yönetici elitin çok karmaşık bir yapı sergilediği suudi arabistan'da dedikoduların yoğunlaşmasına neden olan son kabine hamlesi, eskinin "out", yeninin "in" olduğunu gösteriyor.

"riyadoloji" net olmayan bir bilimdir ve krallıktaki siyaseti analiz etmenin birinci kuralı, yönetici elitin dışında hiç kimsenin, bu değişikliklerin nasıl olduğuna, kişisel ayak oyunlarının liyakate dayalı bir reform yapma ihtiyacına ne derece baskın geldiğine dair hemen hemen hiçbir gerçek bilgisinin olmadığını anlamaktır. kısacası dedikodulara inanmayın, zira nadiren doğru çıkarlar ve ispatları imkânsızdır.

ama şüphesiz bu son kabine değişikliği önemli bir hamle ve krallığa hem içeride hem dışarıda büyük etkileri olacak. veliaht prens mukrin bin abdulaziz görevlerinden alındı ve yerine ibn suud'un torunu ikinci veliaht prens muhammed bin nayif geçti. ikinci veliaht ise kral selman'ın oğlu savunma bakanı muhammed bin selman oldu. ayrıca çok uzun süredir dışişleri bakanı olan suud faysal'ın yerine de suudi arabistan'ın washington büyükelçisi adil cübeyir atandı.

istikrar adına stratejik hamle

selman ocak ayında tahta geçerken hem içeride hem de dışarıda ülkenin mevcut rotasında istikrar ve devamlılık vadetti. gerçekte ise tahta geçmesinden kısa süre sonra eski kralın tüm oğullarını görevlerinden alarak istikrarla alakası olmayan bir tutum izledi.

en belirgin istisna ise ulusal muhafızlar'ın kilit subaylarının kendine bağlılığı sayesinde yerini koruyan ulusal muhafız bakanı mitib bin abdullah oldu.

bu yüzden kral abdullah'ın sadık müttefiği ve selman'ın üç aylık görevi boyunca eski kralın siyasi mirasının kefili gibi görünen mukrin'in görevden alınması hiç de şaşırtıcı değil. sıcak ve yetkin bir kişi olmasına rağmen mukrin hiçbir zaman veliaht prens duruşuna sahip olmadı. onun kral abdullah'ın güvendiği, iktidarın genç nesile geçişini denetlemek ve halkın bu değişime alışmasını sağlamak üzere göreve getirdiği bir veliaht prensten daha fazlası olduğunu düşünmek zordu.

kral selman, abdullah'ın planını bozdu ve uzun zamandır krallığa aday olarak görülen muhammed bin nayif'i komuta zincirinde hak ettiği yere koyarak krallığı yeniden daha doğal yoluna soktu. ancak, kralın kendi oğlunu başbakan ikinci yardımcılığına getirmesi (ki, tahta giden yolda ikinci sıra olarak görülür) bazı kaşları çatabilir.

kralın oğlunun hızlı yükselişi

suudi siyaset hayatında yavaş ve kademeli değişime alışkın olan kraliyet gözlemcilerinin çoğunun, muhammed bin selman'ın babasının yönetimindeki hızlı yükselişini anlayabilmesi hâlâ çok zor.

Kral'ın hamlesi ne anlatıyor?

34 yaşındaki genç savunma bakanı, kendini aileye henüz yeteri kadar kanıtlamamışken (ki bu, krallıkta gözü olan herkes için çok önemlidir) bir gün kral olmasını sağlayacak sıcak koltuğa oturuverdi.

genç prens yönetiminde yemen'deki zorlu çekişmeyle ilgili çok fazla şey yapıldı ama henüz bu çalışmaların riyad'ın umduğu stratejik hedeflere ulaştığını söylemek zor. kral selman, riyad'ın belki de en zor dış politika sorununun çözümü için oğluna inandı ama prens muhammed henüz sorunu çözemedi.

bu noktada bir sorun var. selman'ın mukrin'i görevden alma kararı yumuşak bir geçiş sağlamak için üst düzey prenslerin uzlaşmasıyla ortaya konan yapıyı by-pass etmek anlamına geliyor. kralın oğlunun yükselmesini sağlamak için mevcut veliaht prensi kolayca görevden alması gelecek için iyiye işaret değil.

oğlu birinci veliaht olsa bile, daha krallık görevine gelemeden selman ölürse, ailenin diğer fertlerini selman ailesinin devlet üzerindeki etkisini alışılageldik biçimde silmek için durduracak hiçbir şey yok. bu açıdan düşünüldüğünde kral bir yandan oğlunun kariyerine yardım ederken, bu kariyere zarar verecek bir teamül de oluşturdu.

potansiyel iç sorunları bir kenara bırakırsak, suudi sisteminin yönetim kademelerine taze kan aşılanmasının dış ilişkiler düşünülerek yapıldığı konusunda çok az şüphe var ve bu değişim abd ve ingiltere'de olumlu karşılandı.

batı'yı yeniden kazanma çabası

iki ülke de muhammed bin nayif ile uzun zamandır ilişki hâlinde ve batılı hükümet yetkililerinin onun yetkinliğini ve çabasını takdir ettiği bir sır değil. bunun yanında suudiler, cübeyir'in abd'deki popülaritesi ve medyayla olan sıcak ilişkileriyle, washington üzerinde zayıf olan etkilerini canlandırmak ve batılı başkentlerle ilişkileri güçlendirmek istiyor.

bu amaçla, suudi arabistan'ın gelecekte iki yönlü ilişkilerine fayda sağlayacağı açık olan batı yanlısı atamalara bakılınca, suudilerin bölgesel konularda batı'ya duydukları öfke ve hayal kırıklığı sakinleşmiş gibi görünüyor.

bölgedeki iran etkisini kararlı bir biçimde engellemek için rekor seviyede petrol üreterek petrol fiyatlarını düşüren, yemen'e müdahale eden, suriye'de beşşar esed'i köşeye sıkıştırmak için türkiye ile işbirliği yapan suudi arabistan'ın batı'nın desteğine ihtiyacı olacak. suudiler özellikle seçim dönemine yaklaşan abd'de tartışmaların şekillenmesine etki ederek washington'ı tekrar kendi tarafına çekmeyi umuyor.

selman'ın selefi pahasına bir miras oluşturma çabası abdullah'a bağlı olanlar için kötü olsa da aslında stratejik ve akıllı bir hamle. yakın gelecekte ortaya çıkacak başka bir aile çatışması ya da kralın sağlığında muhtemel bir bozulmayı dışarda tutarsak, kraliyetin şu anki siyasi lider kadrosu çok güçlü. bu 2011'de ortaya çıkan arap baharı'ndan beri krallığı dahili ve harici olarak çevreleyen zorluklarla yüzleşmek için yenilenen bir öncelikler anlayışının yansıması.

suudi arabistan'ın politika anlayışında istikrar her zaman ana tema olmuştur. ama şimdiki gibi istikrarın olmadığı dönemlerde, istikrarı sağlamak biraz kural dışı düşünmeyi gerektirir. kurnaz yaşlı kral, her şeyin aynen devam etmesini sağlamak için bazen değişiklik yapmak gerektiğini anlamış görünüyor.

michael stephens, katar'daki royal united services institute (rusi) isimli düşünce kuruluşunun müdürü.

twitter'dan takip edin: @mstephensgulf

bu makalede yer alan görüşler yazara aittir ve al jazeera'nin editöryel politikasını yansıtmayabilir.