çoğunluğu haşdu şabi tugaylarından oluşan iraklı türkmen güçler, kerkük'ün güneyinde yer alan beşir köyünü irak şam islam devleti'nden (işid) kurtarmak için mart ayı başında bir operasyon başlattı. türkmen siyasiler, bölgede işid'a karşı çatışan türkmen güçlerin şii olarak adlandırılmasından rahatsız.

türkiye'de bazı gayri resmi temaslarda bulunan irak türkmen cephesi (itc) başkanı ve kerkük milletvekili erşed salihi istnabul'da al jazeera türk'ün sorularını yanıtladı. 

Kerküklü Türkmen milletvekili Erşed Salihi korumalarıyla birlikte, IŞİD'a karşı savaşan Türkmenlere cephane taşıdı. [Fotoğraf: ITC Basın]

beşir cephesindeki türkmen savaşçılara destek olmak için onlarla aynı sipere giren salihi, türkmenleri sünni-şii olarak tanımlamanın yanlış olduğunu söylüyor:

"her şeyden önce türkmeniz. ben sünni bir milletvekili değilim, ben türkmen milletvekiliyim. sünni ve şii tüm türkmenlerden oy aldım. kerküklü hristiyanlardan oy aldım. hepsinin haklarını savunmakla görevliyim. beşir ve çevresinde çoğunlukla şii türkmenler yaşıyor olsa da bizim için esas olan türkmen bölgesi olması. ben silahımı ve şahsi korumalarımı yanıma alarak siperdeki gençlerimize destek olmaya gittim. bizi bölmek, parçalara ayırarak güçsüzleştirmek isteyenlere birliğimizi göstermek için yaptım bunu. irak türkmen cephesi'ne (itc) beşir, tazehurmatı ve tavuk bürölarına bağlı akıncıları (korumaları), haşdu şabi tugayı türkmen gücü ile birlikte aynı siperdeler. itc öğrenci birliği başkanımız da çatışmalarda şehit düştü. orada savaşanlar türkmen."

merkezi irak hükümetine bağlı birliklerin selahattin ve özellikle de tikrit operasyonuna yoğunlaştığını söyleyen salihi, çatışmaların türkmen güçlerin kısıtlı imkanlarıyla yürütüldüğünü aktarıyor:

"birinci aşamada yaptığımız saldırı başarılı olmuştur. işid birçok mevziden geri çekilmek zorunda kaldı. çok dikkatli hareket etmek zorundayız. her yer mayınlı ve bizim bu konuda uzmanlara ihtiyacımız var. türkmen güçlerin elinde hafif silahlar bulunuyor. merkezi hükumetin gönderdiği silahlar ve halkın kendi imkânları ile bulduğu, satın aldığı silahlardır bunlar. peşmerge, amerikan güçlerinin hava bombardımanından faydalanıyor, zırhlı araçlara ve tanksavar roketlere sahipler. bizim gençlerimiz ise göğüs göğse çarpışıyor ve hava desteğinden yoksun." 

türkiye'ye eğit-donat talebi

türkiye merkezi irak hükümeti ile varılan anlaşma çerçevesinde musullu sünni arapları, peşmergeleri ve bağdat yönetimine bağlı bazı birlikleri eğitmeye başladı. eğit-donat projesinin silahları irak hükümeti tarafından sağlanırken türkiye lojistik yardım ve eğitim kısmını üstleniyor. salihi, irak'ı ziyaret eden savunma bakanı ismet yılmaz'dan türkmenlerin de eğit-donat kapsamına alınmasını talep ettiklerini söylüyor:

" biz uzun zamandır türkmenlerin kendilerini savunabilmesi için silahlandırılması gerektiğini söylüyorduk. bu talebimizi gerek iraklı gerek ise uluslararası aktörlerle defaatle paylaştım. ama duymazdan gelindik. bizim silahlanıp güçlenmemizi istemediler. ama artık öyle bir noktaya geldik ki türkmenler silahlanmazsa katliama uğrayacak. türk savunma bakanı ile bağdat ziyareti sırasında yaptığımız görüşmede, türkmenlerin de eğit-donat programına dahil edilmesi konusunda talebimizi ilettik. bununla ilgili çalışmalarımız sürüyor. biz işid ve işid sonrası tehditlere karşı hazır olmak zorundayız."

Kerküklü Sünni Türkmen milletvekili Hasan Turan, Şii Türkmenlerin bir etkinliğinde konuşuyor. [Fotoğraf: Yahya Şemsettin]

irak türkmen cephesi (itc) başkan yardımcısı ve kerkük milletvekili hasan turan da türmenleri hedef alan mezhepçi söylemden rahatsız. turan, habercileri ve siyasileri türkmen toplumunu iyi tanımaya davet ediyor: 

"biz türkmenler hiçbir zaman sünni şii ayrımı gözetmedik, gözetmeyiz de. mezhepsel farklılık türkmenlerde diğer etnik gruplara göre farklıdır. biz aramızda kız alıp veririz. şu anda beşir’i geri almak için çatışan kuvvetlerin mezhepsel orak belli bir çoğunlukta olması o güçleri mezhepsel bir güç haline getirmez. beşir operasyonuna katılanlar resmi olarak: haşdu şabi tugayının türkmen güçleri olarak adlandırılıyor. yani birlik, mezhebiyle değil türkmenliği ile anılıyor. nerede türkmen varsa bizim gücümüze güç katar."

hasan turan, işid işgali altındaki türkmen bölgeleri konusunda merkezi irak hükümeti, bölgesel kürt yönetimi ve koalisyon güçleriyle yoğun bir görüşme trafiği içinde. hafif silahlarla işid'a karşı savaşan türkmen gençlerine ağır silah desteği için uğraşıyor:

"beşir’in alınması türkmelerin milli hedeflerinden biridir. irak şam islam devleti’nin istila ettiği türkmen bölgelerinin kurtarılması birinci hedefimizdir. ikinci hedefimiz ise yerlerini işid tehlikesi nedeniyle terk eden bütün türkmenlerin eski yerlerine dönmelerini sağlamaktır. beşir’in kurtarılması bütün türkmenler için hayati bir konu haline gelmiş durumda. bana göre türkmenlerin başarılı olması için koordinasyon gerekiyor. özellikle amerikalıların hava desteğine çok ihtiyacımız var. irak ordusu ve peşmerge ile de koordinasyon gerekiyor. şu anda beşir köyünün kuzey ve batı tarafları peşmerge’nin operasyon sahası. işid'ın batıdaki ikmal yolu hala açık. bu konuda çalışıyoruz ve taraflarla önemli toplantılar yapıyoruz. yakında cepheye yansıyacak çok önemli anlaşmalar sağlayacağımızı umuyorum."  

Ammar Kahya, son yapılan genel seçimlerde Irak Türkmen Cephesine rakip olan partiden adaylığını koymuştu. [Fotoğraf: Ammar Kahya]

ülkenin büyük şii partilerinden olan, irak dışişleri bakanı ibrahim el caferi başkanlığındaki, ulusal reform hareketi kerkük il temsicisi ammar kahya, son ulusal seçimlerde kerkük'ten milletvekili adayıydı. sarıkahya beşir operasyonunda mezhep vurgusu yapmanın sahadaki gerçeklerle uyuşmadığı kanısında:

"haşdu şabi tugaylarının yüzde doksanı şii olabilir. ama beşir’de şii-sünni diye bir şey yok. cephedeki savaşçılarımıza sünni türkmen olan yahyava köyü yemek yapıyor. beşir operasyonuna katılan türkmenler tuzhurmatı, teze ve beşir bölgesinin gençleri. kerkük’ten de destek var, kerkük polisi de var. kerkük halkı manevi olarak yüzde yüz destek oluyor. halkın yardımları ile savaşılıyor. biliyorsunuz gönüllülerden oluşan haşdu şabi’nin imkanları çok sınırlı. giyecekleri, yiyecekleri ve içecekleri kerkük’teki soydaşlarından geliyor." 

türkmen siyasetçiler, beşir'de işid'e karşı verilen ortak mücadeleyi çok önemsiyor. zira burada elde edilecek başarı hem kerküklü türkmenlere moral olacak hem de telafer'de türkmenler arasında mezhep çatışmasının önlenmesinde olumlu bir örnek teşkil edecek.