cumhurbaşkanlığı kaynaklarından edinilen bilgiye göre, yemen’de barış ve istikrarın sağlanması için ortak çalışma yapılması konusunda mutabık kalındı. bunun içeriği ve mekanizması üzerine önümüzdeki günlerde çalışılacak.

bunun önemli bir adımı çatışmasızlık ortamının, bir tür ateşkesin sağlanması ve insani yardımların ulaştırılması, bununla eş zamanlı olarak da siyasi müzakere sürecinin bir an önce başlatılması olacak.

bu kapsamda, yemen tarafıyla, suudi arabistan ve diğer ülkelerle görüşülecek, daha sonra bir mekanizma üzerinde bir netlik sağlandıktan sonra hayata geçirilecek.

mekanizma istişareler ile işleyecek. türkiye bir arabulucu rolü üstlenmeyecek.

türkiye daha çok kolaylaştırıcı rol oynayacak. siyasi istişareler bağlamında türkiye destek sağlayacak.

edinilen bilgilere göre erdoğan-ruhani görüşmesinde türkiye, ‘gerilimi, tansiyonu düşürmek için herkes üzerine düşen sorumluluğu yerine getirmeli’ mesajı verdi.

'yemen' demedi

erdoğan, ruhani ile düzenlediği basın toplantısında suriye ve irak konusuna özellikle vurgu yapmasına rağmen 'yemen' ifadesini kullanmadı.

ancak al jazeera türk'e konuşan cumhurbaşkanlığı kaynakları, erdoğan-ruhani görüşmesinde yemen konusunun detaylı ele alındığını ve erdoğan'ın konuşmasında, isim vermese de yemen meselesine de vurgu yaptığını belirtti.

erdoğan ruhani ile tahran’da düzenlediği basın toplantısında şu ifadeleri kullandı:

irak'taki sorunları ele aldık. irak kan ağladığımız bir yer. 350 km sınırımız var. 100 bini aşkın insan öldü. tarih, kültür katledildi. aynı şekilde suriye'de şu ana kadar 300 bin insan öldü. ölen kim? müslüman ve insan. kim kimi öldürüyor diye baktığımız zaman ben burada mezhebe bakmıyorum. beni ne şia ne sünni ilgilendirir. beni burada müslüman ilgilendiriyor. ben insan odaklı olarak bakmak durumundayım. çünkü bizi yaratan allah, eşrefi mahlukat derken orada bu müslüman'dır, hristiyan'dır diye bir tasnif yapmıyor. yaradılmışların en şereflisi insan diye, böyle bir orada tanımlama yapıyor. insan yaradılmışların en şereflisi. ama yine insan çok acımasız ve bu kadar insan öldürülüyor. bunu kabullenmek mümkün değil. öyleyse bizim bir araya gelerek, oturarak, konuşarak bu işin müzakeresini, müşaveresini yaparak artık bu kana, ölüme hep birlikte bir son vermemiz lazım. bu, birbiriyle vuruşanları bir araya getirelim ve bu arada bizler de bu işte, ne kadar bu işi kolaylaştırabiliyoruz, ne kadar arabuluculuk yapabiliyoruz, bunların üzerinde duralım ve buradan rabbimizin de yardımıyla bir netice alalım diye düşünüyorum.

cumhurbaşkanlığı kaynakları erdoğan'ın 'beni ne şia ne sünni ilgilendirir' sözleriyle yemen konusuna atıf yaptığını belirtti.

İran Dışişleri Bakanı Cevad Zarif, MİT Müsteşarı Hakan Fidan ile bir süre görüştü. [Fotoğraf: AJT-Osman Baytürk]

ruhani'nin yemen açıklaması

iran cumhurbaşkanı ruhani de yemen meselesiyle ilgili "yemen meselesini daha detaylı konuştuk. yemen'de ateşkese ulaşılması konusunda üçüncü ülkelerin müdahalesinin durdurulmasını talep ediyoruz. yemen'de barışa, emniyete giden bir yola ulaşalım istiyoruz" ifadelerini kullandı.

'iran doğalgaz fiyatını indirmeli'

erdoğan iran’ın türkiye’ye sattığı doğalgaz fiyatını da indirmesi gerektiğini belirterek, şu ifadeleri kullandı:

israrla üzerinde durduğumuz konu, örneğin enerjide, iran'ın doğalgaz ihracatının ciddi bir kısmını biz alıyoruz. bu önemli bir oran. fiyatlar noktasında en pahalı doğalgazı iran'dan alıyoruz. bu fiyat aşağıya çekilmiş olsa doğalgaz alımını artırırız. türkiye'nin doğalgaz tüketimine ihtiyacı var. bunu uygun fiyatlarla karşılamalıyız ki vatandaşımıza ucuz doğalgaz verelim. dost ve kardeş iki ülke birbiriyle dayanışma içinde olmazsa biz kimle dayanışma içinde olacağız? bu noktada olmak istemeyiz. bunu uygun bir yere getirmeliyiz.

'bürokratik oligarşi engelliyor'

erdoğan iki ülke arasındaki ticaret hacminde 30 milyar dolar hedeflendiğini, ancak bundan uzak kalındığını, 'bürokratik oligarşinin bazı işleri engellediğini' söyledi.

ekonomide belli bir hızı maalesef kaybettik çok çok hızlı giderken 2013 ve 2014'te düşüş yaşandı. 30 milyar dolar hedefinden uzak kaldık. aramızda ticaret açığı iran lehine çok çok fazla, bizim iran’a 4 milyar dolar, iran’ın bize 10 milyar dolar. yaptırımlar maalesef bu tabloyu ortaya çıkardı. yeni dönemde dayanışma içinde farklı adımlar atalım istiyoruz. her iki tarafta irade var ama gecikmeleri aşmamız lazım. bu işbirliği devam edecek. 30 milyar dolarlık hedefi bir an önce yakalamamız lazım. birbirimize seslenecek mesafedeyiz. aramızdaki işi medeniyet noktasında, inanç noktasındaki birlikteliğimizi buna katarsak müşterek yapmamız gereken şeyler var. bürokrasi bazı işleri engelliyor. bu bürokratik oligarşi bir felakettir. bunu geride bırakmak lazım.

Cumhurbaşkanlığı Sözcüsü İbrahim Kalın ve MİT Müsteşarı Hakan Fidan. [Fotoğraf: AJT-Osman Baytürk]

erdoğan, "döviz kuru noktasında biz başka paraların baskısı altında kalmayalım. ekonomide iran'ın yerli parasıyla, türkiye'nin yerli parası bizim alışveriş noktasındaki aracımız olsun. biz ne doların baskısı altında kalalım ne avronun baskısı altında kalalım. bu konuda daha önce merkez bankalarımızı da, milli bankalarımızı da görüştürdük ama hâlâ adımı atamadık" ifadelerini kullandı.

türkiye-iran yüksek düzeyli işbirliği konseyi'nin ikinci toplantısı kapsamında iki ülke arasında sekiz anlaşma, bir de mutabakat zaptı imzalandı.

el ele yürüdüler

erdoğan tahran'daki sadabat sarayı'na girerken atlı askerler tarafından karşılandı.

ruhani erdoğan’ı aracın kapısında karşıladıktan sonra iki lider bir süre el ele yürüdüler. ardından iki ülkenin milli marşları çalındı. ikili bol bol fotoğraf verdi. 

erdoğan'a ziyarette dışişleri bakanı mevlüt çavuşoğlu, ekonomi bakanı nihat zeybekci, gümrük ve ticaret bakanı nurettin canikli, enerji ve tabii kaynaklar bakanı taner yıldız, kültür ve turizm bakanı ömer çelik, kalkınma bakanı cevdet yılmaz ve mit müsteşarı hakan fidan da eşlik ediyor.

Erdoğan Hamaney ile de görüştü. [Fotoğraf: AFP]

cumhurbaşkanı recep tayyip erdoğan, iran'ın dini lideri ayetullah seyyid ali hamaney ile görüştü. hamaney'in ofisinde basına kapalı gerçekleşen görüşme yaklaşık 1 saat sürdü.  görüşmede iran cumhurbaşkanı hasan ruhani de yer aldı.

iran seyahati öncesi riyad ile temas

cumhurbaşkanı erdoğan bugünkü ziyaret öncesi suudi arabistan içişleri bakanı ve veliahtvekili prens naif ile dün akşam ankara'da görüştü. görüşme 1 saat 40 dakika sürdü.

iki ülke de iran'ın suriye, irak ve yemen'de uyguladığı politikalardan rahatsız.

yemen’deki savaş gerginliğe yol açtı

suudi arabistan öncülüğündeki, çoğunluğu körfez ülkelerinden oluşan müttefiklerin yemen’de ilerleyişini sürdüren iran destekli husilere karşı başlattığı hava operasyonları, bölgedeki iki rakip ülke iran ve suudi arabistan’ı bir kez daha karşı karşıya getirdi. türkiye de suudi arabistan öncülüğündeki operasyona destek verdiğini açıkladı.

erdoğan, 26 mart günü, yani operasyon başladıktan bir gün sonra iran'a çağrıda bulunarak, "iran bölgeyi adeta domine etmeye çalışmaktadır. bu durum bizi, körfez ülkelerini rahatsız etmeye başlamıştır. buna gerçekten tahammül etmek mümkün değil" dedi.

iran dışişleri bakanı cevad zarif bu açıklamalara daha yumuşak bir tonlamayla yanıt verdi, "mevcut durumda tüm ülkelerin bölgede istikrarın sağlanması ve güvensizliğin önlenmesi için çaba göstermesi gerekir" dedi. iran dışişleri bakanlığı ise erdoğan'ın iran'ın bölge politikasını eleştiren ifadeleri üzerine türkiye'nin tahran'daki temsilcisini çağırarak nota verdi.

devrim muhafızları’na yakınlığıyla bilinen iran meclisi ulusal güvenlik ve dış siyaset komisyonu başkanvekili mansur hakikatpur ise cumhurbaşkanı erdoğan’ın iran ziyaretinin iptal edilmesini istedi.

erdoğan’ın ‘iran’a gideriz veya gitmeyiz, bizim bileceğimiz iş’ açıklamasının ardından ziyaretin iptal edilmediği duyurulmuştu. ancak 6 nisan’da başlaması ve iki gün sürmesi planlanan ziyaret, günübirlik ziyarete çevrildi. ibrahim kalın konuyla ilgili olarak "ziyaret baştan beri bir gün planlanmıştı. fakat gidişimiz bir gün önce söz konusu olabilirdi. bir güne sığdırma imkânımız olduğu için bunu günübirlik yapma kararı aldık” açıklamasında bulundu. 

kaynak: al jazeera