2009 yılından beri ekonomik krizle mücadele eden yunanistan’da, 5 temmuz’da yapılan kemer sıkma referandumundan ‘hayır’ çıkmasının ardından, salı akşamı avrupa birliği liderleri brüksel’de toplandı. toplantıdan yunanistan’ın cuma sabahına kadar yeni bir teklifle gelmesi, 12 temmuz pazar günü de bu teklifin değerlendirilmesi kararı çıktı. yeni teklif ab tarafından kabul edilmezse yunanistan’ın euro bölgesi'nden çıkması ve en son 2001 yılında kullandığı para birimi drahmi’ye dönmesi söz konusu olabilir.

Grigoriadis, Avrupa politikası üzerine yazılar yazıyor.

yunanistan’ın geldiği son durumu bilkent üniversitesi siyaset bilimi ve kamu yönetimi bölümü öğretim görevlisi ve avrupa politikaları üzerine çalışan ioannis grigoriadis ile konuştuk. grigoriadis, referandum sonucu ve salı akşamı yapılan ab zirvesinin ardından, yunanistan’a avrupa birliği’nden çıkış yolunun göründüğünü söylüyor. zira ülkenin ekonomisinin kurtuluşu için yeni yapılacak teklif, referandumda reddedilen tekliften daha sert olmalı. ancak ona göre halkın ab’den ayrılmak istemediği, referandumda daha iyi bir anlaşma yapabilmek için ‘hayır’ oyu verdiğinin unutulmaması gerekiyor:

“halk euro’dan çıkmak istemedi, farklı anlaşma için ‘hayır’ oyu verdi”

“bundan sonra ne olacağını söylemek çok zor. çok kritik bir noktaya geldi yunanistan. artık yunanistan’ın euro bölgesi'nden hatta avrupa birliği’nden çıkma yolu da göründü dünkü toplantı itibariyle. önümüzdeki iki, üç gün çok çok kritik olacak. tarihi bir dönemden bahsediyoruz yunanistan için.

“unutmamak gerekir ki geçen haftanın referandum sonucu, tsipras hükümetinin ‘biz kesinlikle daha iyi bir anlaşma getireceğiz’ vaatlerinin ardından geldi. euro’dan veya ab’den çıkacağız demediler. öyle bir şey olsaydı çok ezici bir çoğunluk euro yanlısı olacaktı. bütün anketlere göre yunanistan halkının euro’ya destek oranı yüzde 70 civarında. ama öyle bir şey demedi tsipras. halk da euro’dan çıkmak istemedi, ‘biz farklı bir anlaşma isteriz’ diye oy verdi. ama şimdi çok net bir şekilde ab referandumu olduğu görülüyor.

“ocak ayında seçimlerde aynı şey söylendi. tsipras defalarca ‘ben yunanistan’ın euro bölgesi'nde kalmasını garanti ediyorum’ dedi. ama şimdi çok büyük bir çelişki var. partinin içinde ilk baştan beri ab’den çıkalım, venezuela gibi olalım ya da rusya ile özel ilişki kuralım diyenler vardı. ancak bu hiçbir zaman partinin söylemi olmadı.” 

“yeni anlaşma yunan halkı için çok daha acı olacak”

grigoriadis’e göre, yunanistan kemer sıkma politikalarına karşı olan syriza partisi'nin iktidara geldiği ocak ayından beri ciddi bir ekonomik çöküş yaşadı. sadece pazar günü yapılan referandumun ardından bile bütçedeki açık ciddi oranda arttı. bu sebeple her yeni gelen paket daha sert önlemler içeriyor olacak. paketler kabul edilmez ve drahmi’ye geçilirse de, yunanistan ekonomisinin toparlanması neredeyse imkânsız hale gelecek. yani yunanistan referandumda bir fırsatı kaçırdı:

“bu yeni paketin geçen hafta reddedilen paketten çok daha sert olması gerekiyor. çünkü bu hafta ekonomide yaşanan kayıpların da karşılanması gerekecek. yani eğer anlaşma olursa çok çok daha acı olacak yunan halkı için.

“anlaşma olmazsa da euro bölgesi'nden çıkılacak. bankalar şu anda kapalı, ama öyle bir şey olursa bankaların tamamı iflas eder. insanların mevduatı gider. çok büyük bir devalüasyon olur. şu anda 500 euro maaş çok düşük diyorlar. ama drahmi’ye geçersek bu 500 euro maaş, 200’e kadar inmiş olacak.

“referandum öncesi anketlerde evet oyu önde görünüyordu. ama tsipras çıkıp ‘bakın bu euro için değil, daha iyi bir anlaşma için olacak. bana güvenin, hayır oyu verin, ben önümüzdeki hafta size çok daha iyi bir anlaşmayla geleyim. salı günü yeni anlaşmayla geleceğim’ demişti, bakın çarşamba oldu hiçbir şey yapılmadı. ama daha iyi bir anlaşma olmayacak, daha acı bir reçeteyle karşılaşacak halk.”

‘yol ayrımına yaklaşıyoruz’

grigoriadis yunanistan’ın kabul edilebilir bir teklifle gitmesinin zor olduğu görüşünde. “o anlaşmanın en iyi halinin geçen hafta reddedilen şekli olduğunu düşünüyorum. son hafta çok büyük bir kayıp verildi. bu kadar ay içinde yapmadıkları bir şeyi de şimdi yapmaları zor” diyor. haftalardır pazarlıkların yapıldığını, artık yolun sonuna yaklaşıldığını söylüyor:

“pazar gününe kadar görüşmeler olur ama avrupa kurumları açısından er ya da geç bir sonuca varılması gerekiyor. böyle bir yol ayrımına yaklaşıyoruz.

“euro bölgesi'nden çıkışı hukuki açıdan gerçekleştirmek çok zor olabilir. bunun için yasal bir yol yok. ab’den çıkmak için ise yasal bir yol mevcut. çok karışık bir süreç bu… ab’den ayrılmak bir felaket senaryosu ama ne yazık ki bu daha olası gözüküyor şu an. halk bu durumun farkında değil. tsipras’ın ne sunacağı, yeni durumun ne kadar kabul edilebilir olacağı belli değil şu anda.”

syriza’da farklı görüşler

her iki durumda da syriza’dan kopuşlar olacağı görüşünde grigoriadis. cumhurbaşkanı’nın istifa etmesi halinde de yeniden genel seçim ihtimali gözüküyor:

“euro bölgesi ve ab’den ayrılma kararı alınması halinde bazı syriza milletvekilleri karşı çıkarsa belki hükümet düşebilir. başka bir ihtimal de cumhurbaşkanı'nın istifası. çünkü cumhurbaşkanı istifa ederse yenisini seçmek için yeni parlamento seçimi de gerekebilir.

“ab’nin daha acı bir reçeteyi kabul ettirmesi halinde syriza kendi içinde çok büyük bir isyanla karşılaşabilir. çünkü syriza’nın içinde avrupa karşıtları var. ‘biz yeni pakete hayır diyeceğiz’ derler, o zaman syriza’nın tek yolu ab yanlısı muhaliflerle işbirliği yapmak, hatta yeni bir koalisyon hükümeti kurmak olabilir.”

“ab, yunanistan’ın yaptığı en büyük siyasi ve ekonomik yatırım”

grigoriadis, yunanistan’ın ab’den ayrılması halinde siyasi bir kriz de yaşayacağını söylüyor. rusya’ya yakınlaşma ihtimalini ise gerçekçi bulmuyor:

“bu krizin ekonomik ve siyasi boyutu var. yunanistan’ın ab’den çıkma durumu varsa o zaman çok daha derin bir siyasi krizden bahsedebiliriz. euro, iktisadi olduğu kadar siyasi de bir proje. ab yunanistan’ın 1974’ten beri yaptığı en büyük siyasi yatırım, hem demokrasi için, hem siyasi hem ekonomik istikrar ve refah için. bunların hepsi elden gidebilir.

“rusya ile bir yakınlaşma iddiaları gerçekçi değil. yunanistan’daki ab karşıtı milliyetçiler tarafından öne sürülen bir senaryo ama hiçbir gerçeklik payı yok bence. rusya için yunanistan ab içinde olursa çok değerli. ab dışında kalırsa ermenistan gibi bir konumda olur. rusya, yunanistan için bir alternatif oluşturmaz bence.”

kaynak: al jazeera