adalet ve kalkınma partisi’nin (akp / ak parti) tek başına iktidar kuramayacağı anlaşıldı. bunun anlamı açık: seçmenler, bu partiye eski güvenlerini kaybettiklerini söylemiş oldular. seçmenlerin cumhuriyet halk partisi’ne (chp) ve milliyetçi hareket partisi’ne (mhp) verdiği oyların anlamı da açık: akp’yi cezalandırdım ama seni de iktidar alternatifi olarak görmüyorum.

öyle anlaşılıyor ki bu seçimde halkların demokrasi partisi’ni (hdp) istanbul ve izmir; daha doğrusu buradaki “endişeli modernler” taşıdı. hdp istanbul’da oylarını üç kat, izmir’de iki kat artırmış durumda.

fakat bu, ak parti’ye tepkinin sadece bu kesimlerden geldiği anlamına gelmez. sadece, tayin edici müdahalenin buralardan kaynaklandığı anlamına gelir.

bu genel değerlendirmenin ışığında tek tek partilere bakarsak:

adalet ve kalkınma partisi: mağlup sayılır bu yolda  galip”in bu kadar yerine oturduğu bir durum zor bulunur: bir iktidar partisi, 12 yıllık bir iktidarın ardından olgun demokrasilerde “rüya oran” sayılan yüzde 40’ın üstünde bir oy alacak ve sevinenler yenilenler olacak...

neden böyle oldu? çünkü ak parti, önceki seçimlerin tersine seçmenlerin korkularına hitap etti, kampanyasının temelini bu korkular üzerine inşa etti. aslında ak parti’ye oy veregelen kitleler bu etkiye açıktı, yani onlar da ak parti’nin yönetmediği bir türkiye’nin kendileri açısından hayırlı olmayacağı düşüncesindeydiler. fakat oy sadece düşünceyle verilmiyor, hisler de önemli. anlaşılıyor ki, türkiye’nin muhafazakârlarının bir bölümünün korkuları, onların akp’nin son üç-dört yılına karşı geliştirdikleri kızgınlığa galebe çalamadı.

ak parti, “kendinden” bildiği bu kadar geniş bir kitleyi, üstelik kutuplaşmanın bu düzeyinde neden kaybettiği üzerinde uzun uzun düşünmeli.

bence ak parti, taşıdığı “sosyoloji”nin kendisini her durumda tercih edeceğini varsayarak çok kibirli bir duruş sergiledi ve karşılığını böyle aldı.

yine de, türkiye’nin dindarlarının ve muhafazakârlarının ak parti’den vazgeçmediği, onların partisinin hâlâ ak parti olduğu çok açık.

cumhuriyet halk partisi: cumhuriyet halk partisi, bu seçime kadar geniş muhafazakâr kitleden hiçbir teveccüh görmemişti, bu seçimde de öyle oldu. bu eğilim değişmezse, chp hiçbir zaman tek başına iktidar şansına sahip olamayacak. bu seçim bunu bir kez daha gösterdi.

milliyetçi hareket partisi: türkiye seçmeni belli ki tıpkı chp gibi mhp’de de bir ‘iktidar yeteneği’ görmüyor. aksi takdirde, ‘tarihsel’ nedenlerle chp’den uzak duran muhafazakâr seçmenlerin bir bölümünü kazanması gerekirdi.

halkların demokrasi partisi (hdp): hdp’nin parti olarak seçime girme kararını izleyen “deli mi bunlar” günlerinde al jazeera türk için kaleme aldığım yazıda, hdp’nin barajı aşmak bir yana “şaşırtıcı yükseklikte” bir oy alabileceğini öne sürmüştüm. o iddia, hdp’nin ak parti iktidarına karşı chp’den daha iyi mücadele edebileceğine inanan ve ağırlıklı olarak chp’ye oy veren kesimlerin bir bölümünün bu seçimde hdp’ye oy vereceği varsayımına dayanıyordu. hdp bu seçimde oyununu iyi oynadı, bu beklentilere cevap verebileceğini gösterdi ve kazandı.

söylemeye gerek yok, bunlar emanet oylar ama hdp şimdi onları “kalıcı” hale getirmek için çalışacak.

sırrı süreyya önder bu akşam yaptığı açıklamada bu gerçeği dürüstçe kabullendi.

ben, bu andan sonra hdp’nin eski “bölge partisi”, “kürt partisi” imajından hızla sıyrılacağına, bunun da türkiye için son derece hayırlı sonuçlar doğuracağına inanıyorum.

sonuç ve özet: türkiye önümüzdeki ayları, belki bir-iki yılı siyasi istikrarsızlık içinde geçirecek. fakat bazen zor zamanlardan büyük dersler ve büyük sonuçlar çıkar.

böyle olmasını umalım.