aşiretler, libya'da toplumsal yapının temel bileşenlerindendir. muammer kaddafi rejimi, siyasi ittifaklardan çok aşiretlerle yapılan ittifaklar üzerine inşa edilmişti. 17 şubat 2011'de rejim karşıtı gösterilerin başlaması ve sonrasında çıkan çatışmalar sonunda kaddafi iktidarının devrilmesiyle kurulmaya çalışılan demokratik sistem içerisinde de aşiretler hayati bir konumdalar.

libya'da aşiretlerin kökeni, birinci derecede araplara ve berberilere dayanıyor. ülkenin önde gelen aşiretleri şunlardır:

varfalla: libya'nın en büyük aşiretlerinden biridir. üyelerinin sayısı bir milyonu geçtiği için libya nüfusunun altıda biri bu aşirete mensuptur. çoğunluğu fizan bölgesinde toplanmışsa da bingazi ve sirte yakınlarında yaşayanları da vardır.

kadhafa: muammer kaddafi'nin de mensubu olduğu bu aşiretin üyeleri, libya'nın orta kesimindeki sebha ve sirte kentlerinde yoğunlaşmıştır. 2011 öncesinde libya'daki aşiretler içinde en ağır silahlara sahip olanlar, kadhafa aşireti mensuplarıydı. muammer kaddafi, kendisini ve ailesini korumak için bu aşirete bel bağlamıştı.

mağariha: devrimden önce libya'nın en ağır silahlı aşiretlerinden biriydi. üyeleri ülkenin batısındaki kıyı vadisi'nde yaşar. muammer kaddafi’nin sağ kolu abdullah senusi ve lockerbie saldırısı'ndan hüküm giyen abdulbasit migrahi de mağariha aşiretindendi. pan-am havayolları'na ait bir yolcu uçağı, 1988 yılında londra'dan havalandıktan sonra patlayıcı bir aygıtın infilak etmesi sonucu iskoçya'nın güneyindeki lockerbie kasabası'na düşmüştü. saldırı sonucu uçakta bulunan 243 yolcu ve 16 mürettebatın tümü ile lockerbie kasabası'nda yaşayan 11 kişi hayatını kaybetmişti.

tarhuna: 60'ı aşkın alt aşiretten oluşuyor. aşiret üyeleri, başkent trablus'un güneybatısına yerleşmiştir. trablus nüfusunun üçte biri, tarhuna aşireti mensubudur.

zintan: fas, tunus, libya, cezayir ve moritanya’ya yayılan berberilerin bazıları bu aşirete mensuptur. aşiret üyeleri, libya'da batı dağları bölgesindeki zintan kentine toplanmıştır.

tuareg: sahra çölü’nde yaşayan berberi kökenli bu aşiretinin üyeleri, mali, nijer ve cezayir gibi afrika ülkelerine yayılmıştır. libya'daki tuaregler, ülkenin güneyindeki ghat kentinde yaşıyorlar. libya'daki sosyal hakları kısıtlı olan tuaregler, zor şartlarda yaşıyorlar.

beni süleyman: birkaç alt aşiretin birleşmesiyle oluşan beni süleyman aşiretinin üyeleri de sirte ve fizan'da yerleşiktir. mısır, tunus, nijer ve çad'da da üyeleri vardır.

ubeyde, braada, el avakir: bu aşiretlerin üyeleri libya’nın doğusunda yeşil dağ bölgesinde yaşamaktadır. geçmişte libya içişleri bakanı olan, sonra muhalif saflara geçmesinin ardından öldürülen abdülfettah yunus da bu aşirete mensuptu.

kaynak: al jazeera ve ajanslar