“meclis’in insicamına dikkat edelim, insicamı bozmayın lütfen”

meclis’te oturumu yöneten başkan veya başkanvekillerinin en sık kullandığı cümlelerden biridir bu...

öyle ki meclis çalışmalarını yakından takip eden habercilerin bile diline dolanmıştır bu söz. meclis çatısı altında bir olayı veya bir basın toplantısını izleyen parlamento muhabirleri bir kargaşa veya düzensizlik anında “meclis’in insicamı bozulmasın” esprisi ve hatırlatmasını yaparlar birbirlerine.

türk dil kurumu sözlüğünde insicam “düzgünlük, tutarlılık ve bağdaşım” olarak tanımlanıyor.

ama meclis’te insicamın bozulması, tansiyonun yükselmesi, yumrukların konuşması “an meselesi”. tıpkı bu yılki bütçe görüşmelerinde olduğu gibi. görüşmeler kavgayla küfürle başladı. ilk günkü kavganın nedeni “türkiye kürdistanı” ifadesi oldu. bdp’li vekillerle mhp’li vekiller birbirinin üzerine yürüdü, yumruklar sallandı.

ardından chp’li muharrem ince ile ak partili zeyid aslan arasında yaşanan ve tutanaklara geçen küfürlü konuşma,  söyleyenden çok  okuyanların yüzünü kızarttı, sosyal medyada gündem oldu. meclis başkanı çiçek de meclis’teki seviyenin düşmesi üzerine “biz bunu hakketmiyoruz, birkaç kişinin hatası yüzünden tüm  meclis zan altında kalıyor” diyerek isyan etti.

insicam niye bozuluyor?

peki gelelim meclis’teki kavgaların nedenine...

yaşananlar siyasetin doğası gereği mi yoksa milletvekillerinin mizacından mı kaynaklı?

“tbmm’de kavga”, ”meclis’te kavga” başlıklarını internette arama motorlarına yazdığınızda çıkan sonuçlar bir fikir veriyor aslında. yaşananların hem siyasetin doğasından hem de milletvekillerinin mizacından kaynaklı olduğu görülüyor.

siyasi atışmalar, hararetli tartışmalar için bir “bütçe klasiği” demek mümkün. rakamlardan çok siyasetin konuşulması, siyaset yapılması adetten.bütçe görüşmeleri bir bakıma iktidarla muhalefetin sene sonu sınavı gibidir. meclis genel kurulu bütçe maratonu sırasında daha göz önündedir. gün boyunca süren meclis tv yayınları ve basının ilgisi nedeniyle  “seçmene selam, reklama devam” sloganıyla özetlenebilecek bir  siyasi hava etkili olmaya başlar. bu, iktidar için de muhalefet için de geçerlidir.

daha önceki yıllarda yaşanan tartışma ve kavgalar sırasında meclis’teki sinir bozukluğuna yoğun çalışma temposu hatta turuncu koltuklar bile gerekçe gösterilmişti.

ama son dönemdeki kavga ve tartışmaların nedeni daha çok küfür ve hakaret. internetteki basit bir arama sonucu bile size bu konuda bir fikir veriyor. aynı basit arama sonuçları meclis çatısı altındaki kavgaların, tartışmaların aktörlerinin de genelde aynı kişiler olduğunu gösteriyor.

insicam bozmanın cezası

meclis içtüzüzüğüne göre milletvekillerine uyarı, kınama veya oturumdan çıkarma gibi disiplin cezaları vermek mümkün. uyarı cezasını doğrudan meclis başkanı verebiliyor, kınama cezası vermek için ise genel kurulun onayı gerekiyor. işin içine oylama, meclis aritmetiği ve siyaset hesabı girince de yeni bir siyasi polemik ve kavga nedeni doğabileceği için hiçbir yaptırımı olmayan disiplin cezalarını vermek bile güçleşiyor.

yorgiyadis efendi meclis’i ayan’da müzakereleri engellemek gerekçesiyle kınama cezası alan ilk parlamenter olarak kayıtlara geçmiş. ikinci cumhurbaşkanı ismet inönü, muhalefet lideri olduğu  27 nisan 1960’da demokrat parti iktidarını eleştirirken “sizi ben bile kurtaramam, şartlar tamam olduğunda milletler için ihtilal meşru bir yoldur” sözleri nedeniyle meclis’ten 12 birleşim çıkarılma cezası almış.

son dönemde verilen kınama ve uyarı cezalarının nedeni ise hakaret ve kaba söz. bu dönem kınama ve uyarı cezası alan milletvekilleri arasında ise ak parti millevtekili zeyid aslan, chp millevtekili kamer genç, bdp milletvekili altan tan, mhp milletvekili lütfü türkkan yer alıyor.