irak bölgesel kürt yönetimi’nin başkenti erbil’de kurulan hazır kampı musul’dan kaçan 385 aileye sığınak oldu. birleşmiş milletler, yerel yardım kuruluşları ve kürt yönetimi tarafından sağlanan imkânlar ile idare edilen kamptaki eksikler nedeniyle sığınmacılar büyük sıkıtlarla karşı karşıya.

50 dereceye vara çöl koşulları

her geçen gün yaz sıcaklarının daha da arttığı bu coğrafyada en büyük ihtiyaç temiz su. kurulan çeşme sistemleri sığınmacıların bu ihtiyacını gidermiş gibi görünüyor. ancak içme suyu sıkıntısı devam ediyor. elektrik tüm çadırlara ulaştırılamadığı için soğutucular çalıştırılamıyor. çocuklar da sık sık çeşmelerin altına girip serinlemeye çalışıyor. büyükler ise elbiselerini ıslatıyor. ramazanın ilk gününde hazır kampı sakinleri çadırları ile çeşme arasında mekik dokuyor. kamp alanında ve çevresinde bir tek bitki yok. her yer toz, toprak. tam bir çöl iklimi söz konusu.  rüzgar estiğinde göz gözü görmüyor.

yüksek hastalık riski

çadır kentte yaşayan bin 520 sığınmacıdan kiminle konuşsak ilk sıkıntıları içme suyu. çeşmelere tankerle verilen su temizlik ve günlük işler için iyi ama içmeye elverişli değil. çocuklar çeşme suyunu içinde ishal ve karın ağrısından şikâyet ediyor. hatice hanım, hasta döşeğinde yatan üç  buçuk yaşındaki kızı isra’nın başında:

“çocuklarıma şişe suyu içirmeye çalışıyorum. bulamazsam, rüzgâr dinince, çeşme suyunu ocakta kaynatıyorum ve gece soğumaya bırakıyorum. küçük kızım isra serinlemek için kardeşleriyle çeşme suyunda serinlemeye gidiyor. tembih etmeme rağmen orada içmiş sanırım. bu sıcak havada ateşler içinde yatıyor.”

çadır kentte bir sağlık birimi yok. atık su sorununu çözmek için açık kanallar kazılmış. çocuklar bu kanallarda oyun oynuyor. tuvalet ihtiyacı için konteyner tuvaletler yerleştirilmiş durumda. görevliler belirli aralıklarla kontrol etse de temiz oldukları söylenemez.

erzak sıkıntısı

üç gündür yardım alamadıklarını söyleyen baba ibrahim hüseyin, erzak dağıtımının düzenli ve adil yapılmadığını söylüyor:

“aile ve çadır sayısı belli. yardımlar geldiğinde girişte dağıtılıyor. soğutucu geldi, bazı çadırlarda iki soğutucu var. biz efendilikle hareket ettiğimiz ve utandığımız için aç kalıyoruz. utanmayan, allahtan korkmayanlar ise bir yerine iki alıyor. gelen yardımları yetkililer çadırlara teslim ederse bu sorun yaşanmaz. erzak yardımının düzenli olduğunu da söyleyemem. bir gün var, iki gün yok.”

iftar hazırlığı

ramazan ayının ilk gününde hazır kampında iftar hazırlığı yapan bir çadıra rast gelmedik. sığınmacıların çoğu pişirecek bir şeylerinin olmadığını söylüyor. olsa bile yemek pişirecek donanımları yok. yardım kuruluşları, depolarında bulunan sobaları üzerinde yemek pişirirler diye dağıtmış. ancak rüzgâr nedeniyle sobalardan verim alınamıyor. herkes iftar vaktine kadar oyalanıp, akşam dağıtılacağı söylenen yemeği bekliyor.

sünni, şii, hristiyan

musul’dan gelen hristiyan bir aile, müslüman komşuları ile birlikte iftarı beliyor. kendilerine tahsis edilen çadırın içi bomboş. vesim zeki hamile eşi ve dört çocuğu ile birlikte aç. öğle vakti dağıtılan karpuzdan başka bir şey yememişler bugün.

“ramazan ayı, özellikle de bu koşullar altında daha da zor oluyor. biz de müslüman kardeşlerimiz gibi açlıkla sınanıyoruz. akşama iftar dağıtılacakmış, onu bekliyoruz.”

telafer’den kaçan şii türkmenler sünni arap çadırlar ile yan yana. türk kızılayı, telafer’de 2006 yılında yaşanan çatışmalarda kasabaya bir çadır kent kurmuştu. türkmen sığınmacı kerem abdülemir, o çadırlarda da kalmış:

“hizmetler çok yavaş ve kesintili. türk kızılayı bundan daha büyük bir kampı günler içinde kurmuş ve herkese yardım malzemeleri dağıtmıştı. buradakiler kampı idare etmeyi bilmiyor. çadırların yarısında elektrik var yarısı karanlıkta. yukarıya tuvalet kuruldu, bizim tarafta yok”