gelişen teknolojinin bireyler ve toplumlara sunduğu imkanlar hızla artarken, şirketler ve devletler de halklar üzerindeki güçlerini kaybetmemek için teknolojiyi yakından takip ediyor. istanbul'da 27 mayıs'ta düzenlenen digital age summit zirvesindeki konuşmacılar arasında yer alan city university of new york gazetecilik profesörü jeff jarvis, arap baharıyla süregelen internet-halk etkileşimiyle sosyal medyanın toplumlar üzerindeki önemini al jazeera türk’e anlattı.

guardian ve new york daily news dahil olmak üzere dijital medyada birçok kuruluşa katkıda bulunan jarvis, türk halkının gezi protestolarında çok önemli bir başarı elde ettiğini belirtirken, internet ve sosyal medyanın yardımıyla demokrasi için daha çok fazlasının yapılması gerektiğini ifade etti.

günümüzde teknolojinin hem insanların hem de şirketlerin ihtiyaçları doğrultusunda geliştiğine tanık oluyoruz. genel tabloya bakıldığında halkın kontrolde olduğunu söylemek mümkün mü?

açık interneti korumak adına çok çaba göstermemiz gerekiyor. bu mücadele sadece şirketlerin sağlamak istediği değil, devletlerin kontrol çabasına da karşı olmalı. demokrasi karmaşık bir kavram ve teknolojinin iyi veya kötüye hizmet edip etmeyeceğini bilemiyorsunuz. teknolojinin getirdiği en temel özellik, insanların iletişim kurması ve bir araya gelmesi. internet, açık bir platform olarak insanların bir araya gelmesini sağlıyor ve çok önemli bir görev üstleniyor.

insanların mobil cihaz ve sosyal medyaya adapte olmalarıyla giderek daha fazla dijital hale geldiğini ve doğallıklarını bıraktığını görüyoruz. bu bizi kısıtlayan, olumsuz sonuçları olan bir değişim mi?

ben bunun tam tersini düşünüyorum çünkü teknoloji bize birçok fırsat sunuyor. gazeteciler daha çok problemlerin kaynaklarını bulmaya çalışıyor. insanlar ise kendilerine sunulan fırsatlara bakmalılar. insanlar teknoloji sayesinde bir araya geliyor, bilgi paylaşıyor ve birbirlerinden öğreniyorlar. mahremiyet bireyler için ne kadar önemli bir kavramsa, açık bir toplumda o kadar önemli. bir araya gelebilmek ve paylaşımda bulunabilmek, açık bir toplumda yüksek değere sahip bir kavram. internet ise açık bir toplumda paylaşımda bulunabilmek adına en önemli araçlardan biri. paylaşıma değer verilmeyen ve ondan korkulan, önüne geçilmeye çalışılan bir toplumda yaşamaktan nefret ederdim. 

insanlar sosyal medyada eleştiride bulunurken ve seslerini yükseltmek isterken yeterince yaratıcı davranıyorlar mı? sadece oturduğumuz yerden ses çıkarmakla tanımladığımız twitter aktivistliği ne kadar yeterli?

türkiye’de insanlar tepkilerini çok güçlü bir şekilde gösterdi. ancak sosyal medya ve toplum açısından türkiye’yi tanımıyorum. arap baharı’nı hatırlarsak, insanların sosyal medyayı birbirlerini bulmak için kullandıklarını gördük. böylece, organize olarak bir araya geldiler ve bilgi paylaştılar. bu eylemler demokrasiyi yeniden inşa etmek için esas değildi ama çok büyük önem taşıyordu. demokrasiyi inşa etmek çok büyük çaba gerektiriyor ve sadece şikayette bulunmak buna yetmiyor. ayrıca, teknoloji için her araç insanlara yeterli olmayabiliyor. insanların sadece sosyal medya üzerinden değil, bireysel olarak da karşı karşıya gelmeleri yararlı olabilir. ancak bunun için biraz da cesaret gerekebilir. teknoloji sadece bir araç hatta birçok faktörden sadece bir tanesi.

özellikle ülkemizde internet haberciliğinin reklamları ön plana çıkardığını görüyoruz. bunu tersine çevirmek için neler yapılabilir?

bence haberler ve bilginin oluşturduğu yeni ekosistemdeki rolümüzü anlamamız gerekiyor. geçmişte, haberciler bilginin dayanağı ve sağlayıcısıydı. artık bu tablo değişti. insanlar çevrelerinden bilgi alarak kendi aralarında paylaşabiliyorlar. gazetecilerin yapması gereken, bu paylaşımlara değer katmak. bilgiyi doğrulamalı, açıklama eklemeli ve insanları eğitmeliyiz. bu işleri daha yüksek bir seviyede yapmak için de yeni iş modellerine ihtiyacımız var. bu iş modelleri de fazla ilgi çekmeye yönelik, reklam ağırlıklı, kitle iletişimi kontrol eden eski iş modellerini üzerine kurulmalı. yen iş modelleri eski basın anlayışıyla çalışmayacağı için insanları anlamaya başlamalıyız. insanları bireyler olarak görmeli, saygı duymalı ve değer vermeliyiz. eğer insanları sadece bir yoğunluk olarak görmekten çıktığımız zaman bir değer oluşturacağız ve bu değeri güçlendirmenin yollarını aramaya başlayacağız. öte yandan, insanlar kahvaltı ederken twitter üzerinden aktivistlik yapabilirler. şirketler sosyal medyada mısır gevreklerinin reklamını sunabilir. bunlarda bir yanlışlık yok. gazeteciler, insanların neye ihtiyaç duyduğunu tespit etmeli ve herkesin zaten duymuş olduğu haberi tekrar ve tekrar vermeyi bırakmalı. böylece bir tartışmaya değer katarsınız, insanları da daha değerli kılarsınız.

kaynak: al jazeera