"zihinsel olarak ikiye bölünme hali var.’

"türkiye’de şu anda malesef kardeşlik kalmadı."

kürt sorununun olumsuz etkilerini derinden hisseden kentlerin başında gelen mersin’de sokakta bu cümleleri duymak mümkün. 1990’lardan sonra güneydoğu’dan başlayan göç dalgasında mersin önemli adreslerden biri oldu. kentin çeperlerinde kürt mahalleleri kuruldu. kürt sorununa ilişkin önemli dönemeçlerde, kırılmalarda mersin’in çeperleri de hep ses verdi. sokaklar hep hareketli oldu. son olarak kobani eylemlerinde de mersin sokakları tepkinin sert gösterildiği yerler oldu. göç nedeniyle mersin’e gelmek zorunda kalmamış mersinlilerden çözüm süreci ve etrafındaki tartışmaları dinlemek için yola koyulduk.

teybimizi uzattığımız isimlerden biri 30 yıldır mersin’de yaşayan 60 yaşındaki emekli habeş doğan oldu. emekli maaşı ile satın aldığı evinin taksitlerini ödeyen, geçinmek içinse inşaatlarda seramik ustalığı yapan doğan, çözüm sürecinin başarılı olmasını istiyor ama pek umutlu da değil.

"türkiye’de şu anda malesef kardeşlik kalmadı. çözüm sürecinden bir umutlanıyoruz, sonra bir şeyler oluyor, sokak karışıyor. insan tedirgin oluyor. umutsuzum ama çözüm sürecinin başarıya ulaşmasını istiyorum."

Habeş Doğan: Eğer bu ülkeye huzur gelecekse kardeşlik gelecekse Öcalan özgür kalsın. [[Fotoğraf: Özgür Tekşen/Al Jazeera Türk]]   Mehmet Sarıbaş: Öcalan'ın serbest kalması uç bir adım olur. [[Fotoğraf: Özgür Tekşen/Al Jazeera Türk]]   İrem Aydın: Süreçte karşılıklı güvensizlik var. [[Fotoğraf: Özgür Tekşen/Al Jazeera Türk]]   Tekin Kaya: Hükümet isterse daha hızlı gidebilir. [[Fotoğraf: Özgür Tekşen/Al Jazeera Türk]]

"huzur gelecekse öcalan özgür kalsın"

"sokaklara çıkıp maske takıp da ortalığı yakıp yıkmasınlar. mersin’in yarısı doğulu. gidişat bana umut vermiyor. hükümet çıkıyor, 'çözüm süreci devam etsin' diyor, ardından alışverişe çıkan astsubayı arkadan kurşun sıkıp öldürüyorlar."

habeş doğan politik görüşünü de saklamıyor. sandık görevlisi olacak kadar mhp ile aidiyet ilişkisi var. kardeşlik vurgusunu o kadar önemsiyor ki, abdullah öcalan’ın şartları konusundaki tartışmaları hatırlattığımızda ilginç bir yanıt alıyoruz:

"eğer bu ülkeye huzur gelecekse, kardeşlik gelecekse isterse abdullah öcalan özgür kalsın."

doğan anadille eğitim konusundaysa çok net yanıt veriyor:

"kürtler anadilde eğitim görmek istiyorlarsa görsünler."

"süreç şeffaf ve bilgilendirici olsun"

mehmet sarıbaş 30 yıllık kuaför. mersin’de doğup büyümüş. çözüm sürecinin kapalı kapılar ardında gerçekleşmesinden şikayetçi:

"çözüm süreci konusunda çalışmalar oluyor, il il geziliyor. otellerde toplantılar yapılıyor, davetiye listeleri oluyor, oralarda kapalı kapılar ardında konuşuluyor. ben isterim ki bu süreç daha şeffaf, daha bilgilendirici olsun.. çözüm sürecinin içeriğini ben bilmiyorum, bilmek istiyorum."

bu şikayetine rağmen mehmet sarıbaş süreçten umutlu:

"iki taraf da artık kan istemiyor, herşeye rağmen süreçten umutluyum."

sarıbaş’ın kürtçe eğitim verilemesine itirazı yok:

"kendi dillerinde eğitim istiyorlarsa neden olmasın? yerleşim yerlerinin isminin yeniden kürtçe verilmesi gönül almadır, iyidir."

mehmet sarıbaş, çözüm süreci etrafındaki tartışmaları da yakından izliyor. abdullah öcalan ile imralı’daki görüşmelerden rahatsızlık duymuyor:

"bu işi kim bitirecekse, kiminle görüşülecekse ona destek veririm. önemli olan her iki tarafı da incitmeden süreci götürmek. bu görüşmeler, şehit ailelerini de, çocuğu dağa çıkartılmış aileyi de üzmeden ortak bir şekilde olmalı. benim ailemde şehit var, gelinimizin kardeşi şehit oldu. her iki tarafı da incitmeden herkesle görüşülsün. ortak düzen kurulacaksa her türlü müzakere yapılmalı. buna vatandaş da hazır."

sarıbaş, öcalan’ın şartlarının düzeltilmesi konusu etrafındaki tartışmalara da vakıf. bu konuda temkinli bir yaklaşım içinde.

"abdullah öcalan’ın serbest kalması ya da ev hapsi türü bir düzenleme çok zor. uç nokta olur."

"karşılıklı güvensizlik var"

25 dereceye yaklaşan sıcağa rağmen mersinlilerin, özellikle de genç kuşağın vakit geçirmek için tercihi deniz kenarı yerine kentin tek alışveriş merkezi olan mekân. bolca açık hava mekânı olan alışveriş merkezi hafta için olmasına rağmen çok hareketli. mersin’in her kesiminden her yaş grubundan insanı alışveriş merkezinde görmek mümkün açık havada elinde gitarı ile pop şarkıları söyleyen sokak çalgıcısı genç, etrafındaki kalabalığın daha çok seveceği düşüncesiyle şarkılarını ahmet kaya’dan seçmeye başlıyor. niyetimiz mersinli bir genç bulup sorular sormak. o kadar kalabalıkta mersinli bir genç bulmak kolay olmuyor. çoğunluk göç nedeniyle mersin’e gelmiş gençler.

hedeflediğimiz genci uzun bir aradan sonra buluyoruz. irem aydın mersinli. istanbul’da üniversiteyi bitirmesinin ardından mersin’e dönmüş bir kafede çalışıyor. kürt meselesi ve çözüm süreci konularını konuşacağımızı öğrenince biraz çekiniyor. görüşlerini açıklarsa başına bir şeyler geleceği endişesini gizlemiyor ama sorularımızı da yanıtlıyor. aydın çözüm sürecinde güvensizlik tespitinde bulunuyor:

"zihinsel olarak ikiye bölünme hali var. sıkıntı olduğu ortada. çözüm süreci görüşmelerinde bence karşılıklı güvensizlik var. iki tarafın birbirine verdiği sözler ne kadar güvenilir? türkiye’de kürtlerin bazen mağdur edildiğini düşünüyorum."

biraz daha konuştukça irem aydın’ın endişelerini de öğreniyoruz.

"kürtçe eğitimin bizi ayrıştıracağını düşünüyorum. aslında ben bölünme endişesi taşıyorum. sonuçta herşey görüşmelerin sonunda nasıl bir anlaşma çıkacağına bağlı".

"barış istiyoruz, hükümet ağırdan alıyor"

sahile doğru ilerlediğimizde orta yaşlı iki kişinin hararetli bir şekilde konuşmasına tanık oluyoruz. iş makinası operatörü tekin kaya’nın arkadaşı kamu görevlisi olduğu gerekçesiyle geri duruyor. kaya ise çözüm sürecine ilişkin görüşlerini bizimle paylaşıyor:

"çözüm sürecinde işler iyi gitmiyor. biz de istiyoruz barış olsun, diye ama hükümet ağırdan alıyor. hükümet isterse daha hızlı gidebilir. barış sürecini dünyaya duyuruyorsan bu yolda yürüyeceksin. tepki de alabilirsin ama barış için yola çıkarsan tepki alacağım diye durmak olmaz. barış olursa getirisi daha çok olacaktır."

çözüm sürecinin kapalı kapılar ardında sürdüğünü söyleyen kaya bunun sürece zarar verdiği görüşünde. anadilde eğitim talebini haklı bulan kaya, geçmişe göre türkiye’nin kürt sorunu konusunda mesafe aldığı görüşünde: 

"şu anda değil ama geçmişte kürtler çok mağdur edildi. geçmişe göre kürtler daha rahat, daha önce seçilmiş milletvekilleri meclis’ten atıldı. şimdi öyle bir durum yok. özerklik talebine karşıyım ama anadilde eğitim olmalı."

kaya’nın öcalan konusundaysa itirazları var:

"süreç sonunda öcalan’ı zaten çıkaracaklar ama ben buna karşıyım. öcalan önemli bir figür ama kürtlerin tek temsilcisi gibi görmek bence yanlış. yasal siyasi parti ile her türlü görüşme yapılır buna itirazım yok."

kaya’nın bir diğer itirazı ise sokak eylemleri:

"şu andaki bu rahatlama ortamında sokaklarda molotof atılmasının hiçbir açıklaması yok."

kaynak: al jazeera