başbakan recep tayyip erdoğan, çalışma ziyareti için almanya’ya gitti. bu, erdoğan’ın 2003 yılından bu yana 14. ziyareti. gündemde, ikili ilişkiler, bölgesel konular olsa da en önemli başlık türkiye – ab ilişkileri.

erdoğan bunun işaretini 5 yıl aradan sonra 20 – 21 ocak’ta gittiği brüksel’de verdi.  erdoğan, “inanıyorum ki 2014 türkiye ab ilişkileri açısından yeni bir dönüm noktası olacaktır” dedikten sonra türkiye fransa cumhurbaşkanı françois hollande’i ağırladı. cumhurbaşkanı abdullah gül, hemen akabinde türkiye’nin  ab üyeliğine destek veren italya’ya gitti.

'yeniden yakınlaşma dönemi'

sabancı üniversitesi’ne bağlı istanbul politikalar merkezi (ipm) araştırmacısı, alman siyaseti ve türk – alman ilişkileri uzmanı ebru turhan’a göre,  ab ile türkiye arasında “yeniden yakınlaşma” dönemi başladı.

turhan’a göre türkiye’nin ab’ye ihtiyacı var çünkü; orta doğu politikası bölgede ekonomik ve politik müttefik bulmasını zorlaştırıyor. ancak ab’nin de ekonomik kriz ve demografik sorunlar nedeniyle bu konularda dinamik olan türkiye’ye ihtiyacı var.

“siyasi ve ekonomik istikrara sahip bir türkiye ab için son derece önemli. ab müzakere süreci de türkiye’de istikrarın sağlanması açısından önemli bir araç. almanya, türkiye ab ilişkilerinde ve türkiye’nin müzakere sürecinde ivme kazandırılmasında ‘kilit’ ülke konumunda.”

koalisyonun türkiye mutabakatı

almanya başbakanı angela merkel’in lideri olduğu hıristiyan demokrat birlik (cdu) türkiye’nin ab üyeliğini desteklemiyor ve imtiyazlı ortaklık öneriyor. ancak merkel’in yeni ortağı sosyal demokrat parti (spd) süreçte türkiye’nin yanında.

koalisyon hükümetinin anlaşma metninde türkiye’nin ab sürecinin ucunun açık olduğu vurgulansa da, türkiye ve ab arasındaki ilişkileri yeniden derinleştirmek, dış politika ve güvenlik alanında daha sıkı işbirliği yapılması yeralıyor.

17 aralık etkisi

turhan, ziyarette türkiye’nin ab müzakere sürecine dönük  destekleyici mesajlar beklenebileceği görüşünde. üstelik bu mesajların 17 aralık yolsuzluk ve rüşvet operasyonun ab’de yarattığı etkiyle gelebileceğini düşünüyor.

“ab 23 [yargı ve temel haklar] ve 24 [adalet, özgürlük ve güvenlik] nolu fasıllar ile ilgili görüşmeleri çok daha önceden başlatmış olsaydı, içinden şu anda geçtiğimiz kriz dönemini acaba daha az hasarla atlatmaz mıydık? ab ve almanya da bunun farkına varmış gibi.”

ipm araştırmacısı, türkiye’nin ab süreci hakkında karşıt görüşe sahip iki büyük parti  cdu ve spd’nin 17 aralık’tan sonra aynı şekilde düşünmeye başladığını söyledi.

“17 aralık üyelik sürecinin önemi konusunda iki partiyi uyardı ve hemfikir yaptı. 17 aralık akabinde hem hristiyan demokratlar’ın hem de sosyal demokratlar’ın ileri gelen temsilci ve milletvekilleri, türkiye’de istikrarın yeniden sağlanmasının ve türkiye’nin avrupa’nın değer ve normlarına uyum sürecinin hızlandırılmasının son derece önemli olduğunu ifade ettiler. ve bunların gerçekleştirilebilmesi için müzakere sürecine ivme kazandırılması ve özellikle de 23 ve 24 nolu fasılların yakın zamanda açılması gerektiğini vurguladılar. almanya, fasılların açılmasının ehemmiyetini ab çevrelerine dile getirecektir”

tgd: eleştiri yerine fasıllar açılsın

hamburg’da 1995 yılında kurulan, yaklaşık 80 bin üyesi arasında milletvekillerinin de bulunduğu almanya türk toplumu da (tgd) erdoğan’ın ziyaretini önemsiyor. tgd başkanı kenan kolat, tgd olarak 23 ve 24. fasılların bir an önce açılmasını istediklerini ancak türkiye’nin son dönemde bunu çok dillendirmediği görüşünde.

gezi olayları ve 17 aralık operasyonuna atıfta bulunan kolat, “türkiye’nin tam bir demokratik hukuk devleti ilkeleri çerçevesinde olmasını bekliyoruz. bunu merkel’in de söyleyeceğini düşünüyoruz” dedi. kolat, almanya’daki yöneticilerin türkiye’nin ab üyeliğinin çıkarlarına olduğunu göremediği belirterek,  “madem türkiye’yi eleştiriyorsunuz, o zaman fasılları açın, bu konular tek tek gündeme gelsin. türkiye o zaman buradaki varolan yapıyı almak durumunda” dediklerini söyledi.

erdoğan’ın iki görüşmesi

bu noktada başbakan erdoğan’ın  almanya’da şansölye merkel dışında yapacağı iki görüşme özel önemi hakediyor. bunlardan biri almanya’da  basının ‘süper bakan’ ünvanını verdiği,  koalisyon ortağı spd’nin genel başkanı, başbakan yardımcısı, ekonomi ve enerji bakanı sigmar gabriel ile görüşmesi.

gabriel, türkiye’nin ab üyeliğinin avrupa’nın çıkarına olduğunu savunan bir isim. parlamentodaki koltukların yüzde 80’ine sahip büyük koalisyon'un ortağının vereceği destek türkiye açısından önem taşıyor.

önemli ikinci görüşme

türk sanayici ve işadamları derneği (tüsiad) berlin temsilcisi alper üçok, erdoğan’ın ziyaretine “çok büyük umutlar bağlamamakla birlikte olumlu etkisi olacağı” görüşünde. üçok da sosyal demokratların türkiye’nin ab üyeliğine “sıcak” yaklaşımına ve dışişleri bakanı frank walter steinmeier’in olası rolüne dikkat çekiyor.

erdoğan’ın berlin’de kabul edeceği spd’li steinmeier türkiye’nin ab üyeliğini uzun zamandır destekliyor. üçok, “bu ümitlerimizi artırıyor” dedi.
deutsche welle’nin 28 aralık 2013 tarihli bild am sonntag gazetesinden aktardığına göre, türkiye’nin önemli bir ortak olduğunu vurgulamıştı:

“türkiye bizim için önemli bir partnerdir, öyle de kalacaktır. kriz ve çatışmalarla dolu orta doğu bölgesinde, içeride ve dışarıda sağlam bir türkiye'ye istikrarlı bir çapa olarak ihtiyaç duyulmaktadır”

steinmeier aynı habere göre,  17 aralık operasyonuna ilişkin de şunları söyledi.

“yolsuzluk iddialarının nesnel bir şekilde açıklığa kavuşturulacağı konusunda türk hükümetine güvenimiz tamdır. bunu sağlamak, hukuk devleti temellerine dayanan her tür politika için bir sınavdır”

ekonomik ve ticari ilişkiler

erdoğan’ın ziyareti sırasında gündeme gelmesi beklenen bir başka konu da türkiye’de iş yapan ve 5500 alman firmasının yaşadığı ‘konjonktürel’ sıkıntı.

almanya’nın ab’de yaşanan ekonomik krizden toparlanarak çıktığını vurgulayan tüsiad temsilcisi üçok, firmaların tüm gelişmekte olan ülkelerle ilgili taşıdığı soru işaretlerinin türkiye’yi de kapsadığını söyledi.

“bu sadece türkiye’ye özgü değil ama  tabi alman firmalarının türkiye’deki yatırımları etkileniyor. bu konuda görüşmeler olacaktır diye düşünüyorum. umut var olmak gerekiyor. uzun vadeli bakıldığında iki ülke arasında köklü ticari ilişkiler var”

almanya türkiye’nin en fazla ihracat yaptığı 10 ülke arasında ilk sırada. 2013 yılı sonu itibariyle almanya’ya yapılan ihracat 13 milyon 351 bin dolar.

erdoğan’ın berlin ziyaretinde alman dış politika cemiyeti (dgap) bir konuşma yapması ve berlin avrupalı türk demokratlar birliği tarafından düzenlenecek etkinliğe katılması planlanıyor.

kaynak: al jazeera