sovyetler birliği'nin dağılışını resmen ilân eden  belovejsk anlaşması'nın metni şöyle: 

“biz, 1922 tarihli birlik antlaşması’nı imzalayan sovyet sosyalist cumhuriyetleri birliği’nin kurucu devletleri belarus cumhuriyeti, rusya federasyonu (rfssc) ve ukrayna, metnin bundan sonrasında yüksek akit taraflar olarak adlandırılmak üzere, sovyet sosyalist cumhuriyetleri birliği’inn uluslararası hukukun bir öznesi ve bir jeopolitik gerçeklik olarak varlığının sona ermekte olduğunu beyan ederiz. 

halklarımız arasındaki tarihsel ortak değerlere ve onlar arasında oluşmuş olan bağlara dayanarak, yüksek akit taraflar arasında akdedilmiş olan ikili anlaşmaları göz önünde bulundurarak,

demokratik hukuk devletleri inşa etmeye gayret ederek,

kendi ilişkilerini devlet egemenliğine, vazgeçilmez bir hak olan kendi kaderini tayin hakkına saygıya, eşitlik ilkelerine ve iç işlere karışmama prensibine, güç kullanmaktan ve ekonomik veya diğer her türlü baskı yöntemlerini uygulamaktan uzak kalmaya, ihtilaflı meseleleri uzlaşmacı yöntemlerle çözmeye, diğer genel kabul görmüş ilkelere ve uluslararası hukuk normuna karşılıklı olarak riayet etmeye ve saygı göstermeye niyet ederek, 

devletlerimiz arasındaki dostluk, iyi komşuluk ve karşılıklı fayda getiren işbirliğine dayanan ilişkilerin daha da geliştirilip güçlendirilmesinin devletlerimizin halklarının başlıca ulusal çıkarlarına uygun düştüğünü ve barış ve güvenliğe hizmet ettiğini varsayarak,

birleşmiş milletler örgütü’nün tüzüğü’nün, helsinki nihai senedi’nin ve avrupa güvenlik ve işbirliği konferansı’nın diğer belgelerinin amaçlarına ve ilkelerine bağlılığı beyan ederek,

insan hakları ve halkların hakları ile ilgili genel kabul görmüş uluslararası normlara riayet etme yükümlülüğünü üstlenerek,

aşağıdaki hususlarda anlaşmış bulunuyoruz:

madde 1.

yüksek akit taraflar; bağımsız devletler topluluğu’nu kurmaktadır.

madde 2.

yüksek akit taraflar; kendi vatandaşlarına, onların etnik kökenlerine veya diğer farklılıklarına bakmaksızın, eşit hak ve özgürlükleri garanti etmektedir. yüksek akit taraflar’dan her biri, diğer taraf’ın vatandaşlarına ve ayrıca kendi topraklarında yaşayan ve herhangi bir ülkenin vatandaşı olmayan kişilere, bu kişilerin ulusal aidiyetlerine veya başka farklılıklarına bakmaksızın, insan haklarına ilişkin genel kabul görmüş uluslararası normlara uygun şekilde medeni, siyasi, toplumsal, ekonomik ve kültürel hakları garanti etmektedir.

madde 3.

yüksek akit taraflar; kendilerinin topraklarına yerleşmiş olan ulusal azınlıkların ve meydana gelen özgün etno-kültürel bölgelerin etnik, kültürel, dilsel ve dinsel özgünlüklerini ortaya koymalarını ve geliştirmelerini sağlamak amacıyla, bunları kendi korumaları altına almaktadır.

madde 4.

yüksek akit taraflar; kendi halklarının ve devletlerinin siyaset, ekonomi, kültür, sağlık, çevre, bilim, ticaret, insani ve diğer alanlarda eşitliğe dayanan ve karşılıklı fayda getiren işbirliğini geliştirecek, geniş çaplı bilgi değiş tokuşuna yardımcı olacak, karşılıklı yükümlülüklere iyi niyetle ve özenle riayet edeceklerdir.  

taraflar, belirtilen alanlarda işbirliği konusunda anlaşma akdedilmesini gerekli görmektedirler.

madde 5.

yüksek akit taraflar; birbirlerinin toprak bütünlüğünü ve topluluk bünyesindeki mevcut sınırların dokunulmazlığını tanıyıp kabul etmekte ve buna saygı göstermektedirler. yüksek akit taraflar, topluluk bünyesinde sınırların açık olmasını, vatandaşların dolaşım özgürlüğünü ve bilgi aktarımını garanti etmektedir.  

madde 6.

topluluğa üye olan devletler, uluslararası barış ve güvenliğin sağlanması, silahların ve askeri harcamaların azaltılmasına yönelik etkin yöntemlerin uygulanması konusunda işbirliği yapacaktır. bu devletler, sıkı bir uluslararası gözetim altında bütün nükleer silahların imhası ve genel ve tam silahsızlanmanın sağlanmasına yönelik çaba gösterecektir. 

taraflar, birbirlerinin nükleerden arınmış bölge ve tarafsız devlet statüsünü elde etmeleri konusundaki çabalarına saygı gösterecektir.

topluluğa üye devletler, yürütülme düzeni özel bir anlaşmayla belirlenen nükleer silahlar üzerinde ortak kontrol kurulması durumu da dahil olmak üzere, genel askeri-stratejik alanı ortak kumanda altında koruyup destek olacaktır.

bu devletler ayrıca, stratejik silahlı kuvvetlerin yerleştirilmesi, işlemesi ve maddi ve sosyal gereksinimlerinin karşılanması konusundaki gerekli şartları karşılamayı garanti etmektedir. taraflar, silahlı kuvvetler mensuplarının ve bunların ailelerinin sosyal korunması ve emeklilik imkânlarının sağlanması konularında politikayı aralarında uzlaşarak yürütme yükümlülüğünü üstlenmektedir.

madde 7.

yüksek akit taraflar; topluluğun ortak koordine edici kurumları aracılığıyla gerçekleştirilebilecek ortak faaliyetlerinin şunlar olduğunu kabul etmektedir: 

- dış politik faaliyetlerin koordinasyonu;

- ortak ekonomik alanın, ortak avrupa ve avrasya pazarlarının oluşturulup geliştirilmesi konularında ve gümrük alanında işbirliği;

- ulaştırma ve haberleşme sistemlerinin geliştirilmesinde işbirliği;

- çevre koruma alanında işbirliği, çevre güvenliği alanında kapsamlı uluslararası sistemin kurulmasına katılım;

- göçmen politikasıyla ilgili konular;

- organize suçlarla mücadele.

madde 8.

taraflar, çernobil felaketi’nin küresel boyutları olduğunun bilincindedir ve bu felaketin etkilerinin en aza indirilmesi ve aşılması konusunda çabalarını birleştirme ve koordine etme yükümlülüğünü üstlenmektedir. bu taraflar, bu amaçlar doğrultusunda, felaketin etkilerinin ağırlığını hesaba katarak özel bir anlaşma akdetme konusunda anlaşmışlardır.

madde 9.

işbu anlaşma’nın hükümlerinin yorumlanması ve uygulanması konusunda ortaya çıkabilecek olan ihtilaflar, ilgili organlar arasında müzakere yoluyla, gerekli hallerde ise, hükümet ve devlet başkanları düzeyinde müzakere yoluyla çözülecektir.

madde 10.

yüksek akit taraflar’ın her biri; anlaşma’nın katılımcılarını bir yıl önceden haberdar etmek suretiyle, işbu anlaşma’yı veya onun belli bölümlerini askıya alma hakkını saklı tutmaktadır. 

işbu anlaşma’nın hükümlerine, yüksek akit taraflar’ın karşılıklı uzlaşmasına bağlı olarak eklemeler ve değişiklikler yapılabilir. 

madde 11.

işbu anlaşma’nın imzalandığı andan itibaren, bu anlaşmayı imzalayan devletlerin topraklarında üçüncü devletlerin ve bu çerçevede eski sovyet sosyalist cumhuriyetleri birliği’nin normlarının uygulanmasına müsaade edilmeyecektir.

madde 12.

yüksek akit taraflar; eski sovyet sosyalist cumhuriyetleri birliği’nin antlaşmaları ve anlaşmalarından kaynaklanan uluslararası yükümlülüklerini yerine getirmeyi garanti etmektedir.

madde 13.

işbu anlaşma, yüksek akit taraflar’ın üçüncü devletlere yönelik yükümlülüklerine etki etmemektedir.

işbu anlaşma, eski sovyet sosyalist cumhuriyetleri birliği’ne üye olan bütün devletlerin ve anlaşma’nın amaçlarını ve ilkelerini paylaşan diğer devletlerin katılımına açıktır. 

madde 14.

topluluğun koordinasyonuyla ilgili organların resmi yeri, minsk şehridir.

eski sovyet sosyalist cumhuriyetleri birliği’nin organlarının topluluk üyesi devletlerin topraklarındaki etkinliği, sona ermektedir. 

minsk şehrinde 8 aralık tarihinde akdedilmiştir.”

kaynak: al jazeera