolojisinin ve evindeki huzurun bozulduğunu söylüyor: 

“mayıs'tan beri işe gitmiyordum. o dönemde bile maaşımı almama rağmen huzurum yoktu. cep telefonuma her gelen mesajdan korkuyordum. aslında biz bugünü bekliyorduk. ama bu kadar kötü olacağını tahmin etmiyordum. şimdi bugünler ilerledikçe hepimizde, ‘faciada keşke biz de ölseydik’ düşüncesi hakim olmaya başlayacak. bari çoluk çoğumuz rahat ederdi. bu psikolojiyle yaşanır mı? hepimizin borçları var. benim de 15-20 bin banka borçlarım var. bize patron değil, devlet sahip çıkmalı. ama devletin ne yapacağını beklemek yerine hızlı hareket etmem gerektiği için işkur’a gittim, başvurumu yaptım. 15 gün içinde haber vereceklermiş.”

Musa Yılmaz, doğum gününde işsizlik maaşı kuyruğunda. [Fotoğraf: Turaç TOP / Al Jazeera]

doğum gününde işkur kapısında

işçilerden musa yılmaz doğum gününde işkur kapısında olmanın üzüntüsünü yaşıyor. çiftçilikten başka çaresinin kalmadığını belirten yılmaz şunları söyledi:

“27. yaşımı kutlayacakken iş peşine düştüm. 4.5 yıldır o madende çalışıyordum. iyi kötü geçimimi sağlıyordum. evlenmek istiyordum ancak şimdi bunu ertelemek zorundayım. bir mesajla işsiz kaldım. anlamadığım, bizim haklarımız ne oldu? elimizde ne evrak, ne belge var. biz şimdi hakkımızı nasıl arayacağız? soma’daki diğer imbat madenciliğe iş başvurusuna gittim, onlar da işe almadı. ortada kaldık. artık çiftçilik yapacağım.”

İşçilerin tedirgin bekleyişi sürüyor. [Fotoğraf: Turaç TOP / Al Jazeera]

“diğer firmalarla görüşüyoruz”

soma kaymakamı bahattin atçı ise, işçilerin iş bulması konusunda çalışmalarını sürdürdüklerini belirterek, şu açıklamayı yaptı:

“işsiz kardeşlerimizin işe girmeleri konusunda soma’daki diğer maden firmalarıyla görüşüyoruz. ayrıca, işçileri işten çıkaran işletmenin müfettiş incelemesi süren ocağında uygun görülmesi halinde istihdam sağlamaya çalışıyoruz. işten çıkarılan işçilerin yarısı işkur’a başvurularını yaptı. tazminatlarının ödenmesinde de sorunları var. şirket ödemeyeceğini söylüyor ancak bakanlıklarla görüşüp alternatif yollar arayışında.”

kaynak: al jazeera